erfgoedobject

Kloosterhospitaal

bouwkundig element
ID
209488
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/209488

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kloosterhospitaal
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Instelling VZW "Engelbewaarder", kloosterhospitaal van de zusters van liefde met nursingtehuis en dagcentrum voor volwassenen met een verstandelijke beperking. Groot complex met meerdere gebouwen. De oorsprong van de site gaat terug tot een hoeve die staat aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) met woonhuis en landgebouw en op een figuratieve kaart uit 1783 als "pieter De Clerck, proprietaris en ghebruijcker".

Historiek. In 1860 is Joannes Demez uitbater van de hoeve en registreert het kadaster het bouwen van een nieuw woonhuis aan de straatkant. In 1864 aanvaarden de zusters van liefde van Kortemark een schenking van de kinderen van David Demez van de hoevegebouwen om er aan bejaardenzorg te doen. In 1864 worden de hoevegebouwen ver- of herbouwd tot ouderlingengesticht. De hoeve ondergaat nog enkele wijzigingen en in 1870 wordt een kapel opgetrokken ook als vergaderplaats voor de parochiale genootschappen, de eigenaars zijn nu Francisca Steelandt en drie deelhebbers. De bebouwing bestaat dan uit twee woningen (langs en dwars op de straat) en een kapel zoals te zien op een oude foto. Na wijzigingen in 1874 en 1875 wordt voor het eerst melding gemaakt van een klooster. De voormalige woonhuizen worden samengevoegd en in 1889 de bebouwing doorgetrokken tot aan de kapel. Vanaf 1885 wordt ook een weeshuis ingericht in de gebouwen. Grote uitbreiding in 1894, enkele wijzigingen volgen in de jaren 1910. In 1937 gebeurt er een aanzienlijke uitbreiding, er is sprake van een VZW met het kloosterhospitaal van Kortemark als eigenaar van de gebouwen. Vanaf 1953 wordt het weeshuis vervangen door het instituut "De Engelbewaarder" voor kinderen met een verstandelijke beperking. In 1954 wordt het bejaardentehuis stopgezet.

Tussen 1950 en 1980 kent de instelling een grote groei met talrijke wijzigingen en uitbreidingen als gevolg zoals het optrekken van een nieuwe vleugel en wijzigen van de bestaande bebouwing (1959), nieuwe vleugels (1960 en 1963) en optrekken gebouw aan de straatkant (1961). In 1964 vervangt een nieuwe kapel de bestaande. De instelling richt een school in voor buitengewoon lager onderwijs (1967) en tussen 1971 en 1978 buitengewoon secundair onderwijs voor meisjes. Een revalidatiecentrum start in 1971, in 1983 dragen de zusters van liefde het bestuur over aan een lekenorganisatie. Vanaf 1976 richt de instelling zich ook tot volwassenen. Naast een internaat is er vanaf 1988 een dagcentrum. In 1993 en 1996 neemt het Vrij Orthopedagogisch Centrum (gevestigd in de nabij gelegen Sportlaan) respectievelijk de school en het internaat voor minderjarigen over. Vanaf 1996 legt de VZW zich enkel nog toe op zorg en begeleiding van volwassenen (120 bedden en dagcentrum voor 10 personen). In 1998 worden klooster en verpleegkundige inrichting opgesplitst.

Beschrijving. Samenstel van enkele met elkaar verbonden vleugels onder platte daken en omgeven door gazons en plantsoenen. Straatvleugel met inkomgedeelte (1961) en kapel (1964) aan de zuidkant. Baksteenbouw van drie bouwlagen, de begane grond met natuurstenen parement is van de verdiepingen afgescheiden door een zwaar, witbeschilderd kordon. De ingang wordt geaccentueerd door een luifel met asymmetrische hoek. Bij de massieve bovenbouw worden de zeven traveeën afgescheiden door witbeschilderde betonnen pijlers. Lagere aanbouw rechts met betonnen parement en gelijkaardige travee-indeling.

Interieur. Monumentale inkomhal van 1961. Houten deuren met asymmetrische deurklinken (boomerangvorm) met handvaten in rode en zwarte kunststof. Achteraan trappenhuis met brede, sierlijke slingertrap.

Kapel met losstaande betonnen klokkentoren, éénbeukige zaalkerk met vlak koor opgetrokken in witbeschilderde baksteen. Overhoeks geplaatste muurtjes met vensterzone doorbreken de zijmuren.

Interieur. Roodbakstenen muren, contrasterend met het grijs van de leistenen koormuur. Vlakke overspanning bekleed met houten latten. Fel gekleurde glasramen met geometrische motieven. Bij de gevelhoge glasramen bij het koor geeft de ongelijke plaatsing van de verticale roeden een gordijneffect.

Achterliggende vleugels onder meer met typische betonnen skeletbouw uit de jaren 1960 en 1970 met grote, geometrisch geplaatste vensterzones.

In de tuin een bakstenen pijlerkapel met beeld van Moeder met Kind gelegen aan een bekiezeld pleintje met zitbanken.

In de zuidoosthoek van het domein bevindt zich een groene zone met aangelegd 'weldoenerspad'.

  • KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN TE BRUGGE, 207: Mutatieschetsen, Zedelgem, 1864/58, 1871/12, 1884/6, 1889/2, 1894/3, 1900/7, 1901/8, 1906/8, 1907/7, 1909/8, 1937/11, 1957/23, 1959/12, 1960/23, 1961/34, 1963/24, 1964/43, 1998/16.
  • BOSCHVOGEL F.R. en JONCKHEERE D., Aartrijke in de oude tijd, Torhout, s.d.
  • Informatiebrochure vzw Engelbewaarder, s.l., s.d.
  • POLLET J., Bijdragen tot de geschiedenis van Aartrijke (1740-1814), Zedelgem, 1986, p. 209-211.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kloosterhospitaal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/209488 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.