erfgoedobject

Café Gemeentehuis

bouwkundig element
ID
209545
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/209545

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Café Gemeentehuis
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Café zogenaamd "Gemeentehuis", samenstel van verschillende gebouwen schuin tegenover de ingang van de kerk. Bestaande uit een lager hoekpand met café en rechts ervan een hoger volume gelegen op een terugwijkende rooilijn met taverne en clublokaal. Opgenomen door de gemeente Zedelgem op de lijst van het erfgoed op haar grondgebied.

Historiek. Er is reeds in 1661 sprake van bebouwing op de hoek van de Eernegemsestraat en de Aartrijksestraat. Het zou gaan om een huis met herberg bewoond door meester-chirurgijn Claudius Clarebout. In 1765 wordt het als "huijs" afgebeeld op een figuratieve kaart. Gebruiker is Joannes Oudaert, zoon van David. Deze laatste bezit de herberg en brouwerij het "Roothuijs" aan de overkant van de Aartrijksestraat. Joannes of Jan Oudaert is vanaf 1734 koster en schoolmeester te Aartrijke. Mogelijk doet een gedeelte van het gebouw in die periode dienst als schoollokaal. Ten westen van het perceel is een stuk straat aangeduid als "ouden thouroutwegh", vermoedelijk dan reeds in onbruik geraakt of enkel nog als voetweg in gebruik. Op de Ferrariskaart (1770-1778) staat hier al bebouwing aangeduid met grosso modo dezelfde L-vorm.

Op een kaart van 1783 met afbeelding van de plattegrond van de bebouwing aangeduid als "franciscus de crock bij chijnse". Deze wordt in een lijst met belastingbetalers uit 1764 vermeld als winkelier. Ten westen van het perceel loopt de "ouden gentwegh". De gebouwen hadden vermoedelijk steeds een commerciële functie, aanvankelijk als bakkerij.

Op het primitief kadasterplan (circa 1830) is er sprake van een huis, plaats en gebouw als eigendom van de weduwe van bakker Joseph Pollin gelegen op de Plaets. In 1826 neemt Jospeh Pollin een tijdje de functie van schoolmeester waar, maar hij sterft nog in datzelfde jaar. In 1830 houdt zijn zoon, Joannes Pollin, school in deze woning, die ook als bakkerij dienst doet. In 1842 wordt het bestaande schoollokaal in de woning door de gemeente aangenomen als één van de twee gemeentescholen. Op zon- en feestdagen wordt het lokaal gebruikt als drankgelegenheid. Vanaf circa 1850 wordt een gemeenteschool opgericht (zie Schoolstraat nr. 19) en dient het pand niet langer om les te geven. In 1879 registreert het kadaster enkele wijzigingen, onder andere de uitbreiding van het hoekpand en aanbrengen van de afgeschuinde hoektravee. In 1881 wordt de weg aan kerkzijde verbreed tot tegen het hoekhuis. In 1897 volgt nog een vergroting van het hoekhuis, het pand is vanaf nu in gebruik als herberg "Den Arend" (bakker Clement Pollin staat nu geregistreerd als herbergier). Circa 1898 verkoopt de kerkfabriek de aanpalende grond rechts van het hoekhuis aan de familie Pollin, de familie bouwt er eerst het hogere, dan nog vrijstaande volume met de drie rechter traveeën. De aansluiting met het hoekhuis gebeurt circa 1905 met de bouw van de travee met trapgevel. Vermoedelijk reeds vanaf dan functie als gemeentehuis, zie oude foto, waarop te zien is dat dit nieuwste gedeelte het opschrift "GEMEENTEHUIS" draagt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruiken Duitse troepen de kerk als krijgshospitaal en doet het café tijdelijk dienst als noodkerk. Circa 1930 wordt op de binnenplaats een toneelzaal opgericht, vermoedelijk met ingang via de huidige Aartrijksestraat nr. 2. De toneelzaal wordt circa 1953 vergroot en ingericht als cinema "Pax", deze is in 1965 nog slechts een ruïne. Kort daarna verhuist het gemeentehuis naar een nieuw gebouw langs de Brugsestraat (nr. 3, nu vestiging O.C.M.W).

Beschrijving. Geheel van gebouwen, fasegewijs tot stand gekomen. Hoekhuis van zes/een/vier traveeën in bruine, verankerde baksteen onder zadel- en schilddak (Vlaamse pannen), met uitzicht van circa 1879. Ingang via de hoektravee, in de zijgevel een bewaarde winkelpui. Segmentboogvormige muuropeningen met strekken, gedeeltelijk bewaard schrijnwerk bij de winkelpui en vensters met grote roedeverdeling op de verdieping. In de linkergevel is het tweede venster van links beschilderd in trompe l'oeil. Kroonlijst op klossen.

Rechtervleugel van circa 1898 en 1905 in bruine baksteen boven een gecementeerde plint onder zadeldak (Vlaamse pannen). Linkertravee met doorlopende banden in gele baksteen uitgewerkt als zijrisaliet onder trapgevel. Oorspronkelijk met balkon op de verdieping zoals te zien op een foto van circa 1910. Licht getoogde muuropeningen (deur en deurvenster) en korfboogvenster (traptop) onder geelbakstenen strekken. Rechtertraveeën met licht getoogde muuropeningen onder strekken en omlopende sierlijst in gele baksteen. Bewaard schrijnwerk met T-ramen, bij de rechtertravee beschilderd in trompe l'oeil. Fraaie kroonlijst op klossen.

  • KADASTERARCHIEF WEST-VLAANDEREN TE BRUGGE, 207: Mutatieschetsen, Zedelgem, 1879/20, 1881/6, 1897/6, 1898/6, 1905/11, 1930/24, 1953/21, 1965/53, 1966/44.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen, nr. 639: Kaart met de nauwe straat te Aartrijke, met aanduiding van de gelanden, 1783.
  • RIJKSARCHIEF BRUGGE, Kaarten en plannen, nr. 685: Plannen voor de aanleg van de pastorie te Aartrijke op het terrein Lampestick genaamd, gemaakt door Timothee David Huysseune, gezworen landmeter van het Brugse Vrije, 1766.
  • BONDUEL L., Het Zedelgem, Veldegem, Loppem en Aartrijke van toen. Een verzameling foto's en prentbriefkaarten aangevuld met beknopte historische gegevens, Brugge, 1983, p. 138.
  • BOSCHVOGEL F.R. en JONCKHEERE D., Aartrijke in de oude tijd, Torhout, s.d.
  • POLLET J., Bijdragen tot de geschiedenis van Aartrijke (1740-1814), Zedelgem, 1986, p. 145, p. 160-162.
  • SYMAEYS A., Café "'t Gemeentehuis" te Aartrijke, in Noortover: driemaandelijks tijdschrift met archeologie, geschiedenis, heemkunde, folklore, genealogie, heraldiek, letterkunde, kunst, over Aartrijke, Bekegem, Eernegem, Ichtegem, Loppem, Veldegem, Zedelgem, jg. 3, nr. 1, 1989/90, p. 26.

Bron: VAN VLAENDEREN P. & VRANCKX M. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Zedelgem met deelgemeenten Aartrijke, Loppem en Veldegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL47, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Van Vlaenderen, Patricia; Vranckx, Martien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Café Gemeentehuis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/209545 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.