Voormalige herberg "De Zwaan", later gemeentehuis, wagenmakerij en bakkerij thans restaurant Bisart en verzekeringskantoor. Gelegen binnen het beschermde dorpsgezicht, de dorpskom van Loppem, beschermd bij M.B. van 17/05/1999.
De herberg wordt reeds vermeld halverwege de 16de eeuw. Oorspronkelijk zou het gaan om een laag gebouw dat ongeveer de hele noordzijde van het Dorp inneemt en met een voutekamer op de oostkant. In 1623 wordt de herberg verkocht aan baron Jan du Breucq, tevens eigenaar van het kasteel "Breda" (zie Rijselsestraat). In 1653 wordt de herberg gekocht door Steven Van Aelst, landbouwer op het Evershof (zie Steenbrugsestraat 30) en in 1696 door de familie Dugardin, die dan de herberg Sint-Elooi (zie Dorp 11 en 11A) bewoont. In 1748 wordt de herberg in beslag genomen door de Franse bezetter en in gebruik genomen als ziekenzaal voor gewonde Franse soldaten. Mogelijk heeft men enkele overleden soldaten op het achtererf begraven, gezien er bij graafwerken in 1905 geraamten gevonden zijn. Op de Ferrariskaart (1770-1778) is een volume afgebeeld, parallel aan het Dorp, eventueel met bijhorend gebouw, dwars op het hoofdgebouw en ten noorden ervan. Vanaf 1800 zetelt de gemeenteraad in de voutekamer van "De Zwaan" en wordt de herberg ook wel het "Gemeentehuis" genoemd. Op het primitief kadasterplan (circa 1830) en op de Atlas der Buurtwegen (1845) afgebeeld met een hoofdvolume, parallel aan de straat en een bijgebouw ten noorden ervan, dwars op de straat georiënteerd. Een klein gebouwtje functioneert eventueel als bakhuis. Vanaf 1847 is Albert Lippens er herbergier. Hij baat hier ook een wagenmakerij uit. Circa 1870 laat hij een nieuwe herberg onder de naam "Het Gemeentehuis" optrekken (huidige herberg "Sint-Maarten", zie Dorp 8) en circa 1875 verhuist hij naar de nieuwe herberg. Rond 1900 is "De Zwaan" zo bouwvallig geworden, dat ze afgebroken wordt. Tien meter verder naar achter worden twee nieuwe gebouwen opgetrokken: een huis met wagenmakerij (nummer 3) enerzijds en een nieuwe herberg met bakkerij en winkel (nummers 4-5), anderzijds. De nieuwe herberg opent haar deuren in 1908. De herbergfunctie gaat verloren in 1948 en in 1969 sluit ook de bakkerij haar deuren. Beide gebouwen (wagenmakerij enerzijds en herberg, bakkerij en winkel anderzijds) staan oorspronkelijk los van elkaar, zoals te zien op een foto uit de Eerste Wereldoorlog, maar worden verbonden door een uitbreiding van nummer 3 ter rechterzijde, vermoedelijk daterend uit de jaren 1950. Tegelijkertijd worden de vensteropeningen op het gelijkvloers van nummer 3 aangepast. De gevelafwerking van nummers 4-5 is van recente datum.
Nummer 3 met dwarsgebouw van circa 1900 onder zadeldak (Vlaamse pannen), tuitgevel met schouderstukken in oranje baksteen boven een grijze, bepleisterde plint. Segmentboogvormige muuropeningen onder geblokte strekken. Op de traptop een smeedijzeren windvaan. Gecementeerde achtergevel. De gevel van de tussenbouw uit de jaren 1950 is geïnspireerd op deze van 1900.
Nummers 4-5. Op de hoek met de Rijselsestraat, verankerde baksteenbouw met witbepleisterde muren onder schilddak (mechanische pannen). Van de eenvoudige licht getoogde muuropeningen zijn enkel deze op de verdieping bewaard. Vensters met gedeeltelijk bewaard schrijnwerk en T-ramen.
- ARCHIEF RUIMTE EN ERFGOED – AFDELING WEST-VLAANDEREN, W/01580.
- BONDUEL L., CAPPON G., Wandelen in Loppems verleden, Torhout, 1982, foto 64.
- VERVENNE A., Oude hoeven, herbergen en molens en hun bewoners te Loppem, Loppem, 1976, p. 129-132.