De vrij monumentale, gesloten hoeve, die haar benaming kreeg omdat ze tot de Franse Revolutie in het bezit was van de augustijnen, klimt in haar huidige vorm vermoedelijk op tot de 18de eeuw en is gelegen in een tot op heden bewaarde landelijke omgeving. Ook wel "Bertemboshoeve" genoemd.

Historiek

Over het ontstaan van de hoeve zijn weinig gegevens voorhanden. De omgeving was oorspronkelijk sterk bebost, maar door het rooien van bomen kwam vruchtbare leemgrond vrij; J. Verbesselt laat de oorsprong van het goed ten vroegste opklimmen tot de 13de eeuw bij de ontginning van het Bertembos, één van de belangrijkste verwezenlijkingen van de augustijnenpriorij van Terbank, in 1203 opgericht door hertog Hendrik I. Volgens de literatuur werd de hoeve, toen bestaande uit lemen gebouwen en circa 51 hectare grond en bos in de onmiddellijke omgeving, op 9 november 1622 overgedragen aan de augustijnen door Jacques van Blitteszwyck, kanunnik van Sint-Hermes in Ronse. Vermoedelijk werden toen de eerste stenen gebouwen opgericht. In 1635 werd Petrus Stroobants aangesteld als pachter, nadien volgden diverse pachters elkaar op. Een afbeelding uit het Kaartboek van Park van 1665, vertoont een drietal in U-vorm geschikte gebouwen waarvan er één duidelijk een klokkentorentje draagt.

Op de Ferrariskaart van 1771-1777 bestaat de omgeving nog steeds uit een bosrijk gebied dat zich uitstrekte ten noorden van de dorpskern van Bertem. Het "Bois de Berthem" strekte zich uit ten westen van de hoeve en het "Gemeynte Bosch" ten oosten ervan; oorspronkelijk sloten beide bossen op elkaar aan. Buiten de op dat ogenblik al gesloten hoeve, aangeduid als "cense den Berthem Bosch ou cense des Augustins" is er in de directe omgeving slechts schaarse bebouwing ten zuiden van de hoeve. De bebouwing van Bertem was op dat ogenblik hoofdzakelijk beperkt tot het centrum. Uit een landboek, opgemaakt in de periode 1781-1792 door landmeter Rumoldus Wirix in opdracht van pater prior, blijkt dat de augustijnen op dat ogenblik buiten de hoeve ook nog 86 andere eigendommen hadden in Bertem, waaronder tal van landbouwgronden. De Atlas der Buurtwegen (1843) vertoont dezelfde compositie als de Ferrariskaart. Eigenaar op dat ogenblik was Burggraaf Edouard August Cossée de Maulde. Ook de Poppkaart vertoont dezelfde configuratie, eigenaar was toen Markies Oswald de Chasteler.

Beschrijving

Verankerde bak- en zandstenen gebouwen in traditionele stijl, geschikt rondom een gebetonneerd erf met behouden mestvaalt; de boerenwoning ten zuiden, volledig vernieuwde stallen ten oosten, de oorspronkelijke paarden- en varkensstallen ten westen en de monumentale schuur ten noorden. Het geheel is toegankelijk via een poortgebouw, gevat tussen de schuur en stal, in de noordoostelijke hoek. De veldpoort zit geïncorporeerd in de westelijke stalvleugel. Gewitte erfgevels op gepikte plint.

Poortgebouw onder zadeldak; poort in gedrukte rondboogomlijsting van zandsteen.

Onderkelderde boerenwoning van vijf traveeën en één bouwlaag onder kunstleien zadeldak met dakkapel en overluifeld laadluik tussen aandaken. Bewaard klokkentorentje. Opkamer in de zuidoostelijke hoek. Sterk verhoogde begane grond met twee kleine steunberen en toegankelijk via een dubbele steektrap, waaronder het hondenhok. Korfboogdeurtje in omlijsting van zandsteen met kwarthol beloop en imposten. Beluikte en getraliede vensters onder houten latei, met uitzondering van het venster rechts van de deur en de kelderopeningen die een bakstenen rollaag vertonen. Zijtuitgevels met schouderstukken en vlechtingen. De achtergevel op gecementeerde plint wordt net als de oostelijke zijgevel gemarkeerd door diverse aanpassingen, zie bouwnaden, enkele gedichte muuropeningen, de gewijzigde ordonnantie en sporen van zandsteengebruik.

Westelijke stal onder zadeldak van kunstleien. Deels aangepaste muuropeningen: de op oude foto's van 1978 nog zichtbare rondboogdeurtjes zijn inmiddels gedicht en vervangen door de huidige korfboogpoort in bakstenen omlijsting. Rechthoekige vensters onder houten latei: zichtbare steigergaren. De vijfde travee werd eveneens sterk aangepast, zie de bouwnaad, het verschil in baksteen en de bewaarde houten latei. Veldpoort gelijkaardig aan de hoofdtoegang, doch geïncorporeerd in de zesde travee van deze stalvleugel. Doorgang met zichtbare moer- en kinderbalken. Bewaarde waterpomp tegen de erfgevel. De gevel aan veldzijde is niet gewit en vertoont nog zandstenen steigergaten. Later ingebrachte rechthoekige poort, thans opnieuw gedicht met snelbouwsteen en bewaarde I-latei.

Volledig vernieuwde stallen ten oosten, grosso modo met bewaard volume en rondbogige vensters.

Tweebeukige langsschuur van zes traveeën onder zadeldak (golfplaat en kunstleien) tussen aandaken; zijtuitgevels met vlechtingen, top- en schouderstukken op zandstenen onderbouw; eenvoudige toegangspoorten in zandstenen korfgoogomlijsting en drie oculi in de top. Langsgevels afgelijnd door baksteenfriezen; aan erfzijde rondboogdeurtje in zandstenen omlijsting, steekboogvenstertjes en lichtgleuven. Bewaard eiken gebint met telmerken en inscriptie "Anno 1730".