Historische hoeve "Goed te Claerhout", met 17de-eeuws woonhuis en 19de- en 20ste-eeuwse landgebouwen, op oudere site.

Historiek

"Claerhout" was de meest uitgestrekte en naast "Pittem" de voornaamste heerlijkheid op Pittems grondgebied tijdens het ancien regime. De heerlijkheid reveleerde van het leenhof van Tielt en had recht op een baljuw, onderbaljuw, zeven schepenen en één of meer officieren. Langs de Brugsesteenweg stond de galg waar "Claerhout" als heerlijkheid met hoge justitie recht op had.

De oudst gekende heer van de heerlijkheid is Petrus van Claerhout, vermeld in 1159. Circa 1500 verdwijnt de familie Claerhout van het toneel ten voordele van de familie de Thiennes die de heerlijkheid via huwelijk verwierf. In 1719 wordt "Claerhout", "extenderende binnen de Prochien van Pitthem, Meulebeke, Eeghem, Swevezeele ende Wynghene" verkocht aan Philip Emmanuel II prins de Croy et Solre die ook de heerlijkheid Pittem in bezit had. De hoeve wordt dan omschreven als een "seer schoone Hofstede met de Singhelen ende Grachten, wel betimmert met Woonhuys, Scheuren, Schaep, Peerde- ende Koey-stallen, Waeghenhuys, ende Duyvecot … wel beplandt met schoone lochte ende harte op-gaende Boomen, met veele fraye Dreven". In 1760 wordt de hoeve bewoond door burgemeester Joseph Baert. Na de Franse Revolutie hoorde de hoeve toe aan de familie Pecsteen en de Schietere de Lophem, tot de familie Schelstraete de hoeve aankocht in de 20ste eeuw.

Een kaart uit 1614 toont een cirkelvormige wal zonder bebouwing ten oosten, een naastgelegen volume ten noorden daarvan, twee volumes parallel met de westelijke perceelgrens en twee smalle hoge volumes, waaronder duiventoren verspreid over het erf. De hoeve is aan oostzijde beboomd en bezit een tweede omwalling rond het neerhof, zie brug ten noorden. In 1622 wordt de hoeve opnieuw afgebeeld in het renteboek van de heerlijkheid Pittem met weergave van dezelfde twee volumes ten westen en één ten oosten nabij het opperhof. Ten zuidoosten, schuin tegenover de andere gebouwen bevindt zich het vermoedelijke woonhuis. De duiventoren wordt niet afgebeeld. De hoevegebouwen worden omgeven door een rechthoekige wal afgezet met bomen en voorzien van een opening aan noordzijde. Het aansluitende opperhof ten oosten is beboomd. In 1761 en 1762 weergegeven met een dreef vanuit het zuiden die, omlopend rond het perceel ten westen aansluiting vindt op de Claerhoutdreef. Het woonhuis ten oosten is apart omwald en gelegen naast een beboomd perceeltje ten zuiden. De westelijke gebouwen zijn vergroot met uitbouwen en een klein nabijgelegen apart volume. Aan noordzijde worden twee kleine gebouwtjes weergegeven ter hoogte van de toegang (poortgebouw?), met een naastgelegen, parallel met de perceelgrens gelegen langgestrekt volume ten oosten. Het primitief kadasterplan (circa 1830) laat twee grote landgebouwen met L-vormig grondplan zien ten westen van het erf, een woonhuis zonder omwalling ten oosten daarvan, twee volumes bij de toegang en enkele kleine volumes verspreid over het erf. De grachten zijn deels gedempt en de dreef loopt rechtstreeks naar de Claerhoutdreef in plaats van omlopend rond het perceel ten westen. In 1857 worden de gebouwen deels door een brand in de as gelegd. De landgebouwen worden volgens kadastergegevens volledig herbouwd, bij kadaster geregistreerd in 1862. Een langgestrekt volume wordt aangebouwd ten noorden van het woonhuis, ten zuiden verrijst een bakhuis. In 1887 wordt het woonhuis een weinig vergroot aan zuidzijde. In 1893 wordt ten oosten van de hoeve, parallel met de weg een cichorei-ast gebouwd, in 1897 vergroot met een aanpalend magazijn ten oosten en in 1900 nogmaals vergroot aan westzijde.

Beschrijving

Langs de straat gelegen hoeve, met toegang gemarkeerd door brede bakstenen erfpijler met getrapte piramidale bekroning. U-vormige constellatie rondom een verhard erf met groenaanplantingen. Ten oosten situeert zich het gerenoveerde woonhuis met aanpalende stal. Woonhuis van één bouwlaag en zes traveeën onder hoog pannen zadeldak (voorheen strodak, zie foto uit 1946), bekroond door een klokkenruiter. Witbeschilderde baksteengevels met licht getoogde muuropeningen voorzien van vernieuwd schrijnwerk en luiken, zwartbakstenen deuromlijsting. Sporen van ophoging en vergroting van het volume aan de achterzijde, zichtbaar in de noordelijke zijgevel van midden-20ste-eeuwse foto's. Interieur met bewaarde moerbalk, ingebouwde kast en zwartbakstenen haard, naar verluidt van 1670. Ten noorden van het woonhuis een aanpalende roodbakstenen stal onder zadeldak van 1857, met getoogde muuropeningen en schuifdeuren. In de erfgevel een witstenen gedenksteen met verweerde inscriptie.

Recente hoevegebouwen ten westen, onder meer ter vervanging van monumentale schuur onder hoog strodak, afgebroken na 1946.

Langs de weg gelegen voormalige cichorei-ast uit rode baksteenbouw onder pannen zadeldak, terugspringend en onder lagere nok aan westzijde (latere aanbouw). Sierankers. Drie poorten, onder meer onder houten latei, ter vervanging van voorheen getoogde opening. Bouwnaad ter hoogte van voormalige aanbouw aan oostzijde.