erfgoedobject

Noorderterras en paviljoen

bouwkundig element
ID
211693
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/211693

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Noorderterras en paviljoen
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Paviljoen
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Door de bouw van de afdaken op de Scheldekaaien circa 1884 werd de Schelde aan het zicht van de wandelaars onttrokken. In april 1879 reeds werd door volksvertegenwoordiger De Decker in de Kamer de idee geopperd om langs de Schelde terrassen op kolommen te bouwen, naar het voorbeeld van Genua.

Aansluitend bij het Steenplein werden daarom de verhoogde wandelterassen noord en zuid opgetrokken, respectievelijk tegen de afdaken nummers 20-21 en 22-23. De terrassen werden uitgevoerd naar een idee van Frans Gittens, circa 1885. Beide terrassen eindigen op paviljoenen of kiosken, dat van het noorderterras in neogotische stijl, dat van het zuiderterras oorspronkelijk in neoclassicistische stijl.

In het stadsarchief is een dossier bewaard omtrent de aanleg van het Noorderterras, met plannen die dateren van 1885-1887. De plannen voor het terras, voor de helling en voor de kiosk ten noorden werden getekend door de onderingenieur van de stad Paul Dewit, onder toezicht van G. Royers.

Het Noorderterras is toegankelijk via een helling in historiserende stijl langsheen het Steen en via trappen tegenover de Guldenberg. Het hellend straatje dat via het Steen naar het Noorderterras leidt volgt het tracé van de vroegere "Gevangenisstraat"; het is gekasseid en afgezet met arduinen borstwering. De tekening van deze helling werd gemaakt door onderingenieur van de stad Paul Dewit. Op de postamenten aan de voet van de helling stonden vanaf circa 1890 twee gevleugelde leeuwen in steen, die momenteel opgesteld zijn in het domein Planckendael in Mechelen.

Op het westelijke postament is sinds 1963 het beeld Lange Wapper opgesteld, naar ontwerp van Albert Poels. Het is een ruim drie meter hoog bronzen beeld, gesigneerd op de plint. Het beeld werd in 1962 aangekocht door de stad. Het werd in brons gegoten door Vindevogel in Zwijnaarde.

In de tuintjes links en rechts van de helling, respectievelijk een 18de-eeuws boeganker en een hardstenen stèle ter herdenking van de in 1902 gesneuvelde Duitse ballonvaarder Hans Bartsch von Sigsfeld. Doorheen de Steenpoort, is het Noorderterras toegankelijk, dat op dezelfde manier is opgebouwd als het Zuiderterras, naar plannen getekend door onderingenieur van de stad Paul De Wit. Op het noordelijke uiteinde van het terras staat een paviljoen van twee bouwlagen op vierkante plattegrond, in neogotische stijl met tentdak (leien) bekroond met belvedère; elke zijde is voorzien van een trapgevel en versierd met ronde hoektorens en kantelen. Het plan voor deze "Kiosque" werd in 1887 getekend door Paul De Wit. Op de eerste verdieping, uitgevend op het wandelterras, werd een café voorzien. De gelijkvloerse verdieping werd ingericht als bureau, de bovenverdieping werd ingedeeld in vier kamers.

Aansluitend bij het Steen, een kleiner paviljoen in een gelijkaardige stijl van één bouwlaag, dat op het plat dak de hardstenen balustrade van het wandelterras draagt. Hierin waren de burelen van de havendienst gevestigd; volgens een situeringsplan van 1913 was dit "het bureel van de hoofdtoezichter der kaaien".

Ter hoogte van dit paviljoen is een bronzen beeld opgesteld: "Bevrijding" of "Weerbaarheid". Het is een creatie van Paul van Gysegem, ingehuldigd tijdens de Bevrijdingsfeesten van 1989. Het is een staande figuur in brons met een hoogte van circa 3 meter. Het gietersmerk vermeldt "VERLOREN WAS/ D. DEGROEVE/ NEVELE BELGIUM/ CIRE PERDUE".

  • Stadsarchief Antwerpen, Archief Autonoom Havenbedrijf Antwerpen, MA-HB # 1494, MA-HB # 274 (aanleg terrassen), MA-HB # 277.
  • GOOSSENS M. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A., STEYAERT R., ILLEGEMS P. & DE BARSEE L. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen 3NA, Brussel - Gent, p. 303-304, 351-352.
  • HAZENBERG ARCHEOLOGIE 2009: Herinrichting Scheldekaaien, onuitgegeven nota, catalogus nummer 28.
  • VAN RUYSSEVELT A. 2001: Stadsbeelden Antwerpen. Anno 2001, Antwerpen, 24-25.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Afdaken 22-23 aan de Jordaenskaai

  • Is gerelateerd aan
    Het Steen

  • Is gerelateerd aan
    Paviljoen Zuiderterras

  • Is gerelateerd aan
    Steenplein

  • Is gerelateerd aan
    Zuiderterras

  • Is deel van
    Jordaenskaai


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Noorderterras en paviljoen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/211693 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.