De licht gebogen kaaimuur op de rechteroever van de Schelde is op verschillende plaatsen voorzien van een inham, onder meer op het Steenplein, waar een vlotbrug het aanmeren van boten mogelijk maakt.

Het uitzicht van de Scheldekaaien begin 21ste eeuw is gecreëerd meer dan een eeuw vroeger in het kader van grootschalige infrastructuurwerken die als doel hadden de havenactiviteiten uit te breiden. Een zeer ingrijpende onderneming was de rechttrekking van de Schelde, uitgevoerd tussen 1877 en 1883. Voor de nieuwe havenzone aan de rechteroever van de Schelde moesten honderden huizen gesloopt worden. Daarbij verdween de historische stadskern rond het Steen en de iets noordelijker gelegen historische havenzone "De Werf".

Essentieel onderdeel bij deze werken was het bouwen van een kaaimuur aan de rechteroever van de Schelde, vanaf Kattendijksluis tot voorbij de Ledeganckkaai. Een strook van 80 m breed werd ingericht met kades, havenkranen, treinsporen en opslagplaatsen. Daarnaast kwam een rijweg van 20 meter breed, waarlangs nieuwe gebouwen werden opgetrokken: vooral panden met een handelsfunctie, al dan niet gecombineerd met wonen op de verdiepingen. De grens tussen havengebied en openbare weg werd door een lange rij smeedijzeren hekken gemarkeerd.

Er werden op verschillende plaatsen insprongen in de rechte kaaimuur voorzien, onder meer voor het sas ter hoogte van de Zuiderschippersdokken en voor een vlotbrug tussen Steen en Suikerrui. In 1897-1903 werd de havenstrook met 2 kilometer verlengd naar het zuiden toe. Langs de d'Herbouvillekaai werd onder meer Petroleum Zuid uitgebouwd en bevonden zich de gebouwen van het Zuidstation. Ook hier werd een kleine insprong van 10 meter diep voorzien als aanmeerplaats voor schepen.

Het Steenplein neemt op de Scheldekaaien een zeer speciale plaats in. Vooreerst werd bij de rechttrekking van de Schelde in 1877-1883 enkel op deze plaats een gebouw van sloop gespaard, namelijk het Steen. Verder was dit de enige plaats langs de 7 kilometer lange havenzone die voor het publiek toegankelijk was: via opgaande wandelwegen, ten noorden en ten zuiden van het Steenplein, zijn verhoogde terrassen bereikbaar, van waaraf men de havenactiviteiten kon aanschouwen. Op het einde van deze terrassen boden paviljoenen de wandelaar een plaats om te verpozen. Ook het Steenplein zelf werd ingericht als recreatieve plek, met bomen en banken.

Eveneens van belang op het Steenplein is de vlotbrug of het ponton, aangebracht in de inham van de kaaimuur. Vanaf deze vlotbrug konden passagiers aanmerende schepen bereiken of verlaten. Nog steeds leggen hier de Flandriaboten aan, een toeristisch fenomeen dat zich toespitst op het havengebied. Het bedrijf richtte met dat doel ook een kiosk op centraal op het Steenplein, een interessant gebouwtje dat door zijn bootvorm in het oog springt. Vanaf het ponton vertrokken eveneens de boten richting het strand van Sint-Anna op Linkeroever. De kaartjesverkoop hiervoor was ondergebracht in één van de ruimtes in de arcade onder de opgang van het Zuiderterras. Vanaf 1895 tot midden jaren 1960 vertrokken hier volgens de studie van bureau Hazenberg ook de Congoboten, waardoor deze plek een grote historische waarde heeft.

De vlotbrug in de inham aan het Steenplein wordt nog steeds gebruikt en is daartoe recent vernieuwd. Het eind 19de-eeuwse, witgeschilderde ijzeren hekwerk dat de rechthoekige inham van de kaaimuur afsluit, is wel bewaard. Het gaat om gietijzeren buisleuningen, gevat tussen eenvoudige ronde pijlers. Een reeks witgeschilderde, vrij grote meerpalen zijn vlakbij dit hekwerk bewaard.