erfgoedobject

Nederlands Loodswezen

bouwkundig element
ID
212119
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212119

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Nederlands Loodswezen
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Ter hoogte van het Margueriedok, een kleine inham in de kaaimuur, bevindt zich een cluster eind 19de-eeuwse havengebouwen en -infrastructuur die omwille van hun hoge erfgoedwaarde werden beschermd als monument. Het gaat onder meer over het Loodswezengebouw en de bijhorende gebouwen van de technische dienst. Het Nederlands Loodswezen koos deze locatie uit voor zijn vestiging: in 1890 werd op de zuidoosthoek van het Margueriedok een kantoor met wacht- en slaapkamer gebouwd voor het Nederlands Loodswezen, naar ontwerp van aannemers P. Fierens en De Hert. Het was een laag, klein neoclassicistisch gebouw op rechthoekige plattegrond, gevat onder schilddak. Gezien de loop van de Schelde over de Nederlandse grens is een aanwezigheid van de Nederlandse loodsen in de Antwerpse haven een evidentie. Het Antwerpse loodswezen heeft ook een vestiging in Vlissingen.

Het huidige gebouw werd opgetrokken in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Marine, naar een ontwerp uit 1925 opgemaakt door C. Jelsma, chef van de Bouwkundige dienst van het Loodswezen gevestigd in De Haag. Deze laatste ontwierp in 1920-1922 de vuurtoren van het Nederlandse waddeneiland Vlieland. De vrijstaand constructie onderscheid zich door een typisch Nederlandse, expressieve baksteenarchitectuur in de stijl van de Amsterdamse School, die elementen vermengt van de art deco en het modernisme. Het gebouw op een quasi vierkante plattegrond van drie bij drie traveeën, omvat twee bouwlagen onder steil zadelddak (nok haaks op Tavernierkaai, rode pannen). De puntgevels aan voor- en achterzijde hebben een verzorgd metselwerk uit wijnrode baksteen met muurvlechtingen, eenvoudige rechthoekige en ruitvormige muuropeningen met schrijnwerk dat de muurlijn van de buitengevel volgt, verschillende erkers en de deur in verdiept deurportaal met getrapte bakstenen omlijsting. Aan Scheldezijde is boven de tweede verdieping de vervaagde schildering zichtbaar "Nederlands Loodswezen".

Het gebouwen beantwoordde aan een dubbele functie: kantoren en wachtruimten voor permanentie, en een ambtswoning. Ontsloten door een centraal ingeplante vestibule en dubbele traphal in T-vorm, bood de begane grond volgens de bouwplannen vooraan ruimte aan twee kantoren, en achteraan aan twee slaapkamers voor wachtdienst. De tweede verdieping omvatte een grote wachtkamer, het salon, de keuken en woonkamer van de ambtswoning. Daarvan bevonden de vier slaapkamers en de badkamer zich onder het dak.

  • Stadsarchief Antwerpen, Archief Autonoom Havenbedrijf Antwerpen, MA-HB#313; bouwdossier 1925#21397.
  • HAZENBERG ARCHEOLOGIE 2009: Herinrichting Scheldekaaien, onuitgegeven nota, catalogus nr. 26.

Auteurs: Hooft, Elise; Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Loodswezen

  • Is deel van
    Tavernierkaai


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Nederlands Loodswezen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212119 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.