Oorlogsmonument Eerste en Tweede Wereldoorlog voor de gesneuvelden en burgerlijke slachtoffers van Merelbeke.
Tijdens de gemeenteraadszitting van 20 april 1920 werd er beslist om de 2 stenen die door de Heer Den Hage waren besteld en zijn kosten voor het opmaken van het ontwerp van de fundamenten te vergoeden. Op 16 juni 1920 werd de locatie van het gedenkteken goedgekeurd, er waren 5 stemmen voor de oprichting van het monument voor de kerk en 1 stem gaf de voorkeur aan de plaatsing van het herinneringsteken voor het kerkhof. Tijdens de gemeenteraadszitting van 21 september 1920 werd er overgegaan tot de oprichting van een commissie samengesteld uit raadsleden, oud-strijders en opgeëisten. Deze moesten zich voornamelijk bezighouden met het verzamelen van fondsen, aangezien de gemeente zelf geen fondsen meer had.
Dit oorlogsmonument werd na de Tweede Wereldoorlog uitgebreid met de namen van de gesneuvelden en burgerlijke slachtoffers. Vooral van 1943 tot 1944 kreeg Merelbeke het zwaar te verduren. De materiële schade was na de Tweede Wereldoorlog niet te overzien, honderden burgers stierven of werden voor altijd verminkt. Op 5 september 1943 werd de stad zwaar gebombardeerd door Engelse bommenwerpers die het rangeerstation viseerden. Vele burgerwoningen werden in as gelegd. Op 10 april 1944 werden, naar aanleiding van D-day belangrijke spoorwegen, bruggen en knooppunten gebombardeerd. Dit was ook het geval in Merelbeke station. Ten slotte had de aanval van 10 april het vormingsstation niet buiten werking gesteld daarom werd er nog een bombardement uitgevoerd op woensdag 10 mei 1944. Op het gedenkteken staat er ook een verwijzing naar deze bombardementen (N.V.B.O. 420 slachtoffers). De beeldhouwer van dit gedenkteken is Aloïs De Beule.
Het beeld toont een jonge overmoedige soldaat sprekend van durf met naast hem een wakende leeuw. De voet van de soldaat en de poot van de leeuw vertrappelen een dode arend, het symbool van de Duitse tegenstander. Dit thema komt een aantal keer voor in het werk van De Beule, onder meer in zijn oorlogsmonument te Ruisbroeck-bij-Brussel, dat nu verdwenen is, te Bassevelde en Lede. Het gedenkteken zou identiek zijn aan dat van Bassevelde en Lede, op deze laatstgenoemde plaats zijn de adelaar en de leeuw wel verdwenen.
Bas-reliëf van een dode man met schop die wordt vastgehouden door een jonge man.
Tekst: ONZE MARTELAREN (links)
Bovenaan een bronzen soldatenhelm. Hieronder de namen van de gesneuvelden. ONZE ... (rechts)
Bovenaan een bronzen soldatenhelm. Hieronder een opsomming van namen.
Onderaan staat het opschrift N.V.B.O. 420 slachtoffers.
N.V.B.O. staat (volgens Sander Evrard) voor 'Nationaal Verbond van Belgische Oorlogs-invaliden'. Hiermee wordt verwezen naar de burgers die om het leven zijn gekomen tijdens de Merelbeekse bombardementen.
Bovenaan de achterzijde van het beeld staat: KUNSTBRONS C&J MINNEGENT
Gesigneerd A. De Beule
- Merelbeke gemeenteraadsbeslagingen 03.06.1919-31.03.1924.
- ARNAUT K., red., Het drama van Merelbeke: honderden burgers komen om tijdens geallieerde bombardementen.
- BOGAERT C. & VERBEECK M. 1989: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Gent, Kantons Destelbergen - Oosterzele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 12N2, Brussel - Turnhout.
- DE WILDE E.I., Aloïs De Beule, beeldend vormgever realist doorheen stijlen (1861-1935), niet gepubliceerde licentiaatsverhandeling Universiteit Gent, 1994.
- DE WILDE E.I., Aloïs De Beule tussen neogotiek en realisme, in: Neogotiek in België, Tielt, 1994, p. 157-159, p. 220.
- DE KNIBBER C., ‘Oorlogsmonumenten’, Aloïs De Beule, Dendermonde, 1936, 69-75.
- EVRARD S., Herinnering Merelbeke ’44, Gent, 1994, 43.
- TIMMERMANS F., Dorpsbeelden uit het verleden: Merelbeke, Nazareth, 1992-1994, 104.
- VAN DAMME M. e.a., Merlebeke: geschiedenis en heemkunde, Merelbeke, 1988, 135.
