Historiek en context

Modernistisch appartementsgebouw opgetrokken in opdracht van Marcel Tolkowsky, naar een ontwerp van architect François Dens uit 1933. Het complex is ingeplant op de hoek met de Beschavingstraat, en maakt deel uit van het bouwblok bestemd voor hoge flatgebouwen tegenover het vroegere Wilrijkseplein, waar het een pendant vormt van de Résidence Moderne op de hoek met de Camille Huysmanslaan. Hij ontwierp beide hoekgebouwen kort na elkaar, en tekende eerder ook al voor één van de tussenliggende flatgebouwen. De joodse diamantair Marcel Tolkowsky (Antwerpen, 1899-New York, 1991), gehuwd met Marthe Kleinberg, was als zoon van Isidore Tolkowsky een kleinzoon van de stamvader van het diamantairsgeslacht Abraham Tolkowsky (Krynki, 1838-Kalmthout, 1913). Hij is de uitvinder van de zogenaamde 'Ideal Cut', die na de publicatie in 1919 wereldwijd als nieuwe standaard voor het slijpen van diamant werd aanvaard. In 1940 vluchtte Marcel Tolkowsky samen met zijn gezin via Portugal naar New York, waar hij het familiebedrijf verder zette.

François Dens, die als architect actief was vanaf 1906 tot begin jaren 1950, ontplooide een succesvolle loopbaan in dienst van de burgerij en het bedrijfsleven. Al vanaf de vroege jaren 1920 legde hij zich toe op het grotere appartementsgebouw van hoge standing, dat in stijl evolueerde van beaux-arts, over art deco naar een zakelijk modernisme. Door hun inplanting aan de grote invalswegen en rond het Stadspark, gaf Dens al in een vroeg stadium mee de aanzet tot een schaalvergroting, die zich in de naoorlogse periode in snel tempo zou doorzetten.

Architectuur

Het appartementsgebouw omvat acht bouwlagen en een souterrain, en telt in totaal 16 flats van hoge standing. Het gevelfront met een volkomen vlak parement van natuursteen op een inspringende plint van arduin, plooit zich in een brede boog over de hoek van beide straten. De strak zakelijk architectuur wordt vooral gekarakteriseerd door de horizontale registers van bandramen met lekdrempel, oorspronkelijk voorzien van stalen schrijnwerk, en de omlopende balkons van de eerste en de op één na hoogste verdieping. Dit schema wordt verticaal gebroken door de oplopende driezijdige erkers, die beide gevelflanken twee aan twee ritmeren, hoger opgetrokken aan weerszij van de rotonde. De hoge sokkel wordt enkel aan de zijde van de Jan van Rijswijcklaan doorbroken door het inkomportaal met een korte luifel, en de inrit van de ondergrondse parkeergarage. Het sobere smeedijzerwerk van de inkomdeur, de keldertralies, de balkonborstweringen en het voortuinhek zijn bewaard. Het abstract geometrische patroon van dit laatste werd oorspronkelijk nog geaccentueerd door een beschildering in zwart met een lichte tint voor het hoofdmotief.

De appartementen van gelijkaardige grootte en indeling nemen elk een vleugel van de verdiepingen in, en worden ontsloten door het centrale trappenhuis met lift in de kern van het gebouw. De grootste flat incorporeert de volledige hoekrotonde, om de minder gunstige ligging aan de Beschavingstraat te compenseren. Enkel op de eerste verdieping wordt van dit schema afgeweken voor de creatie van een meer prestigieuze flat aan de Jan Van Rijswijcklaan, bestemd voor de opdrachtgever. Alle appartementen beschikken over een suite van salon en eetkamer, een (werk?)kamer, twee slaapkamers, een badkamer, en een keuken met terrasje en meidenkamer. Eén van de gelijkvloerse appartementen boet aan ruimte in vanwege de inkomhal. In het souterrain bevinden zich de garage, een stalling voor kinderwagens, privé-kelders, de conciërgewoning en de stookinstallatie.