Lot D is het jongste lot van Petroleum Zuid. Het werd pas in 1934 in gebruik genomen. Er zijn een aantal tanks bewaard uit die periode. De meeste installaties op Lot D dateren echter van na de Tweede Wereldoorlog en illustreren daarmee een recent stuk geschiedenis van de petroleumsite.

Historiek

Lot D is het meest westelijke stuk van Petroleum Zuid en ligt buiten de grenzen van het oorspronkelijke petroleumterrein, op grondgebied van Hoboken. Door het toenemende succes van Petroleum Zuid was een uitbreiding nodig. In 1934 werd een deel van de polder van Hoboken bij de stad Antwerpen gevoegd om het bedrijventerrein uit te breiden. Het was bedoeld als terrein voor petroleumraffinaderij. Het Belgische-Roemeense bedrijf Redeventza, vanaf 1950 Albatros genoemd, nam de concessie van het lot.

Door een groot hoogteverschil tussen het terrein dat grenst aan de Schelde en het zuidelijke terrein, ontstaat een "boventerrein" en een "benedenterrein". Het boventerrein werd door Redeventza ingenomen en in de jaren 1930 ingericht. In 1934 worden 42 tanks en een pomphuis gebouwd. Hetzelfde jaar volgt een ketelhuis, een bakstenen gebouw met bijhorende schoorsteen. De ketels zijn afkomstig van het bedrijf Babcock &Wilcox. In 1935 werd een bouwaanvraag ingediend voor de "arrangement general du traitement chimique", en voor een groot administratief gebouw, opgericht door Van Riel en Van den Bergh, Entreprise Générales de Construction. Van al deze infrastructuur blijven enkel een aantal geklinknagelde petroleumtanks over. Vanaf 1974 begint Albatros alles te slopen, met een laatste sloopvergunning die dateert van 1979. Het bedrijf was sinds 1965 bezig met de planning van de bouw van een volledig nieuwe raffinaderij in het noordelijke havengebied in de buurt van de Zandvlietsluis.

In de jaren 1940 en 1950 is de Transport en Handel Maatschappij op het benedenterrein van Lot D gevestigd. Dit bedrijf gebruikte ook het terrein aan de zuidoostkant van de Benzineweg, ten oosten van het benedenterrein van het bedrijf. Tussen de twee terreinen liepen de spoorlijnen voor het goederenverkeer.

Beschrijving

Het noordelijke "boventerrein" van lot D werd het eerst ingericht. Met een bouwaanvraag uit 1934 door Redeventza werd het terrein afgebakend en klaar gemaakt voor de plaatsing van in totaal 42 tanks en een pomphuis. Het pomphuis is niet meer bewaard; er zijn op dit perceel anno 2011 nog steeds heel wat petroleumtanks bewaard, waarvan sommigen geklinknageld en dus wellicht teruggaand tot 1934. Ook de betonnen en bakstenen muren omheen de tankterreinen staan er anno 2011 nog. Pomphuis en 32 tanks werden volgens de bouwaanvraag geconstrueerd door de Londense firma Foster Wheeler Limited. Een reeks van tien met elkaar verbonden tanks in het oostelijke deel van het terrein werd door de firma Harold Moore uitgevoerd, gevestigd in Londen en Antwerpen. Er kan niet eenduidig achterhaald worden welke van de huidige tanks teruggaan tot het interbellum, omdat nieuwe tanks meestal op de oude basissen gemonteerd worden.

Eind jaren 1930 werd het benedenterrein in gebruik genomen. Op het zuidelijke deel van het benedenterrein zijn acht tanks van verschillende volumes (onder meer van 1000 m3) bewaard, opgetrokken in geklonken metalen platen en gebouwd tussen 1939 en 1947. De constructeur van deze tanks was S.A. Awans Francois. De constructies zijn langs de bovenzijde toegankelijk en afgeschermd met leuningen. Ze zijn bereikbaar via enkele trappen en de tanks zijn met elkaar verbonden door overlopen. Onderaan elke tank is een klep aangebracht voor het ledigen van de tanks. Ze dienen onder andere voor de opslag van afvalwater. Met leidingenbundels staan de tanks in contact met andere zones van het gebied.

In 1945 dient de Transport en Handel Maatschappij een bouwaanvraag in voor de "uitbreiding der inrichting op boventerrein: kantoorgebouw en woning". Een eerste ontwerp van architect Jan Jacobs voorzag deze gebouwen op de hoek waar de Benzineweg zich in twee splitst. Deze locatie kenmerkt zich door een groot hoogteverschil tussen het noordelijke en het zuidelijke perceel van Lot D. In dit ontwerp werden het kantoorgebouw en de woning op de rand van het boventerrein voorzien, uitkijkend over de bedrijfsgebouwen ten zuiden. In ontwerp ging het om twee modernistische gebouwen in baksteenbouw onder platte bedaking, met typerende afgeronde hoeken met vensterpartijen. Dit plan werd niet uitgevoerd; een jaar later werd een gewijzigde versie ingediend voor de bouw van enkel een kantoorgebouw, ingepland op de uiterste hoek van het perceel, waar in de eerdere bouwaanvraag de woning was gesitueerd. Het kantoorgebouw is anno 2011 nog bewaard. Het modernistische, rood bakstenen gebouw telt drie bouwlagen onder plat dak, waarvan er één deels onder de begane grond, met schuil-, was- en voorraadkelders. Op de gelijkvloerse verdieping waren burelen voorzien, een ruimte voor portier en douane, toiletten, wachtkamer en vestiaire. Op de verdieping werd een woning ingericht. Eenvoudige vormgeving, met afgeronde hoek met terras op de bovenverdieping; rechthoekige muuropeningen.

Ten westen naast het kantoorgebouw werd rond 1963 een nieuwe kantoorruimte opgericht met een hedendaagse, strakke vormgeving. Het is dezelfde architect Jan Jacobs die de plannen tekent. Het gaat om een L-vormig volume onder platte bedaking. Ook dit kantoorgebouw ligt op de rand van het boventerrein; door de volledig beglaasde achtergevel kijkt men over de bedrijfsgebouwen ten zuiden uit. Behalve kantoorruimte, zijn er een eetzaal en technische ruimtes ondergebracht.

In 1950 werd een bouwaanvraag ingediend voor een aantal nieuwe dienstgebouwen op het benedenterrein. Architecten Jan Jacobs en Gabriël Vinck tekenen de plans. Van de autogarage, de pompenkamer en de twee liggende tanks, is de pompenkamer verdwenen. De garage, gelegen aan de oostkant van het benedenterrein, is een rechthoekige loods onder een zadeldak met een metalen vakwerkstructuur, waarvan drie van de vier zijden opgevuld zijn met baksteenmetselwerk. De vierde zijde is een lichte wand in golfplaten. In de langsgevels zitten rechthoekige vensteropeningen, waarvan het oorspronkelijke metalen schrijnwerk is bewaard. Het spant in de metselwerkgevel is van een ander type dan de drie spanten in de ruimte. Op het plan in het bouwdossier kreeg de loods een schuine zuidzijde; anno 2011 is de plattegrond rechthoekig. Ten westen van de garage zijn de twee liggende tanks geïnstalleerd, één voor lamppetroleum en één voor traktorpetroleum. Deze zijn nog altijd op die plaats te zien.

Een opvallende, zeer interessante constructie op het na-oorlogse benedenterrein is de vulplaats voor tankwagens. Jammer genoeg werd de bouwaanvraag van dit gebouw niet teruggevonden, waardoor de bouwdatum en de constructeur of ontwerper niet gekend zijn. Het betreft een met golfplaten bedekt afdak met mank zadeldak, gedragen door negen metalen spanten. In het dak is een opmerkelijke, beglaasde negenhoekige controlecabine verwerkt, die gedeeltelijk boven het dak uitkomt. Via een ladder van op een horizontale overloop kan men bij de cabine komen. Aan de kolommen zijn buizen bevestigd die via een brug verbonden worden met de distributieleidingen. Op de bodem zijn met boordstenen en stoeptegels verhoogde zones gecreëerd waartussen de vrachtwagens kunnen stationeren.