Kleine betonnen militaire post, opgetrokken in een berm langs de ’s Graventafelstraat, op de hoogte van ’s Graventafel te Passendale. Het achterste deel van de constructie ligt in de tuin van ’s Graventafelstraat 55. De constructie ligt op ca. 100 meter ten zuidwesten van het kruispunt met de Schipstraat, waar ook het gedenkteken voor de Nieuw-Zeelandse divisie staat. Deze hoogte vormt een onderdeel van de Midden-Westvlaamse heuvelrug. De militaire post is ontsloten.

Historische beschrijving

Kleine, Britse betonnen militaire post, in de winter van 1917-1918 opgetrokken in een berm nabij het gehucht ’s Graventafel, het kruispunt van de ’s Graventafelstraat met de Schipstraat.

Het gehucht ’s Graventafel maakt deel uit van de Midden-Westvlaamse heuvelrug, op Britse militaire stafkaarten ook wel voor deze regio met Graventafel Ridge aangeduid. De hoogte blijkt tijdens de Eerste Wereldoorlog een belangrijke strategische waarde te hebben. Bij ’s Graventafel wordt vooral tijdens de Eerste en Derde Slag bij Ieper zwaar gevochten. Een vooroorlogse molen zou er de gevechten van 1914-1918 niet overleven.

Op 20 oktober 1914 (Eerste Slag bij Ieper) valt Passendale in Duitse handen en rukken de Duitse troepen verder op tot aan de weg Zonnebeke-Langemark nabij Sint-Juliaan. Franse troepen gaan in de tegenaanval en kunnen de Duitsers terugslaan tot voorbij de hoogte van ’s Graventafel. De bewegingsoorlog valt rond 11 november 1914 stil, de stellingenoorlog kan beginnen. De frontlijn loopt na de Eerste Slag iets ten noorden en ten oosten van het gehucht. De eerste oorlogswinter bezetten hoofdzakelijk Franse eenheden de loopgraven bij Zonnebeke en Passendale.

Op 22 april 1915 (begin Tweede Slag bij Ieper) verrassen de Duitsers de geallieerden in de noordelijke Ieperboog, door chloorgas te lossen tussen Steenstrate en Schreiboom (ten noordwesten van Langemark). Op 24 april wordt ook chloorgas gelost voorbij de Brugseweg, in zuidoostelijke richting. De geallieerden dienen hier heel snel terrein prijs te geven, waaronder de omgeving van ’s Graventafel. Ten gevolge van de Tweede Slag bij Ieper krimpt de frontlijn rond Ieper een flink stuk in. ’s Graventafel ligt nu enkele kilometers achter de Duitse frontlijn.

Na de Tweede Slag bij Ieper bouwen de Duitsers stellingen uit. ’s Graventafel komt tussen de Wilhelm-Stellung en de Flandern I Stellung te liggen. De Mittel-Riegel (op Britse kaarten The Gravenstafel Switch genoemd) vormt een verbinding tussen beide stellingen en loopt via ’s Graventafel.

Op 31 juli 1917 barst het grootschalige geallieerde offensief los, dat de geschiedenis zou ingaan als de Derde Slag bij Ieper of de Slag bij Passendale. Doel van dit offensief is het Duitse front in Vlaanderen te doorbreken. Het offensief zal uiteindelijk 100 dagen aanslepen en kan opgedeeld worden in afzonderlijke strijdfases en slagen.

’s Graventafel wordt door de Nieuw-Zeelandse divisie ingenomen op 4 oktober 1917, een dag die geboekstaafd staat als de Slag bij Broodseinde. Niettegenstaande de regen en het moeilijke terrein kunnen de geallieerden die dag de zuidflank van de hoogte van Passendale veroveren. Voor het Duitse 4de leger zou het een zeer zwarte dag worden, door de enorme verliezen en door de breuk in de Flandern I – Stellung. Nieuwe aanvallen op 9 en 12 oktober zouden voor de Nieuw-Zeelanders echter desastreus verlopen. Het geallieerde offensief bloedt dood na de Canadese inname van het dorp Passendale op 10 november 1917.

Na de stabilisatie van de nieuwe frontlijn in november 1917 trachten beide partijen hun verdediging verder uit te bouwen, onder meer door granaattrechters en stukken loopgraven te versterken. Vooral de geallieerden lijken nieuwe loopgraven aan te leggen of bestaande loopgraven te verlengen. De strategie van ononderbroken loopgraven wordt evenwel verlaten.

Tot aan de Derde Slag bij Ieper zou het Britse leger eerder weinig betonnen militaire posten optrekken. Door hun lager gelegen posities in de Ieperboog dienen ze namelijk voortdurend in het zicht van de vijand te opereren, wat de bouw van betonnen verdedigingsconstructies sterk bemoeilijkt. De Britse legerleiding is er trouwens van overtuigd dat het front niet lang stil zou staan, waardoor sterke betonnen constructies overbodig zouden zijn. Het dramatische verloop van de Derde Slag bij Ieper toont evenwel aan dat de Duitse bunkers dodelijk efficiënt kunnen zijn. Na de Derde Slag begint het Britse leger dan ook met een veralgemeende aanleg van betonnen posten. Het oude Britse systeem van ononderbroken loopgraven wordt grotendeels verlaten ten gunste van een verdedigingssysteem met voorposten met zogenaamde elephant shelters om in te schuilen. Kenmerkend voor deze schuilplaatsen is het gebruik van gebogen golfplaten, de zogenaamde elephant plates. In de Ieperboog zijn nog een aantal dergelijke typische Britse shelters terug te vinden.

Er zijn ook kleinere varianten opgetrokken met gebogen gegolfde plaatijzer in kleinere formaten, zogenaamde baby elephants. Deze kleine golfplaten worden pas vanaf de winter 1917-1918 gefabriceerd. Deze relatief kleine, lichte golfplaten zijn gemakkelijk te transporteren. Hiermee kan snel een opslagplaatsje of schuilplaatsje ineengestoken worden. 

Het optrekken van onderhavige kleine betonnen militaire post ter hoogte van ’s Graventafel moet dus na de Derde Slag bij Ieper gesitueerd worden, nog vóór de geallieerden zich in april 1918 dienen terug te trekken tot op de frontlijn van vóór de Derde Slag bij Ieper.

Op Britse militaire stafkaarten wordt een hoeve aan de overkant van de straat, iets verder zuidwestwaarts van het kruispunt gelegen, met Wimbledon aangeduid. Volgens een Duitse stafkaart van 14 april 1918 worden op de hoogte zelf heel wat Britse Unterstände opgetrokken, evenals kleine stukjes loopgraaf. Tegen de zuidwestelijke rand van de hoogte is een smalspoor aangelegd. Net achter de heuvelrug worden batterijen opgesteld. In de omgeving verschijnen ook diverse kampen, aldus de Duitse stafkaart.

De kleine Wimbledon constructie wordt op deze kaart niet aangeduid. Door de inplanting van de militaire post in de berm, ten westen van het kruispunt, dus net achter het hoogste punt van de heuvelrug, is de constructie moeilijk zichtbaar voor de Duitse vijand.

Beschrijving

Kleine betonnen militaire post gebouwd in de berm van een weide. Het beton van de constructie is samengesteld met grove kiezels. De zijmuren lijken aan de buitenkant deels te zijn gegoten tegen zandzakjes. De constructie heeft een licht gebogen dak, dat gegoten is op kleine, gebogen golfplaten. De indrukken van deze kleine golfplaten tegen het plafond en tegen de achterwand binnenin zijn nog te zien. Ook de toegangsmuur aan zuidoostelijke zijde (straatzijde) is gegoten met gegolfd plaatijzer als bekisting. Deze muur bevat een rechthoekige deuropening. In de achterwand lijken er diverse uitsparingen te zitten (met nog houtrestanten aanwezig) evenals centraal bovenaan een opening.