Historiek en context

Burgerhuis in eclectische stijl gebouwd in opdracht van mejuffrouw Anna Thielens, vermoedelijk een verwante van architect Emile Thielens die het pand in 1904 ontwierp. De woning Thielens was de tweede waarvoor in de Van Putlei een bouwvergunning werd afgeleverd, na het verdwenen hotel Petersen, het allereerste gebouw dat in deze nieuw verkavelde wijk werd opgetrokken. Vooral bekend van zijn gebouwen voor de Antwerpse Zoo, speelde architect Thielens omstreeks de eeuwwisseling een belangrijke rol in de introductie van de art nouveau in Antwerpen. Toch bediende hij zich in dezelfde periode met evenveel bravoure van de historiserende vormentaal, in een breed gamma aan neostijlen. Hier paste hij een pittoreske bouwstijl toe met elementen ontleend aan de neotraditionele en de cottage-architectuur. Omstreeks 1910, kort voor zijn overlijden, zou hij nog vier herenhuizen ontwerpen in de Bosmanslei en de Van Putlei, de hotels Morren, Strasser, Nurnberg en Steinmann, op één na met neoclassicistische inslag.

Het gebouw werd in 1932 aangekocht door architect Jos Smolderen, en vervolgens verbouwd en uitgebreid tot zijn privé-woning en architectenbureau. De tweeënveertigjarige Smolderen kon op dat moment bogen op een succesvolle loopbaan, die in de jaren 1920 tal van belangrijke realisaties had opgeleverd. In die periode ontwierp hij het Mémorial Interallié in Cointe bij Luik, tekende hij als hoofdarchitect van de Wereldtentoonstelling van 1930 in Antwerpen onder meer voor de Christus-Koningkerk, en was hij als partner in het architectenbureau Vanhoenacker, Van Beurden en Smolderen medeontwerper van de Boerentoren aan de Schoenmarkt, en het hotel Jussiant in de Arthur Goemaerelei. Sinds 1927 was Smolderen ook professor architectuur aan het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen.

Architectuur

De rijwoning in halfopen bebouwing is opgetrokken in baksteenbouw verwerkt met natuursteen, onder een complex schilddak (pannen). Het volume omvat een souterrain en drie bouwlagen, met een gevelbreedte aan de straat van twee traveeën. Oorspronkelijk vertoonde de gevelarchitectuur een meer coherent beeld dat aan de traditionele bouwstijl van het Maasland ontleend leek. Wellicht liet Thielens zich inspireren door het werk van zijn Luikse tijdgenoot architect Paul Jaspar, waarmee dit ontwerp verwant is. Vooral het vandaag verdwenen decoratieve houtwerk was karakteristiek in dat opzicht: het stijl- en regelwerk en de kruiskozijnen van de bovenste verdieping, de huifvormige luifels boven de inkomdeur en de erkerparij , de consoles onder de breed uitkragende kroonlijst, en de dakkapellen. Enkel de natuurstenen hoekblokken en speklagen in het verzorgde metselwerk, de driezijdige houten erker die over de brede zijtravee oploopt, en de opvallende dakpartij waarbij een hoge zijtrapgevel aanleunt, geven nog een idee van het vroegere karakter.

Verbouwing Jos Smolderen

De verbouwing door Jos Smolderen had vooral tot doel het geveluitzicht te moderniseren, en een afzonderlijke toegang en circulatie te creëren voor het architectenbureau, dat de uitgebreide bovenste verdieping en het dakniveau ging innemen. Hiertoe werd het overtollige houtwerk verwijderd, en kregen de bovenste verdieping van de voorgevel, nagenoeg de volledige zij- en de achtergevel een modernistische aanblik, dankzij een vlakke bepleistering, brede raampartijen en een dakkapel met stalen schrijnwerk. Aan de zijgevel voegde Smolderen een polygonale trapkoker toe, en tegen de achtergevel kwam een getrapt overstekende nieuwbouwvleugel met een pilotisstructuur en terrasloggia's. De oorspronkelijke deurluifel werd vervangen door een gestrekt exemplaar, en het tweelicht erboven door een art deco glas-in-loodraam met een bloemenkrans. Verder behoorde ook een garage tot het nieuwe programma van de woning. Het nog door Thielens geplaatste smeedijzeren voortuinhek is wellicht toen al of zo niet later verwijderd.

Oorspronkelijk beantwoordde de plattegrond aan de klassieke typologie van de burgerwoning, met de keuken in het souterrain. Op de begane grond werd de suite van salon, eetkamer en veranda, geflankeerd door de vestibule, het trappenhuis en de office. De eerste verdieping bood ruimte aan drie slaapkamers in enfilade, een 'cabinet de toilette' en een badkamer, terwijl de tweede verdieping en het dakniveau samen nogmaals vier slaapkamers telden, twee meiden- of bergkamers en een zolder. Smolderen behield grosso modo de indeling van het souterrain, de begane grond en de eerste verdieping, waaraan via de nieuwbouwvleugel overdekte terrassen en een nieuwe badkamer werden toegevoegd. De meest ingrijpende verbouwing vond plaats op de tweede verdieping, die werd omgevormd tot één ruime L-vormige tekenkamer. De nieuwe trap, een wachtkamer en het secretariaat zonderden deze ruimte af van de achteraan toegevoegde studio, vermoedelijk het atelier van Smolderen zelf. Een tweede tekenkamer, en de afdrukruimte vulden het dakvolume.