Complex bestaande uit een klooster met kapel, Lourdesgrot en retraitehuis gelegen op de hoek van de Bosweidelaan en de Brassinelaan, grenzend aan het Zoniënwoud. De verschillende vleugels van het complex zijn gegroepeerd rond twee rechthoekige binnenplaatsen, die beide aansluiten bij de niet-georiënteerde kapel, die parallel aan de Bosweidelaan ligt. De site kwam volgens gegevens uit de literatuur in verschillende fasen tot stand, te beginnen met de Lourdesgrot in 1935, het klooster met de kapel naar ontwerp van Antoine en Michel Courtens in 1952, het retraitehuis van dezelfde ontwerpers in 1960 en tot slot het gemeenschapscentrum naar ontwerp van J.L. Franchimont in 1986.

Historiek

Het verhaal van de site begint volgens de overlevering in 1909 in Sint-Joost-Ten-Node, in het klooster van de zusters apostolinnen van het Heilig Sacrament, waar zuster Estelle na een Lourdesreis op miraculeuze wijze geneest van een hartkwaal. Ze vindt in die periode een verwaarloosd Mariabeeld in een tuin en neemt het mee naar haar cel, waar ze er van droomt om er een klein sanctuarium rond op te richten, dat ook een plek voor gebed en bezinning zou zijn. Haar keuze valt op een plek in de nabijheid van het Zoniënwoud en vanaf 1913 stelt ze alles in het werk om de nodige fondsen bij elkaar te zoeken om er een terrein aan te kopen.

In 1914 verkrijgt ze van kardinaal Mercier de toestemming voor haar initiatief. In 1915 hangt ze een klein kapelletje met het beeld op aan een populier aan de Brassinelaan. Het trekt al snel pelgrims aan. In 1922 maakte de Antwerpse beeldhouwer Aloïs Haan een nieuw beeld. Het kapelletje bleef een populair bedevaartsoord, waar opvallend veel dankbetuigingen getuigden van gewonnen processen, wat het beeld de bijnaam 'Onze-Lieve-Vrouw van Gerechtigheid' opleverde. Van het oorspronkelijke kapelletje bleven verschillende oude postkaarten bewaard. In 1933 gaf kardinaal Van Roey de toelating om op deze plaats een Lourdesgrot op te richten, die in 1935 ingewijd werd.

Uiteindelijk werd ook de droom van zuster Estelle om een retraitehuis te bouwen verwezenlijkt, naar verluidt door toedoen van Henri Schoofs, oud-pastoor van Etterbeek, die nabij deze grot woonde. Toen de grot in verval was geraakt, zorgde hij niet alleen voor geld om haar te herstellen maar hij verzamelde meteen genoeg fondsen voor de bouw van een klooster en later een retraitehuis, naar ontwerp van architecten Antoine en Michel Courtens. In 1986 werd eveneens een gemeenschapscentrum aangebouwd.

Het complex is tot vandaag in gebruik als retraitehuis, het zogenoemde 'Centre Spirituel Notre-Dame de la Justice'.

Beschrijving

Het oudste deel van het gebouwencomplex omvat de kapel met rechts aansluitend het L-vormige kloosterpand. Beide zijn uitgevoerd in een uitgepuurde, witgeschilderde baksteenarchitectuur met beperkte neoromaanse reminiscenties en voorzien van zwarte leien daken; ze bieden vanaf de Bosweidelaan een gesloten aanblik. Een kloostergebouw, vrij eenvoudig van uitzicht, sluit in het noordwesten op het koor van de kapel aan.

De kapel is een eenvoudige zaalkerk met een schip van vier traveeën met aansluitend een smaller, rechthoekig koor. De lage, witgeschilderde bakstenen muren worden geritmeerd door steunberen en hebben een gepikte plint.

Aan straatzijde geeft een centrale rondboogportiek, aan weerszijden geflankeerd door drie gladde ronde zuilen met teerlingkapitelen, toegang tot de kapel links en de pandgang rechts. Dit portaal wordt aan de linkerkant geflankeerd door een vierkante klokkentoren, met een zwart leien tentdak en gekoppelde rondboogvormige galmgaten, onderverdeeld door ronde, gladde zuiltjes met teerlingkapitelen. Een gevelplaat rechts van het inkomportaal verwijst naar de architecten Antoine en Michel Courtens.

In het sobere kapelinterieur werd veel hout verwerkt, onder meer in de plafonds. Opmerkelijk is de noordwestzijde, die voorzien is van bijzonder fraaie, haast gevelhoge, abstracte glasramen in verschillende tinten blauw met kleine rode accenten. Ze dragen het opschrift: 'F. Crickx fecit O. Piron delit', verwijzend naar het atelier van Frans Crickx en naar de ontwerper Ovide Piron, die aan dit atelier verbonden was.

Het koor wordt door een triomfboog gescheiden van het schip. Hier wordt de volledige zuidoostzijde ingenomen door gelijkaardige, abstracte glasramen, in geelgouden tinten met rode accenten, van dezelfde makers. Een eenvoudig, strak vormgegeven altaar in hardsteen staat op een podium met drie treden.

De pandgang van tien traveeën vertoont aan de binnenzijde een rondboogarcade. De pandgang sloot aanvankelijk aan op het terrein van de Mariagrot aan de Brassinelaan. In 1986 werd tussen de pandgang en het terrein van de grot het gemeenschapscentrum gebouwd, waardoor de directe band tussen beide verbroken werd.

De achterin gelegen, latere retraitegebouwen hebben een eerder functionele vormgeving. De witgeschilderde bakstenen volumes van twee tot drie bouwlagen worden doorbroken door tal van eenvoudige rechthoekige muuropeningen. Het jongste deel van het complex is eveneens in een zakelijke, moderne stijl opgetrokken.

Mariagrot

De Mariagrot uit 1935 aan de Brassinelaan is van monumentaal formaat. De ontwerper is niet bekend. Vooraan vertoont de grot een vrij gladde rotsimitatie in kunststeen, achteraan is ze afgewerkt met breuksteen. De voorzijde is grotendeels overgroeid met klimop en andere klimplanten. Onderaan bevindt zich een manshoge grot, behangen met tal van ex voto's. Rechtsboven bevindt zicht de nis met een polychroom Mariabeeld. Voor de grot staat het polychrome beeld van de knielende Heilige Bernadette.