erfgoedobject

Watermolen Oude Theunissenmolen en omgeving

bouwkundig / landschappelijk element
ID
21395
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/21395

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zogenaamde "Oude Molen" of "Theunissen-molen", watermolen op de Bosbeek, voor het eerst vermeld in 1551. Toen in 1717 de gemeentelijke molen, de "Nieuwe Molen", in gebruik genomen werd, kreeg hij de naam "Oude Molen" .

L-vormig complex van bakstenen gebouwen onder zadeldaken (mechanische pannen).

Molenhuis van drie traveeën en twee bouwlagen in de westelijke vleugel (eind 19de eeuw). Dakvenster onder zadeldak boven de middentravee, getoogde vensters en een rechthoekig laadvenster. Rechthoekige, bakstenen deur.

Haaks hierop aansluitend, éénlaags woonhuis van drie traveeën, uit de eerste helft van de 19de eeuw, in de tweede helft van de 19de eeuw met één bouwlaag verhoogd. Dakvenster zoals in het molenhuis. Rechthoekige vensters met kalkstenen lateien en lekdrempels op de eerste bouwlaag en getoogde vensters op de tweede bouwlaag. Rechthoekige deur in een vlakke kalkstenen omlijsting, voorzien van druiplijst en neuten. Aanleunende stal van één bouwlaag en dwarsschuur onder verlaagd zadeldak (golfplaten). Gevel voorzien van twee bakstenen korfboogpoorten.

Buitenwerk: thans volledig roestig ijzeren bovenslagrad, met schroefbouten op U-ijzers bevestigd. Wateraanvoer via geklonken ijzeren goot. Binnenwerk: via een ijzeren transmissie worden op de begane grond twee koppels maalstenen aangedreven, op de bovenverdieping onder meer een haverplettermachine. Additieve drijfkracht werd geleverd door een, vlak na de Tweede Wereldoorlog geplaatste tweecylinder dieselmotor (Moës-Waremme). Houten staande werk, onderstut door ijzeren I-balk.

Ten oosten, aan de overkant van de weg, recentere stallen met volledige vernieuwde wanden. Verbouwde, dubbele dwarsschuur onder zadeldak (Vlaamse pannen) ten zuiden.

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n1 (A-Ha), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Ferrariskaart van Op Oeteren (1771-1777) wordt een Hout Molen weergegeven als een L-vormig volume met een vleugel parallel met de beek en een aansluitende vleugel dwars erop. Op het plan van Opoeteren van het Dépôt de la Guerre, opgetekend in 1873, verschijnt het gebouw in een enigszins gelijkaardige toestand, maar uitgebreid met kleine bijgebouwen. Het huidige geheel vertoont laat 19de- tot vroeg 20ste-eeuwse kenmerken, en de paramenten dragen de sporen van verschillende verbouwingsfasen. Het molengebouw en maalwerk dateert uit de late 19de eeuw, delen van het sluiswerk zijn van oudere datum. In 1966 vond een grote verbouwing plaats. De molengebouwen en het binnenwerk werden in 2006-2008 gerestaureerd.

Op de Kabinetskaart van de Ferraris ligt de watermolen ten noorden van de gehuchten Niel en As op de grens van een open naar een sterk verboste beekvallei. Ten zuiden van de molen lag een molenvijver. Vanaf de 19de eeuw had de beekvallei bij de molen een meer open karakter met vooral natte graslanden. Deze situatie bleef ongewijzigd tot vandaag. De omgeving van de watermolen bestaat vandaag uit enkele beboste percelen en een waterbekken ten zuiden van het molencomplex. Ter bevoorrading van het waterrad werd op een kunstmatig hoge berm een smalle by-pass met verdeelwerk aangelegd.

  • Onroerend Erfgoed, DL000369, Oude Theunissenmolen, beschermingsdossier (J. De Schepper, 1993).
  • Digitaal beschermingsdossier DL002303, Uitbreiding Theunissenmolen (J. Gyselinck, 2002).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Topografische kaarten van België, Tweede editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1880-1884, schaal 1:20.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is deel van
    As


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Watermolen Oude Theunissenmolen en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/21395 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.