erfgoedobject

Burgerhuis in art-nouveaustijl

bouwkundig element
ID
214328
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214328

Juridische gevolgen

Beschrijving

Burgerhuis in art-nouveaustijl gebouwd in opdracht van Jozef Smits-Wijns, naar een ontwerp door de architect Jules Dries uit 1910. De rentenier Smits-Wijns, eigenaar van een aaneengesloten reeks percelen in dit bouwblok, liet op hetzelfde moment ook twee gekoppelde burgerhuizen in de Jan Van Rijswijcklaan optrekken. Een half jaar later, in 1911, volgde nog het winkelhuis met huurkwartieren op de hoek van de Jan Van Rijswijcklaan en de Markgravelei. Dries, die eerder ook al werken had uitgevoerd aan de eigen woning van Smits-Wijns in de Amerikalei, was de ontwerper van alle drie deze bouwprojecten, Adrianus Peeters-Verheyen de aannemer. Van het als vastgoedinvestering bedoelde geheel rest vandaag enkel dit ene burgerhuis: het tweelingpand (voorheen Markgravelei 150) werd in 1962 gesloopt, het hoekpand en de aanpalende burgerhuizen (voorheen Jan Van Rijswijcklaan 69-71) in 1967, telkens voor nieuwbouwflats. Het aanpalende, naar stijl verwante winkelhuis is eveneens een ontwerp van Dries dat vroeger uit 1910 dateert, en voor een andere opdrachtgever is gebouwd.

Jules Dries wiens loopbaan eind jaren 1890 van start ging, realiseerde rond de eeuwwisseling een groot aantal burgerhuizen in conventionele neoclassicistische stijl, met name in de wijk Zuid. De projecten Smits-Wijns zijn representatief voor de gematigde art-nouveaustijl die hij wellicht pas in de jaren 1910 begon toe te passen, simultaan met projecten in beaux-artsstijl. Tot zijn belangrijkste realisaties uit deze periode behoort de music-hall en bioscoop uit 1914 in de Quellinstraat, bekend als Cinema Eden of Ciné Quellin.

Met een gevelbreedte van twee ongelijke traveeën, omvat de rijwoning een souterrain en drie bouwlagen onder een zadeldak. De lijstgevel heeft een parement uit witte Silezische baksteen in kruisverband, decoratief verwerkt met grijsgroene baksteen voor speklagen en ontlastingsbogen. Arduin is onder meer gebruikt voor de plint, de puilijst en de dorpels, natuursteen voor de vensterposten en de gebuikte console van de erker. Het tweelingpand volgde hetzelfde schema in spiegelbeeld, net als de verdwenen burgerhuizen in de Jan Van Rijswijcklaan, die echter aan het bel-etagetype beantwoordden en als gevolg van de bouwvoorschriften met een volledig natuurstenen parement waren opgetrokken. In overeenstemming met de interieurindeling legt de asymmetrische compositie de klemtoon op het brede zijrisaliet. Dit laatste wordt gemarkeerd door twee- en drielichten, en een driezijdige houten erker op de eerste verdieping. Verdwenen is het sgraffito-, tegel- of mozaïekpaneel dat oorspronkelijk de inkomtravee versierde. Het art-nouveaukarakter van het ontwerp komt vooral tot uiting in de gegroefde profileringen, de typische vorm van de muuropeningen waarvan een met ijzeren latei, het smeedwerk van de keldertralie, en de houten kroonlijst. Het houten schrijnwerk van de deur en vensters is bewaard.

De plattegrond beantwoordt vermoedelijk aan de klassieke typologie van het burgerhuis, met de keuken in het souterrain. Daarbij wordt op de begane grond de gebruikelijke enfilade van salon, eetkamer (en veranda ?), geflankeerd door de inkom en het trappenhuis.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1910#2034 (ontbrekend dossier op 21/05/2012); 1910#2035, 1911#881 en 1911#2004.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214328 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.