erfgoedobject

Architectenkantoor Appel en Welslau

bouwkundig element
ID
214641
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214641

Juridische gevolgen

Beschrijving

Kantoorgebouw met winkel in naoorlogs modernisme, voor eigen rekening gebouwd door de architecten Marc Appel en Jan Welslau, naar een ontwerp uit 1959. Dit bescheiden project behelsde de grondige verbouwing van een neoclassicistische hoekwoning uit de eerste helft van de 19de eeuw. Binnen het bestaande volume werd een volledig nieuwe interieurindeling gecreëerd, met wijziging van de structuur, de opstand en de bedaking van het gebouw. Ingeplant op de hoek van de Sint-Jorispoort en de Schermerstraat, vormt de wigvormige constructie een opvallend eigentijds accent, stedenbouwkundig geïntegreerd in de randbebouwing van de Leopoldplaats. Het architectenbureau Appel en Welslau bleef hier tijdens de volledige duur van de associatie gevestigd.

Het architectenkantoor behoort tot het vroege oeuvre van Marc Appel en Jan Welslau, die in 1946 als jonge associés debuteerden met het bekroonde wedstrijdontwerp voor het Provinciaal Veiligheidsinstituut in de Jezusstraat, opgetrokken in 1949-1954. Kort daarna wonnen zij ook de architectuurwedstrijd voor het Provinciaal Instituut voor Voedingsbedrijven van Antwerpen in de Desguinlei, dat in 1959-65 tot stand kwam. Tijdens de jaren 1950 realiseerden Appel en Welslau meerdere stadswoningen, landhuizen en appartementsgebouwen, die zich door een herkenbare signatuur in progressief opzicht onderscheidden van de dominante, conventionele architectuurstrekking van het moment. Kenmerken van deze productie zijn de vernieuwende typologie, de expressieve vormgeving en het eigentijdse materiaalgebruik. Vanaf de jaren 1960 bestond het hoofdaandeel van hun productie uit grootschalige huisvestingscomplexen en openbare gebouwen, zoals de Stadsschouwburg aan het Theaterplein en het Hof van Beroep en Arbeidshof aan de Waalsekaai.

Vier traveeën breed, op een ondiepe plattegrond in de vorm van een afgeschuinde driehoek, telt de constructie vier bouwlagen onder een plat dak met terugwijkende dakverdieping. De architectuur onderscheidt zich door het strakke, rationele gevelscherm, waarvan de ordonnantie rechtstreeks voortvloeit uit de functionele indeling van het interieur. Het compositieschema in combinatie met het materiaalgebruik, genereert daarbij een abstracte geometrie met een opvallend grafische uitstraling. Deze berust vooral op de haast brutalistische verhouding tussen open en gesloten delen, nog versterkt door de eigenzinnige kleurstelling in zwart en wit met een accent van rood. Veeleer massief en gesloten ogen de gevelpartijen in metselwerk, die uit antracietkleurige baksteen in halfsteens verband zijn opgetrokken, slechts gearticuleerd door een verticale tandlijst en een arduinen plint, waarbij het aluminium schrijnwerk in het vlak van de gevel is geplaatst. De gevel zijde Sint-Jorispoort dankt zijn open karakter aan de zelfdragende gordijnwand van het type 'wall-span' - een zwarte rasterstructuur alternerend gevuld met witte sandwichpanelen en beglazing - die overhoeks doorlopend over de twee hoofdverdiepingen in de uitsparing van het metselwerk is geïntegreerd. Waar deze gevelpartij het eigenlijke architectenkantoor markeert, wordt het inkomportaal aangeven door een rood tegelparement. In de vrijwel blinde gevel zijde Schermersstraat, tekent zich slechts de traphal af door een geometrisch patroon van traplichten. Het grote venster van de bovenste verdieping dateert van een latere verbouwing; de dakverdieping is bekleed met houtbeschot.

De begane wordt volledig ingenomen door de kleine winkelruimte en de inkomhal van het vroegere architectenkantoor, dat de volledige bovenbouw omvat verbonden door een houten spiltrap. Volgens de bouwplannen bood de eerste verdieping ruimte aan een landschapskantoor met wachtkamer, en besloeg het atelier of tekenkamer de volledige tweede verdieping. Op de derde verdieping bevond zich de afdrukkamer en de documentatieruimte of archief, daar waar de dakverdieping eveneens als kantoor dienst deed palend aan het dakterras. Vandaag heeft het gebouw een woonfunctie, met behoud van de winkel. Het interieur van de inkomhal met een natuurstenen vloer en een houten-lattenzoldering voorzien van ingebouwde verlichting is bewaard, inclusief de houten spiltrap.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 18#39592.
  • LEDEZ, E. 1987: Marc Appel, onuitgegeven verhandeling HAIR, Antwerpen, 67-70.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Architectenkantoor Appel en Welslau [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214641 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.