erfgoedobject

European Naval Stores Company

bouwkundig element
ID
214917
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214917

Juridische gevolgen

Beschrijving

Hoogbouwcomplex met kantoren en appartementen als kopgebouw van het bouwblok Frankrijklei, Stoopstraat en Tabakvest, in zijn huidige vorm in drie bouwfasen tot stand kwam tussen 1874 en 1948. De kern vormt een neoclassicistisch herenhuis met koetshuis, gebouwd in opdracht van de arts Dr. Lambreghts naar een ontwerp door de architect Antoine Jean François Cuypers uit 1874. Dit tot kantoren omgevormde hotel, werd in 1921 over de volledige diepte van het perceel doorgetrokken tot de Tabakvest. Opdrachtgever van de uitbreiding naar ontwerp van de architect Joseph Hertogs, was de European Naval Stores Company. Deze in 1911 opgerichte maatschappij handelde in harsproducten van naaldbomen (terpentijn, pek, harsolie), die werden geïmporteerd uit de Verenigde Staten. Eertijds gebruikt in de houten scheepsbouw, kenden harsproducten in deze periode een breed toepassingsgebied in de productie van onder meer zeep, verf, vernis, schoenpoets en linoleum. Afgevaardigd bestuurder van de firma was Jean Frédéric Speth (1885-1961), zoon in tweede huwelijk van Frédéric Speth (1851-1920), de oprichter van de American Petroleum Company, die met zijn privéhotel en kantoren aan de overzijde van de Frankrijklei gevestigd was. Het kantoorgebouw werd na de Tweede Wereldoorlog als vastgoedproject door de European Naval Stores Company verbouwd, verhoogd en gemoderniseerd tot het huidige complex met kantoren en appartementen, naar een ontwerp door de architect Carlo Van Grimbergen uit 1946-1948 (gevelsteen).

Het oorspronkelijke herenhuis door Antoine Jean François Cuypers uit 1874, beantwoordde aan het type hotel in halfopen bebouwing met aanpalende koetspoort. Vergelijkbaar met de hotels Dhanis en Gossen, kwam dit soort herenwoningen enkel op de belangrijkste hoekpercelen van de Frankrijklei voor. Met een plattegrond van oorspronkelijk drie bij drie traveeën, omvatte het gebouw een souterrain en drie bouwlagen onder een schilddak. De symmetrische, bepleisterde en beschilderde gevelopstanden werden gekenmerkt door schijnvoegen op de pui, een kolossale pilastergeleding, gebogen frontons en middenbalkons met doorgetrokken balustrade op de bel-etage. Joseph Hertogs breidde het toen vier bouwlagen hoge en vier traveeën diepe gebouw in 1921 vanaf de inkomtravee uit, met een kantoorvleugel van vier bij vier traveeën. Voor de opstand reproduceerde hij de bestaande toestand, met een opwaardering van de gevel zijde Stoopstraat tot hoofdfront, geaccentueerd door een twee traveeën breed middenrisaliet met driehoekig fronton.

Bij de ingreep door Carlo Van Grimbergen uit 1946-1947, werden de tweede en de derde verdiepingen opgedeeld tot twee ruime appartementen van hoge standing, en kreeg het gebouw drie extra verdiepingen met nog eens zes flats. Volledig nieuwe gevelopstanden bezorgden het complex een eigentijdse facelift. De ordonnantie van het bestaande gebouw bleef daarbij behouden, met recuperatie van de plint, de balkons, de inkomdeur en het traliewerk. Het gebouw waarvan de kantoorfunctie zich voortaan beperkte tot de eerste twee bouwlagen, werd uitgerust met een nieuwe traphal en twee liften ten behoeve van de appartementen. Het ontwerp behoort tot het vroege oeuvre van Van Grimbergen, die zich in 1937 met een eigen bureau in Kapellen had gevestigd. Waar zijn vooroorlogse realisaties tot het modernisme worden gerekend, maakte de architect tijdens de jaren 1950 vooral naam met traditionalistische villa's onder rieten dak. Zijn villa "Hertenren" op de Bedabaan in Brasschaat, werd in 1954 zelfs bekroond met de Antwerpse Houtprijs voor Architectuur.

Opgetrokken op een rechthoekige plattegrond omvat het complex In zijn huidige vorm een souterrain en zeven bouwlagen onder een plat dak, met een gevelbreedte van drie bij acht bij vier traveeën. De opstand is voorzien van een vlak parement uit kunststeenplaten (quartzolite), vanaf de oude arduinen plint. Hoewel de opdeling tussen het bestaande volume en de nieuw toegevoegde verdiepingen afleesbaar blijft, beantwoordt de gevelopstand aan een coherent en eigentijds compositieschema. Symmetrisch van opzet, wordt het massieve karakter van het balkvormige volume gebroken door een evenwichtige opdeling in verticale en horizontale registers. Waar het gevelritme wordt bepaald door oplopende vensteromlijstingen, onderscheidt de topgeleding zich door bandramen onder een gestrekte waterlijst. Daarbij integreren omlijste gevelvelden de in vereenvoudigde vorm behouden balkons in de nieuwe, centraal geaxeerde gevelcompositie. De smeedijzeren inkomdeur, kelder- en venstertralies uit 1921 zijn bewaard, het vensterschrijnwerk werd vernieuwd.

Begane grond en eerste verdiepingen zijn volgens de bouwplannen ingedeeld in een enfilade van individuele kantoren ontsloten door een centrale hal, met een garage en een ruim groepskantoor zijde Tabakvest. Qua plattegrond licht afwijkend voor wat de bestaande en de toegevoegde verdiepingen betreft, bestaan de appartementen uit een suite van woon- en eetkamer, drie slaapkamers met badkamer, en een dienstcompartiment met keuken, terras, office en meidenkamer.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1874#450, 1921#12125-12126, 18#22551 en 18#24507.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: European Naval Stores Company [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214917 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.