erfgoedobject

Ensemble van twee huizenrijen met achterliggende bedrijfsgebouwen

bouwkundig element
ID
214985
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214985

Juridische gevolgen

Beschrijving

Op een groot rechthoekig bouwblok tussen de parallelle Biekorf- en Everaertsstraat zijn twee grote nijverheidsgebouwen gelegen. Deze twee gebouwen vullen de ruimte op achter de eclectische huizenrijen met kleine stadstuintjes die in deze straten zijn opgericht. Dit complex met schrijnwerkerij, opslagplaatsen en "mostaardfabriek", en de vijfentwintig woningen aan de straatkanten werden in één project opgericht op initiatief van F. De Meulenaere naar een ontwerp van A. De Wispelaer uit 1912. Dit begin-20ste-eeuwse bedrijvencomplex, met een combinatie van woningen en werk- en opslagplaatsen is typerend voor deze wijk. Gelegen dichtbij de haven, zijn hier talrijke bedrijven en opslagplaatsen opgericht, dikwijls in de binnenblokken achter de rijen woonhuizen door.

Vanop de openbare weg is van de gebouwen van de mosterdfabriek niets te zien. Ze worden volledig afgeschermd door twee ensembles van eclectische burgerwoningen, twaalf in de Biekorfstraat (76-100) en dertien in de Everaertsstraat (71-95). De woningen zijn twee per twee, spiegelend gekoppeld en hebben allemaal een klassieke 19de-eeuwse enkelhuisplattegrond, met een enfilade van twee kamers bereikbaar via een flankerende gang, opgevolgd door een achterhuis met keuken en wasplaats, waarnaast een veranda. Kenmerkend zijn de lagere bouwlagen van het achterhuis, waardoor de verdiepingen van voor- en achterhuis telkens met een halve bouwlaag verspringen. In de Biekorfstraat zijn de grootste woningen gelegen, drie bouwlagen onder leien mansardedak en drie traveeën tellend; in de Everaertsstraat zijn de woningen smaller, met maar twee traveeën. De gevels kennen telkens dezelfde indeling en afwerking, met een met lijstgevel met houten kroonlijst en hardstenen plint, waartussen een parement van geglazuurde baksteen. Witte en gele bakstenen parementen worden afgewisseld; gele, groene of grijze banden en rollagen geven de gevels een speels karakter. Enkele woningen kregen een aangepast of geschilderde gevel (Biekorfstraat 94, Everaertstraat 81); het algemene beeld kan echter nog goed geapprecieerd worden. Er wordt eveneens gevarieerd in de vorm van de regelmatig geplaatste muuropeningen: er zijn woningen met segmentbogige, met rondbogige en rechthoekige vensteropeningen, waarbij de laatste onder ijzeren latei met rozetten zijn gevat. Het schrijnwerk van ramen en deuren is grotendeels vervangen; authentiek schrijnwerk is te vinden in de woningen Biekorfstraat 80 en Everaertstraat 95.

Het binnenblok met fabriek en opslagplaatsen is via poortdoorgangen in de huizenrijen bereikbaar. Het meest linkse pand in de Everaertsstraat (69) telt maar één poorttravee en bestaat uit een overdekte toegang tot het achterliggende fabrieksterrein. De woning ernaast (71) was op het gelijkvloers bedoeld als bureel en is in de plint gesigneerd door architect A. De Wispelaer. De derde woning in de rij (73) was ondanks de typische enkelhuisindeling, ingetekend als magazijn en is daarom ook iets breder: de woning heeft een gevelbreedte van 5,22 meter, terwijl de woningen van nummers 75 tot 95 maar 4,65 meter breed zijn. In de huizenrij in de Biekorfstraat is de "ingang der fabriek" centraal gelegen, in het pand op nummer 92 dat een segmentpoort heeft op de begane grond. Het pand vormt één geheel met het smalle, als bureel bedoelde nummer 90; allebei zijn ze iets hoger en kregen ze een gele gevel, waardoor ze opvallen tussen de voor de rest met witte baksteen afgewerkte huizenrij. De meeste huizen in de Biekorfstraat zijn 4,90 breed; merkelijk breder zijn de nummers 86 en 88 (5,55 meter) die op het plan aangeduid zijn als respectievelijk café en winkel. Oorspronkelijk hadden deze panden een fraaie houten winkelpui op de begane grond, die niet meer bewaard is. Begin-20ste-eeuwse projectontwikkelaars trachtten door deze manier van ontwerpen een dynamiek van functies te creëren in hun huizencomplexen.

Vermeldenswaard is ten slotte de woning in de Everaertsstraat 75, omwille van de gedenkplaat met tweetalig opschrift "Aan/A EDMOND MARIËN Door de Duitschers voor het Vaderland neergeschoten op/ le 3 september/ septembre 1917 Fusillé pour la Patrie par les Allemands".

Het fabriekscomplex in het binnenblok bestaat hoofdzakelijk uit twee lange bakstenen gebouwen onder twee doorlopende zadeldaken van zestien/zeventien traveeën en vier bouwlagen hoog, waarin opslagplaatsen, een "inpakkingsmagazijn" en een zagerij annex schrijnwerkerij waren gelegen. Ten westen hierbij aansluitend een machinekamer en een "mostaardfabriek" onder platte bedaking. De twee langgerekte werk- en opslagplaatsen zijn overkapt door twee naast elkaar opgebouwde rijen Polonceauspanten, steunend op ijzeren pijlers. De gebouwen tellen drie bouwlagen, op de begane grond met tussenliggende pijlers gestut. De eenvoudige, functionele buitengevels zijn opgetrokken in rode baksteen, en bevatten op elke verdieping en in elke travee regelmatig geplaatste, rechthoekige of segmentbogige muuropeningen.

  • Monumenten- en welstandszorg Stad Antwerpen, ongepubliceerd advies, 2012.
  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1912 # 500.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble van twee huizenrijen met achterliggende bedrijfsgebouwen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/214985 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.