Historiek en context

Villa in art-decostijl naar een ontwerp door de architect Jan Vanhoenacker uit 1928. Opdrachtgever was Charles Louis Landuydt (1875-1974), echtgenoot van Madeleine Roels (1897-1971), een gezin met twee dochters Simone en Mady geboren in 1926 en 1929. De bouwheer was bedrijfsleider van de Briqueteries & Ateliers Landuydt in Terhagen (Rumst), een steenbakkerij annex metaalconstructieatelier, gespecialiseerd in machines voor de grofkeramische industrie. Binnen de context van de Nieuw-Parkwijk "Den Brandt", behoort het voorname landhuis tot de zeldzame en meest opmerkelijke uitingen van een meer eigentijdse architectuuropvatting uit de jaren 1920. Het gebouw onderscheidt zich van de hier in deze periode dominante, pittoreske cottage-architectuur naar Engels model, door een sober en robuust baksteenexpressionisme, ontleend aan de contemporaine Duitse landhuisbouw, vermengd met invloeden van de Amsterdamse School. Bepalend voor het karakter van de villa, valt het haast exclusieve gebruik van baksteen met decoratieve metselverbanden allicht te verklaren uit de achtergrond van opdrachtgever Landuydt, een van de grotere baksteenfabrikanten uit de Rupelstreek. Op te merken valt dat de bouwplannen in spiegelbeeld werden uitgevoerd, rekening houdend met de oriëntatie en de ligging van het ruime, L-vormige bouwperceel op de hoek van Kastanjelaan en Berkenlaan.

De villa Landuydt-Roels kwam tot stand aan het einde van de periode waarin Jan Vanhoenacker geassocieerd was met John Van Beurden en Jos Smolderen. Samen of in wisselende combinaties brachten de drie architecten vanaf 1920 tot begin jaren 1930 een reeks opmerkelijke bouwprojecten tot stand in Antwerpen, met als uitschieters de Boerentoren aan de Schoenmarkt en het Century Hotel aan de De Keyserlei. Actief sinds 1900, lag het zwaartepunt van Vanhoenackers productie vóór de Eerste Wereldoorlog echter in zijn geboortestad Kortrijk, waar hij onder meer tekende voor de Stadsschouwburg in neo-Vlaamserenaissance-stijl. De Beurs voor Diamanthandel in de Pelikaanstraat, een monumentaal complex in beaux-artsstijl dat hij samen met Van Beurden ontwierp, geldt als zijn eerste belangrijke realisatie in Antwerpen. Representatief voor Vanhoenackers rijpe oeuvre bouwt het baksteenexpressionisme van de villa Landuydt-Roels in versoberde vorm voort op de stijlvolle art deco van het hotel Jussiant aan de Arthur Goemaerelei, het hoogtepunt van de residentiële architectuurproductie door Vanhoenacker, Van Beurden en Smolderen. Ontworpen kort na de villa Landuydt-Roels, toont het "Century Tourist" bank- en hotelcomplex aan de Pelikaanstraat, de evolutie richting modernisme, die Vanhoenacker omstreeks 1930 zou inzetten. Behalve de villa Landuydt-Roels, beperkten zijn activiteiten in de Nieuw-Parkwijk "Den Brandt" zich tot een minder goed bewaarde, modernistische villa in opdracht van het metaalbedrijf Société d'Hemixem uit 1937, aan Ahornenlaan 15 hoek Vijverlaan. Niet gerealiseerd werd het project door Vanhoenacker, Van Beurden en Smolderen uit 1923 voor de villa Kennes, hoek Kastanjelaan en Della Faillelaan, dat vooraf ging aan de huidige door Jos Ritzen en Stan Leurs ontworpen villa.

Architectuur

Vrijstaand ingeplant in de diepte van het perceel, op een quasi vierkante plattegrond van drie bij drie traveeën, omvat het gebouw twee bouwlagen onder een schilddak. De constructie is opgetrokken uit rode, Boomse baksteen, met gebruik van natuur- en hardsteen voor het inkomportaal, de plint en dorpels, en rode pannen als dakbedekking. Opmerkelijke zorg werd besteed aan het metselwerk, uitgevoerd in een decoratief Vlaams verband, expressief gecombineerd met rollagen boven de kozijnen en als fries onder de kroonlijst, en baksteenmozaïeken ter accentuering van het voorgevelrisaliet. Verder verlevendigen in- en uitspringende stroken en overhoekse tandlijsten, het reliëf en verticale ritme van de gevelvlakken. Symmetrisch van opzet beantwoordt de compositie van de voor- en westelijke zijgevel aan een volkomen axiale opbouw, waaruit de indeling van het interieur valt af te leiden. In de statige voorgevel wordt het hoger opgetrokken middenrisaliet geflankeerd door driezijdige, tot in de kroonlijst oplopende erkerpartijen. Omlijst door een getrapt kordon, springt het inkomportaal als een massief, onversierd natuurstenen volume uit het gevelvlak, bekroond door het traplicht en het dakvenster. Dit laatste is rondom het trapezoïdale drielicht met baksteenmozaïeken versierd. Eenzelfde driezijdige erkerpartij en een bescheidener trapezoïdale dakkapel markeren de middenas van de westelijke zijgevel. Opmerkelijk zijn de omlijste zijvensters met in de dagkanten geïntegreerde natuurstenen reliëfpanelen, voorzien van een repetitief art-decopatroon. In de oostelijke zijgevel bekroont een driehoekig fronton het zijrisaliet met de dienstingang; een overdekt terras met balkon leunt tegen de op het zuiden georiënteerde tuingevel aan. Verder bepalen brede drielichten de ordonnantie van de verschillende gevelzijden. Het houten schrijnwerk van de inkomdeur met glas-in-loodpanelen en de vensters met kleine roeden in het bovenlicht is mogelijk oorspronkelijk; het smeedijzeren voortuinhek met zware natuurstenen postamenten ter hoogte van de inkom bleef behouden.

De plattegrond beantwoordt aan de typologie van de woning voor de vermogende burgerij, met scheiding van de ontvangstruimten, privévertrekken en dienstlokalen, uitgerust voor inwonend personeel. Axiaal van opzet is de villa georganiseerd rond de centraal ingeplante, ruime traphal met geïncorporeerde vestibule; de trapleuning is uitgevoerd in neorégence-smeedwerk. Volgens de bouwplannen beslaat een doorlopende L-vormige suite van salon, fumoir, grote en kleine eetkamer de west- en zuidflank van de begane grond, palend aan het overdekte terras. Aan de oostzijde van de traphal bevinden zich achtereenvolgens het kantoor, de vestiaire en diensttrap, en de keuken met office en bijkeuken. De eerste verdieping met een breed terras aan de tuinzijde, groepeert rond de traphal vier slaapkamers en een kinderkamer, die over twee badkamers en een 'cabinet de toilette' beschikken. Het dakniveau, slechts bereikbaar via de zoldertrap, herbergt vier slaapkamers vermoedelijk bestemd voor het personeel, en twee zolders.