is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Neoclassicistisch herenhuis
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Neoclassicistisch herenhuis
Deze vaststelling was geldig van tot
Deze neoclassicistische herenwoning werd gebouwd in opdracht van Gustave Van den Abeele, naar een ontwerp door de architect Lievin Van Opstal uit 1872. De bouwheer was fabrikant van beenzwart en zaakvoerder van een 'usine pour mouture de bois de teinture' gevestigd op de Dam. Het perceel dat oorspronkelijk doorliep tot de Rubenslei, werd daar gelijktijdig afgesloten door een tuinmuur, een koetshuis en paardenstal eveneens ontworpen door Van Opstal.
Lievin Van Opstal behoorde samen met vader en zoon Heliodore en Edmond Leclef In de jaren 1870 en 1880 tot de meest productieve architecten aan de Frankrijklei. Ze bouwden er burger- en herenhuizen in een statige, neoclassicistische stijl, en bepaalden zo in grote mate het eind-19de-eeuwse beeld van de voorname boulevard. Het hotel Van den Abeele kwam tot stand op het hoogtepunt van de succesvolle loopbaan van Lievin Van Opstal, en is representatief voor zijn rijpe oeuvre. Alleen al in de jaren 1870 realiseerde hij meer dan honderd woningen in Antwerpen, gaande van burgerhuizen tot de meest prestigieuze herenwoningen voor het patriciaat als deze, met een grote concentratie op de verkavelde voormalige krijgsgronden (Spaanse vesten). Actief van midden jaren 1840 tot kort voor 1900, liep zijn praktijk vanaf 1880 samen met die van zijn zoon en opvolger Edouard Van Opstal.
Het monumentale pand maakt deel uit van een authentieke en vrij intacte rij herenwoningen (nummers 103 tot 115) in het bouwblok tussen de Louiza-Marialei en de Maria-Henriëttalei, waarvan ook beide hoekhuizen bewaard zijn. Nergens aan de Frankrijklei is het 19de-eeuwse straatbeeld zo gaaf en goed herkenbaar als hier. De woningen zijn gebouwd op grote, brede kavels, die oorspronkelijk doorliepen tot aan de achterliggende Rubenslei, waar zich vaak remises, stallingen of tuinmuren bevonden. Ondertussen zijn deze bijgebouwen vervangen door appartementsgebouwen.
Het hotel Van den Abeele is een voorbeeld van de typische bebouwing die in de jaren 1860 en 1870 tot stand kwam op de nieuwe kavels die langs de Frankrijklei werden aangelegd, na het afbreken van de 16de-eeuwse vestinggordel rond Antwerpen. Talrijke statige neoclassicistische herenhuizen van vier tot zes traveeën werden toen gerealiseerd in opdracht van vooraanstaande burgers, zakenlui, ondernemers, reders, bankiers, advocaten en zo meer.
De voorname rijwoning met enkelhuisopstand telt vijf traveeën en oorspronkelijk drie bouwlagen onder mansardedak met centrale dakvensters en twee oeils-de-boeuf. Er werden twee bouwlagen onder plat dak toegevoegd. De woning kent een klassieke afwerking van de façade, met hardstenen plint, een houten kroonlijst, horizontale accenten door de imitatievoegen in het hardstenen parement van de begane grond, door de lijsten en door het over de drie centrale traveeën doorlopende balkon met balustrade. Dit accent op de centrale traveeën is typisch voor de herenhuizen op de Frankrijklei; de deurvensters zijn bekroond met gebogen frontons. Het natuurstenen parement op de verdiepingen is vermoedelijk een toevoeging die gebeurde bij de verhoging van het pand.
Het herenhuis werd in 1919-20 in opdracht van de zussen Marie en Jeanne Beaujean omgevormd tot "Hotel Carlton", een familiepension met een 25-tal kamers, al of niet met badkamer. Met behoud van de ontvangstvertrekken op de begane grond en de traphal, werden daartoe de twee bovenverdiepingen volledig heringedeeld, een derde verdieping en een mansarde toegevoegd, naar ontwerp van de architecten Fernand de Montigny en Louis Somers. Al in 1926-27 liet de bank Crédit Colonial et Commercial het gebouw aanpassen en uitbreiden tot kantoorgebouw, naar een ontwerp door de architect Albert Vereecken. Daarbij werd over de volledige diepte van het perceel een zakelijke kantoorvleugel toegevoegd van negen traveeën en destijds drie verdiepingen, en kreeg het vroegere herenhuis nog een extra vierde verdieping ingericht als appartement.
Auteurs: Hooft, Elise; Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)