Historiek en context

Villa in cottagestijl gebouwd in opdracht van Willy De Vos, naar een ontwerp door de architect Frank Blockx uit 1930. Het gebouw maakt deel uit van een homogeen bewaarde groep overwegend grote landhuizen in dit gedeelte van de Berkenlaan (nummers 19 tot 33), met een verzorgde architectuur van kwalitatief hoogstaand niveau. Uiteenlopend van karakter, vertegenwoordigen zij de grote diversiteit aan stijlstromingen die tijdens de duur van het interbellum gangbaar waren. De bouwheer had een tiental jaar eerder al een vandaag verdwenen, kapitale cottagevilla laten bouwen in de Hagedoornlaan, naar een ontwerp door de architecten Michel en Jan De Braey uit 1921.

Frank Blockx liet zich in 1907 als debuterend architect opmerken met het statige neorenaissancehotel, dat hij voor zijn vader de componist Jan Blockx realiseerde in de Sint-Jozefstraat. Ook tijdens de rijpe jaren 1930 droegen individuele woningen als de hotels Monet en Van Thiel op de Jan Van Rijswijcklaan, de voorkeur van de architect uit voor historiserende stijlen, daar waar hij tezelfdertijd een zakelijke art deco ontplooide voor appartementsgebouwen. Het ontwerp van de villa De Vos dateert wellicht niet toevallig uit de periode waarin Blockx samen met architect Joseph de Lange het imaginaire historische stadje "Vrolijk België" tot stand bracht, een populaire attracties op de Wereldtentoonstelling van 1930 in Antwerpen. In de Nieuw-Parkwijk "Den Brandt" tekende hij in 1927 al voor de villa Pittevil in de Della Faillelaan. Actief tot op hoge leeftijd, volgden in de naoorlogse periode nog drie traditionalistische villa’s in de Dennenlaan, de Beukenlaan en de Palmenlaan.

Architectuur

Vrijstaand ingeplant in de diepte van het perceel, op een onregelmatig T-vormige plattegrond van vier bij vier traveeën, omvat het gebouw twee bouwlagen onder een complex mansardedak. De gevels zijn opgetrokken met een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, ruim verwerkt met natuursteen voor speklagen en kozijnen, en gebruik van arduin voor de plint en leien voor de dakbedekking. Met een 18de-eeuws geïnspireerde dakpartij, berust het cottagekarakter vooral op het houten stijl- en regelwerk met structuurpleister, dat zowel de bovenbouw van de garagevleugel als de terrasloggia van de tuingevel een pittoreske expressie verleent, beide bekroond door een driehoekige geveltop. Andere typische kenmerken zijn de rondboogloggia van het portaal, het flankerende, hoger opgetrokken risaliet met boogfronton, de al of niet oplopende, driezijdige erkers, de houten dakkapellen met waterlijst en klauwstukken, het geprofileerde metselwerk van de hoog oprijzende schoorsteen, en het bewerkte houten luifeltje op voluutconsoles dat de dienstingang beschermt. De garagevleugel is aanzienlijk langer dan aangegeven op de bouwplannen, wellicht wijzend op een afwijking tijdens de bouw, of het gevolg van een latere verbouwing. Het houten schrijnwerk lijkt naar oorspronkelijk model vernieuwd; het voortuinhek is verdwenen.

Volgens de bouwplannen is de plattegrond georganiseerd rond de ruime traphal met bovenlicht, die de kern van het gebouw uitmaakt. De typologie met gescheiden ontvangstruimten, privévertrekken en dienstlokalen, beantwoordt aan de levensstijl van de vermogende burgerij. Opmerkelijk voor een villa van representatieve allure, wordt de begane grond aan straatzijde ingenomen door de inkompartij met vestibule en vestiaire, en de dienstlokalen: keuken, office, dienstingang en -trap. De suite van ontvangstvertrekken, bestaande uit een tweeledig salon-fumoir met overdekt terras, en de eetkamer met haard, neemt de westelijk georiënteerde tuinzijde in, geflankeerd door de garage. De bovenverdieping is opgedeeld in een drietal suites, met aan de tuinzijde de grote slaapkamer met annex privésalon, terras en badkamer, aan de straatzijde een tweede slaapkamer met annex zitkamer en 'cabinet de toilette', en tussen beide enerzijds een derde slaapkamer met 'cabinet de toilette' en anderzijds een dienstzone met naaikamer. Het dakniveau, slechts bereikbaar via de diensttrap, herbergt een stel meidenkamers met badkamertje, een mansarde en een zolder.