Een 18de-eeuws pakhuis met woning gelegen ten westen achter de Grote Molen aan de Demer op de grens met Herk-de-Stad in Schalbroek. Het pakhuis is toegankelijk via een zijweg van de Schulensebaan en een grote nieuw aangelegde voortuin.

Het pakhuis met woning is van belang omwille van zijn historische waarde als pakhuis langs de Demer en omwille van zijn architecturale waarde met grotendeels bewaarde indeling en interieurelementen.

Historiek

Het pakhuis langs de Demer werd gebouwd in 1775 en de bouwvergunning zou volgens de eigenaar afgeleverd zijn door de Hertog van Arenberg aan Carolus Fiocco. Er is een affiche bewaard uit 1776 die de bouw van het pakhuis documenteert en reclame maakt voor het transportbedrijf C. (Carolus) Fiocco en Compagnie (Mechelen). De affiche bevat een lijst met prijzen en reistijden voor het transport van goederen op de nieuwe route van Mechelen tot Maastricht, Aken, Keulen, Frankfurt en andere toenmalige Duitse steden. De goederen kwamen aan met trekschuiten op de tot aan het pakhuis bevaarbare Demer en werden dan verder vervoerd over land tot aan de verschillende steden.

Volgens de huidige eigenaar werd het pakhuis gebouwd op een bestaand erf uit de 15de eeuw waarvan een deel van het woonhuis nog een restant is. Het bestaande gebouw zou in gebruik zijn geweest door religieuzen, zie de aanwezigheid van een huiskapel en de christelijke symboliek op een schouwmantel. Volgens de literatuur werd de kapel gebruikt om tijdens de Franse tijd in het geheim missen op te dragen. In het Algemeen Rijksarchief bleef een kaart bewaard van het gebied rond de Grote Molen van 1775. Deze kaart werd gevoegd bij een aanvraag van Carolus Fiocco die een kanaal wou laten graven tussen de molen en een vesting in Lummen. Op deze kaart staat nog geen gebouw op het perceel van het pakhuis. Ook op de Ferrariskaart (circa 1771-1778) is er nog geen bebouwing op de locatie van het pakhuis, wat doet vermoeden dat de woning pas gebouwd werd met de bouw van het pakhuis in 1775.

In 1881 werd er op het kadaster een wijziging aan de gebouwen opgetekend. Er wordt een gedeeltelijke sloop en herbouw vermeld, waarbij op de mutatieschets de afbraak van twee kleine bijgebouwtjes ten noorden en de aanbouw van de bakoven ten oosten worden afgebeeld.

De Demer zou bevaarbaar blijven tussen Mechelen en het pakhuis tot aan de Eerste Wereldoorlog. Daarna werd het pakhuis ingericht als hoeve. Tijdens de uitbating als hoeve in de 20ste eeuw werden het woonhuis en het pakhuis verbouwd en werden verschillende muuropeningen verbreed en verlaagd of toegemaakt. Bij de renovatie in de jaren 2003-2004 werden de oorspronkelijke muuropeningen opnieuw vrijgemaakt en de bewaarde deuren teruggeplaatst. Ook de bewaarde interieurelementen werden opnieuw zichtbaar gemaakt (zo werden onder meer valse plafonds en wanden verwijderd).

Beschrijving

Langgestrekt bakstenen gebouw onder een doorlopend licht overkragend pannen zadeldak (Vlaamse pannen aan de noordzijde) evenwijdig met de Demer. Ten oosten het woonhuis (volgens de eigenaars het oudste deel) met aansluitend het pakhuis uit de 18de eeuw en een dwarsschuur ten westen. Het gebouw is voorzien van een recente rode kaleilaag en heeft een gecementeerde en beschilderde plint.

Woonhuis van vier traveeën en twee bouwlagen. Beluikte muuropeningen: getoogd op de begane grond met nieuwe hardstenen lekdrempels en rechthoekig op de verdieping. Vernieuwd schrijnwerk (ook de luiken) naar oud model en bewaarde opgeklampte deur met bovenlicht en houten tussenstijl. De oostelijke zijgevel is gecementeerd en heeft aandaken. Kleine uitbouw van het voormalige bakhuis onder een pannen lessenaarsdak.

Aansluitend het pakhuis met slechts een aantal muuropeningen: getoogde deuren en een getoogde poortdoorgang, bovenaan een laadluik naar de zolder. Bewaarde deur in de gevel langs de Demer. Rechts hiervan een dwarsschuur met een getoogde poort. Op de hoeken met de zijgevel zijn ijzerzandstenen verwerkt.

Interieur

In het woonhuis zijn nog veel 18de-eeuwse interieurelementen bewaard en zichtbaar gemaakt bij de renovatie. De oorspronkelijke indeling werd bewaard met links en rechts van de doorlopende hal vertrekken. Hal met rood-zwart-witte tegelvloer en trap. De bewaarde 18de-eeuwse binnendeuren werden teruggeplaatst en de eenvoudige (18de-eeuwse) stukwerkplafonds zijn bewaard. De muur tussen de gang en de vertrekken rechts is opgebouwd uit houten wanden en leem. Volgens de eigenaars is dit de oorspronkelijke buitenmuur van het eerste gebouw dat werd uitgebreid tot pakhuis. In de verschillende ruimtes bevinden zich bewaarde 18de-eeuwse schouwmantels. Links van de hal de oorspronkelijke keuken met aangebouwd bakhuis (nu toilet). Vervolgens de oorspronkelijke kapel met stukwerkplafond met de "Heilige Geest" (duif). De kapel werd ten tijde van de uitbating als hoeve verbouwd tot opkamer met onderliggende kelder (zie trapluik). Vervolgens een salon met bewaarde schouw. Rechts van de gang twee grote vertrekken met bewaarde schouwen. De eerste kamer heeft een zwart-witte tegelvloer en zichtbaar gemaakte moerbalken met tussen de kinderbalken troggewelfjes. De schouw in de kamer rechts achteraan heeft rocaille motieven. De houten vloeren werden nieuw gelegd bij de renovatie.

Mogelijk bevinden zich op de vandaag witgeschilderde schouwen en in de voormalige kapel nog de oorspronkelijke schilderingen (volgens mondelinge bron van de vorige bewoner die het geheel wit schilderde). In de kapel zou de schildering bestaan uit heiligenbeelden.

Op de verdieping bewaarde brede plankenvloer en stukken van de oorspronkelijke lemen wanden. Op de verdieping in de grote open zolder van het pakhuis zijn de spanten zichtbaar. Deze spanten ondergingen reparaties, enkel het eerste en tweede schoorgebinte zijn nog origineel. Verder mogelijks ook nieuwe gordingen om het dak te dragen.