Standbeeld van de kunstschilder baron Henri Leys, ontworpen en uitgevoerd door de beeldhouwer Joseph-Jacques Ducaju in 1870-1873.
Henri Leys (1815-1869), een leerling van Mathieu Ignace van Bree en Ferdinand de Braekeleer, verwierf een grote faam als schilder van historische taferelen en portretten. Onder invloed van de Vlaamse Primitieven en de Duitse renaissanceschilders Albrecht Dürer en Hans Holbein de Jonge, ontwikkelde hij een typische, lineaire stijl waarin historische geloofwaardigheid en psychologische waarachtigheid samenvielen. Tot zijn belangrijkste werken behoren de reeksen schilderingen in het Antwerpse Stadhuis, met zorgvuldig gedocumenteerde voorstellingen van historische gebeurtenissen en taferelen uit het alledaagse leven in het Antwerpen van de 16de eeuw. Meermaals internationaal bekroond op Wereldtentoonstellingen, werd Leys in 1862 in de adelstand verheven.
Onmiddellijk na zijn overlijden besloot de stad Antwerpen voor Henri Leys een gedenkteken op te richten. Hiertoe werd in 1870 een wedstrijd uitgeschreven onder Belgische kunstenaars, met in de jury onder meer de schilder Nicaise De Keyser, de beeldhouwer Charles Auguste Fraikin, en de architecten Pieter Dens en Alphonse Balat. Uit 25 inzendingen ging de eerste prijs naar de beeldhouwer Jacques De Braekeleer, daar waar de beeldhouwers Joseph-Jacques Ducaju en Gerard van der Linden-De Vigne respectievelijk de tweede en de derde prijs behaalden. In 1871 gaf de Gemeenteraad echter de voorkeur aan het ontwerp van Ducaju, die eerder al het verdwenen standbeeld van Boduognat op de Belgiëlei, en dat van David Teniers (oorspronkelijk) in de tuin van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, had gerealiseerd. Een jaar later volgde het besluit tot inplanting van het standbeeld op middenberm van de Louiza-Marialei, de hoofdtoegang tot het Stadspark. De vraag van Ducaju om het beeld in wit marmer uit te voeren in plaats van het opgelegde brons vond geen gehoor. Wel besloot de Gemeenteraad voor de sokkel geen witte steen maar arduin te gebruiken. Naar verluidt stond de kunstschilder Rik Schaeffels model voor het postuur van het beeld, dat in brons werd gegoten door de Compagnie des Bronzes in Brussel. De inhuldiging van het standbeeld van Henri Leys door koning Leopold II, vond plaats op 19 juli 1873.
Henri Leys wordt rechtopstaand in statige houding voorgesteld, eigentijds gekleed, de rechtervoet vooruit, met een schilderspalet in de linkerhand en met de rechterarm leunend op een korte, ronde zuil. Zijn lange mantel, ingeklemd onder de rechterarm, is achteraan over een schilderij gedrapeerd. Op de zuil prijkt in een rolwerkcartouche het familiewapen van de schilder, getopt met een baronnenkroon. Waar de kubusvormige schacht van de sokkel een neo-Vlaamse-renaissance rolwerkcartouche draagt, met een leeuwen- en diamantkop en opschrift BARON H. LEYS MDCCCXV-MDCCCLXIX, is de getrapte basis versierd met een arabeskenfries en een guirlande van laurier.
- Stadsarchief Antwerpen, dossiers 697#619 en MA#81117; foto FOTO-OF#17016.
- CALUYN, J. 2000: Een schilder en de geschiedenis: Henri Leys (1815-1869), zijn historische schilderkunst en zijn faam, onuitgegeven verhandeling, Katholieke Universiteit Leuven.
- VAN RUYSSEVELT, A. 2001: Stadsbeelden Antwerpen anno 2001. Een gids-inventaris van de beelden en de monumenten, Antwerpen, 134.