De als vrije meisjesschool gestichte school met klooster is een karakteristiek, vrij gaaf bewaard voorbeeld van de 19de-eeuwse scholenbouw. Vandaag is het de Vrije Basisschool Sint-Cajetanus. De school ligt ten zuidoosten van de dorpskern, meer bepaald aan de rand van de bebouwde kom en sluit aan op het kasteeldomein de Ribeaucourt.

Historiek

Door toedoen van de familie de Ribaucourt werd in 1876 op een braakliggend terrein naast het rentmeestershuis een katholieke meisjesschool met geïntegreerd klooster opgericht. De school omvatte naast een kleuter- en lagere school ook een kantwerkschool, dit in het kader van de bloeiende kantnijverheid in Vilvoorde waar heel wat werkkrachten konden tewerkgesteld worden; op zondag werd er voortgezet onderwijs verstrekt. De zorg werd toevertrouwd aan de zusters van Liefde; beschermheilige werd de Heilige Gaetanus. De bouw werd beëindigd in 1877 en op 20 september arriveerden de eerste vier zusters; de registratie op het kadaster gebeurde in 1878.

Nadat er in de kantwerkschool voldoende krachten waren opgeleid, werd er ook een kantwerkfabriekje uitgebaat in het gebouwtje ten zuiden van de school, dat oorspronkelijk deel uitmaakte van de aanpalende rentmeesterswoning die volgens kadastergegevens eveneens eigendom was van 'Cristyn Prosper Jan Josephus,Rentenier, Perck, graef van Ribaucourt'. In 1880 wordt op het kadaster hier een school als 'nouvelle construction' ingetekend, hoewel het mogelijk gaat om de aanpassing en uitbreiding van het reeds bestaande gebouw. Afnemer van het kantwerk was fabrikant Legrand uit Vilvoorde. Nadien deed het gebouwtje onder meer dienst als onderkomen voor de hovenier van de school, patronaat en parochiezaal.

Beschrijving

Het ensemble bestaat uit een U-vormig ingeplant school- en kloostergebouw, gericht naar de speelplaats ten westen ervan; ten zuiden ligt het gebouwtje dat werd gebruikt als kantwerkfabriekje en in oorsprong deel uitmaakte van de aangrenzende rentmeesterswoning, zie de gedichte muuropeningen aan de zijde van de rentmeesterswoning, de mutatieschetsen van het kadaster en de atlas der buurtwegen (1843-1845).

Het volledig onderkelderde schoolgebouw is opgetrokken uit baksteen en telt twee bouwlagen onder gecombineerde schilddaken (kunstleien). De jaarankers 1876 verwijzen naar het jaar van oprichting. Gesinterde baksteen werd onder meer aangewend voor de plint, de hoeklisenen, de omlijstingen der muuropeningen en de aflijnende boogfriezen; de contrasterende werking hiervan verleent het geheel een verzorgd uitzicht. Het middengedeelte wordt gemarkeerd door een centrale puntgevel en een rondboognis met beeld van de Heilige Gaetanus de Thienne, gedateerd 1877, daarmee verwijzend naar het jaar van ingebruikneming. De getoogde muuropeningen onder een deels omlopend druiplijstje werden voorzien van nieuw schrijnwerk. De haakse schoolvleugels hebben rondbogige benedenvensters en blinde steekboogvensters op de bovenverdieping. Het uitzicht van de overige gevels sluit hierbij aan met uitzondering van de westgevels waar de vensters in de loop van de 20ste eeuw werden vergroot in functie van de lichtinval. Ook in de achtergevel met muurankers R en T werden enkele vensters vergroot.

Het ten zuiden gelegen kantwerkfabriekje, vandaag vier à zes traveeën en één bouwlaag op rechthoekige plattegrond, is opgetrokken uit lokale zandsteen onder een pannen zadeldak met de nok loodrecht op de straat. In oorsprong is het bijgebouw van de rentmeesterswoning. In 1880 wordt er op het kadaster op deze plaats een nieuwe school ingetekend. Mogelijk werd het gebouwtje voorafgaand aan de periode dat het werd gebruikt als kantwerkschool en/of –fabriek, aan straatzijde licht uitgebreid en aangepast, zoals kan blijken uit de bouwnaden in het dak en de bakstenen gevel aan de straat die qua uitzicht volledig aansluit bij het schoolgebouw. De gekoppelde rondboogvensters met ijzeren roedeverdeling, gevat in een vlakke omlijsting van gesinterde baksteen in de lange gevels dateren vermoedelijk uit dezelfde periode. Desondanks bleef de kern van het oudere gebouw mogelijk bewaard.

Het interieur is sober opgevat en vertoont een gedrukt tongewelf en een rode tegelvloer.

De geplaveide speelplaats is aan de straat afgezet door een bakstenen muur geritmeerd door pijlers van gesinterde baksteen; ook voor de plint en de decoratieve muurbanden werd gesinterde baksteen aangewend; tegen deze muur aan is de speelruimte overdekt met een lessenaarsdak van Vlaamse pannen.