erfgoedobject

Villa Hoevebeemden

bouwkundig element
ID
215675
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215675

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Villa Hoevebeemden
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Villa Hoevebeemden
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Voormalig buitengoed van de Lierse bankier en advocaat Jos De Poo(r)ter, volgens K. Coorens De Pooter, volgens kadastergegevens De Poorter. Tijdens het interbellum kreeg het landhuis zijn huidige uitzicht; het omringende park was in oorsprong een Engelse landschapstuin.

Historiek

De Lierse bankier en advocaat Jos De Poo(r)ter werd geboren te Lier op 7 oktober 1860; na zijn huwelijk met Emma Troosters in 1885 bewoonde hij een fraai herenhuis in de centrum van Lier. Op het einde van de 19de eeuw liet hij in Testelt een buitengoed optrekken in het zogenaamde 'Eeck Broeck', een moerassig gebied ten noorden van het dorpscentrum.

In de noordelijke hoek van dit terrein lag, voortgaande op historisch cartografisch materiaal een lichte verhevenheid die eeuwenlang, tot het einde van de 18de eeuw, dienst had gedaan als schans van Testelt. In het begin van de 19de eeuw had de heuvel zijn verdedigingsfunctie verloren en werd er een omwalde hoeve gebouwd, wat aanleiding gaf tot het nieuwe toponiem 'Hoevebeemden', op de Poppkaart van circa 1860 aangeduid als ‘de hoeve Bemden’. De hoeve werd volgens literatuurgegevens, volledig afgebroken voor de bouw van het buitengoed van de familie De Poo(r)ter. De omwalling werd gedempt, enkel de vijver aan de voorzijde van de villa is hiervan een overblijfsel.

Voortgaande op kadastergegevens was het perceel naakte eigendom van Arthur Van Asbroeck (Schaerbeek) wanneer in 1879 een 'reconstruction total' wordt geregistreerd van een gebouw op de plaats van het huidige landhuis; dat gebouw werd in gebruik genomen in 1878, maar al in 1885 wordt de vergroting ervan ingetekend waarbij het bestaande nagenoeg vierkante volume een T-vormige uitbreiding kreeg aan de noordoostzijde; eigenaar was nog steeds Van Asbroeck; in 1890 is er sprake van een 'reconstruction partielle', waarbij grosso modo het volume wordt ingetekend herkenbaar op oude prentkaarten van de villa; eigenaar op dat ogenblik was 'De Poorter-Troosters Joseph, Advokaat Lier'; het huis werd op dat ogenblik geregistreerd als kasteel.

Voortgaande op oude prentkaarten was dit buitengoed een onderkelderde, eclectische villa van één à twee bouwlagen onder gecombineerde leien bedaking; karakteristiek was het gebruik van verspringende volumes met loggia’s en erkers en het markante torenvormige volume, vandaag nog herkenbaar op de noordoostelijke hoek. Het geheel was opgetrokken uit baksteen met contrasterende muurbanden van lichtere steen of geschilderd, na de Eerste Wereldoorlog werd het geheel volledig gewit zoals ook blijkt uit prentkaarten van die periode, waarbij de oorspronkelijke contrastwerking nagenoeg niet meer zichtbaar is. Aangezien er zo goed als geen inwonend personeel was, waren er geen vertrekken voor huispersoneel; het personeel dat meekwam vanuit Lier werd gelogeerd op de zolderkamers; de conciërge die instond voor het permanente onderhoud bewoonde een eigen woning nabij de paardenstallen aan de Kattestraat. Dienstvertrekken als keuken en washok waren ondergebracht in de lage aanbouw aan de noordzijde; de kelders werden gebruikt voor de opslag van brandstof en levensmiddelen. De begane grond omvatte naast de hal met trap en een antichambre ook het salon, de eetkamer, een bureel en een overdekt terras; op de bovenverdieping bevonden zich de appartementen voor de bewoners en hun gasten.

Wanneer de familie in Testelt verbleef werden steevast vrienden uitgenodigd; onder de vaste bezoekers was onder meer het gezin van de Antwerpse burgemeester en liberaal volksvertegenwoordiger Jan Van Rijswijck die sukkelde met een zwakke gezondheid en vaak naar Testelt kwam om op krachten te komen. Hij zou er trouwens overlijden op 23 september 1906.

Na het overlijden van het echtpaar De Poo(r)ter in 1929 werd de villa te koop aangeboden; nieuwe eigenaar werd de Franstalige familie Casterman uit Haacht die het goed eveneens gebruikte als buitenverblijf. Maurice Casterman was op dat ogenblik directeur van Brouwerij Haacht. In de loop van de jaren 1930 kreeg de villa het huidige uitzicht; decoratieve elementen werden weggehaald en het geheel kreeg een strak, modernistisch uitzicht. Enkel het volume bleef bewaard; ook de inwendige plattegrond werd grondig aangepast. De inkom werd verplaatst van de Kattestraat naar Teekbroek, waarbij de dreef die voorheen de villa met het station verbond het hoofdaccent kreeg; een oude zijingang werd de nieuwe inkom; binnenin werden deuren dichtgemaakt of verplaatst en de kamers kregen nieuwe functies.

In de loop van de jaren 1960 werd het volledige kasteeldomein een laatste maal verkocht door de toenmalige eigenaar rentenier Louis Lippens en aansluitend verkaveld; bomen werden gerooid en de toegangsdreven kregen een asfaltlaag; dit gaf aanleiding tot het ontstaan van de wijk 'Hoevebeemden', maar een groot deel van het park was reddeloos verloren. De villa bleef nog enkele jaren verhuurd, maar stond vaak leeg. In 1977 werd de villa samen met het bijhorende domein van 67 are verkocht en ingericht als hotel-restaurant.

Beschrijving

Ruime villa met licht verhoogde plattegrond, waarvan het huidige uitzicht aansluit bij het modernisme uit het interbellum, maar met een oorsprong die opklimt tot het laatste kwart van de 19de eeuw. Bepleisterd en beschilderd geheel, vandaag georiënteerd op het zuidoosten, hoewel de eigenlijke inkom zich bevindt in de zuidoostelijke gevel; één à twee bouwlagen onder gecombineerde bedaking met karakteristieke volumewerking door het gebruik van erkers, loggia's en betonnen balkons. Op de noordoostelijke hoek is er een markant torenvormig volume van drie bouwlagen onder ontdubbeld tentdak met tussen beide delen een opengewerkte belvedère. In de zuidoostelijke gevel ligt het accent op de centrale puntgevel met balkon en bewaarde vlaggenmast. De eenvoudige rechthoekige muuropeningen behielden aan deze kant maar ook aan de zuidwestzijde hun oorspronkelijke ramen met horizontale roedeverdeling uit het interbellum. Een herdenkingsplaat op de zuidoostelijke gevel verwijst naar het verblijf en overlijden van de Antwerpse burgemeester Jan Van Rijswijck in 1906; deze plaat werd aangebracht in 2006 op initiatief van de Vlaamse Volksbeweging naar aanleiding van het feit dat het 100 jaar geleden was dat Van Rijswijck hier overleed. Sober uitgewerkte achtergevel met op de begane grond een driekwartronde uitbouw die de latrine omvat.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, mutatieschetsen Scherpenheuvel-Zichem, afdeling IV (Testelt), sectie C, 1879/2, 1885/14, 1890/5.
  • CORENS K. 2009: Kasteel Hoevebeemden, VZW Heemkring Averbode.

Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Villa Hoevebeemden [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215675 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.