erfgoedobject

Duitse mitrailleurpost Stadendreve

bouwkundig element
ID
215890
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215890

Juridische gevolgen

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire post bij een hoeve op het kruispunt van de Drevestraat en Ieperheirweg gelegen, op het gehucht Stadendreve, ten zuidoosten van de Stadendrevebeek, ten zuidoosten van Vijfwegen en het bos van Houthulst, ten westen van de West-Vlaamse Heuvelrug. De bunker ligt tegen de straat en is overgroeid met klimop.

Historiek

Duitse mitrailleurpost, opgetrokken ter hoogte van het kruispunt Stadendreve – kruispunt van de Drevestraat met de Ieperheirweg – als onderdeel van een Duitse stelling die op Duitse stafkaarten aanvankelijk met 'Flandern I Stellung' wordt aangeduid, vanaf eind 1917 ook wel met 'II. Stellung'. In de loop van 1918 wordt deze stelling ook aangeduid met 'Artillerie-Schutz-Stellung' (artillerie-ondersteuningstelling). In de literatuur wordt deze stelling ook wel aangeduid met 'Flandern II Stellung (1)'. Ze lag aan de voet en op de westelijke flank van de Vlaamse heuvelrug. Ter hoogte van Stadendreve kwam een meer oost-west georiënteerde 'Riegel' (soms 'Wald Riegel III' genoemd) samen met deze noord-zuid georiënteerde stelling.

Stadendreve werd uitgebouwd tot een zwaar versterkt punt in de verdediging: hier waren verschillende betonnen militaire posten opgetrokken, waaronder onderhavige mitrailleurpost, achter een dubbele rij prikkeldraad. Ook ten oosten van dit kruispunt werden bijkomende verdedigingswerken (waaronder prikkeldraadversperringen) aangelegd. In deze omgeving zijn verschillende batterijen en commandoposten voor de infanterie gevestigd. Vanuit deze mitrailleurpost kon men het terrein zowel in noordelijke als in westelijke richting controleren, dankzij de twee mitrailleursopeningen.

Deze omgeving werd aan het begin van het geallieerde Bevrijdingsoffensief veroverd. Op 28 september 1918, de eerste dag van het geallieerde Bevrijdingsoffensief, waren Belgische linieregimenten erin geslaagd het Vrijbos (bos van Houthulst) en de 'Wald Riegel' in te nemen, dit evenwel tegen hoge verliezen. De volgende dag zetten Belgische linieregimenten hun aanval in vanaf de lijn Stadenreke – Blauwepanne – Vijfwegen, die ’s nachts door de Saksische bezetters was ontruimd: vanaf hier konden ze in één ruk oprukken tot aan de weg Ondank-Stadendreef (huidige Soetestraat en Drevestraat) en de eerste reeks verdedigingswerken van de 'II. Stellung' innemen. Bij het kruispunt Ondank zou het Vierde Linieregiment nog een zware Duitse tegenaanval te incasseren krijgen. Een Duitse tegenaanval draaide uit op een slachting. De Belgische eenheden zouden uiteindelijk het pleit winnen dankzij de inzet van Franse en Belgische artillerie: om 18u was de Belgische Derde Infanteriedivisie meester van Stadenberg.

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire post met nagenoeg rechthoekig grondplan, op de afgeschuinde/afgeronde hoeken na. Ook de dakranden van het 150 centimeter dikke dak zijn afgeschuind. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting en versterkt met ronde wapeningsijzers met een diameter van 12 of 15 millimeter. Toegang aan oostelijke zijde (via de later aangebouwde schuur). De binnenruimte (hoogte 170 x breedte 260 x diepte 470) was van de toegang afgescheiden door een bijkomend 30 centimeter dik muurtje dat verdwenen is. De binnenmuren zijn gewit. In de westelijke en noordelijke muur zit telkens een schietopening, met plateaus voor de opstelling van de mitrailleurs op 120 centimeter hoogte. Deze schietopeningen zijn aan binnenzijde maximaal 155 centimeter breed, maar versmallen stapsgewijs tot 15 à 20 centimeter, om opnieuw te verbreden aan buitenzijde tot 85 centimeter. Ter hoogte van deze openingen steekt in het plafond een rechthoekige uitsparing van 75 x 25 centimeter. In het dak steekt nog een vierkante opening van 14 centimeter breedte.

  • Ieper, Kenniscentrum In Flanders Fields Museum: Collectie militaire stafkaarten, Lagenkarte der Gruppe Staden, 27/2/1918.
  • München, Kriegsarchiv: Collectie militaire stafkaarten W.O. I, Poelkapelle, 7/9/1917.
  • Zonnebeke, Memorial Museum Passchendaele 1917: Collectie militaire stafkaarten, Artl. Aufstellung der Div. K., s.d.; Belgium, 20 S.E., Ed. 4A, 17/9/1917; Dixmude (Plan Directeur Armée Belge), 1/6/1918.
  • Captured German Trench and Operations Maps from the National archives (CD-rom uitgegeven door The Naval & Military Press): Stellungskarte Ieperen, Blatt XXII, 6/10/1917; Stellungskarte Ieperen, Blatt XXIV, 7/11/1917; Stellungskarte Staden, Blatt IV, 17/12/1917.
  • Mapping the front. German maps. Military mapping 1914-1918: Great War Trench Map DVD Collection (The Western Front Association in association with the Imperial War Museum), 2010: Stellungskarte Diksmuide-Süd, Blatt IX, 20/7/1917; Staden-Süd, 11/4/1918.
  • BACCARNE R. & STEEN J., Van het Vrijbos tot Roeselare. Eindoffensief, Langemark-Poelkapelle, 2002.
  • WACKENIER W., Archeologie van staal en beton: Bunkers en minierte Unterstände uit de Eerste Wereldoorlog in Staden, Westrozebeke en Oostnieuwkerke, Universiteit Gent (ongepubliceerde eindverhandeling), 2004.
  • WEEMAES M., Van de IJzer tot Brussel. Het bevrijdingsoffensief van het Belgisch leger, 28 september 1918, Marcinelle, s.d.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse mitrailleurpost Stadendreve [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215890 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.