Duitse bunker in een weide bij de zogenaamde Stampkothoeve op adres Walstraat 30, ten westen van de dorpskern van Staden. De bunker ligt tegen de westelijke helling van de Centraal West-Vlaamse heuvelrug of zogenaamde Rug van Westrozebeke, bijna tegen het hoogste punt bij het gehucht Stampkot. Vanaf deze bunker is een panoramische uitkijk in westelijke richting mogelijk.

Historisch overzicht

De hoogte bij Stampkot

Het gehucht Stampkot is genoemd naar de Stampkotmolen, die op het hoogste punt van de heuvel stond. Eind 16de eeuw zou er een houten graanmolen gestaan hebben, die later vervangen werd door een stenen graan- en oliemolen. Deze laatste molen, die fungeerde als olieslagerij, werd in de volksmond ’t stampkot genoemd.

De helling bij Stampkot bood tijdens de Eerste Wereldoorlog heel wat mogelijkheden voor de Duitse bezetter. Vanaf de westelijke flank van de helling is een weids zicht en groot bereik in westelijke richting mogelijk. Omwille van de landschappelijke en dus strategische kwaliteiten werden hoogtes als Stampkot vrij vroeg in gebruik genomen. Op stafkaarten van vóór de Derde Slag bij Ieper (31 juli – 10 november 1917) worden reeds verschillende structuren ingetekend bij de Stampkothoeve. Net ten zuiden van de Stampkothoeve loopt een Kleinbahn (één-meterspoor) tussen Staden en Houthulst.

Uitbouw van stellingen

Aan de westelijke zijde van de heuvelrug was vanaf het najaar van 1916 de Flandern I Stellung aangelegd, met betonnen bunkers. Aan de oostelijke zijde van de heuvelrug was tegen het najaar van 1917 een Artillerie-Schutz-Stellung aangelegd of in aanbouw. Tot eind juli 1917 werd er in allerijl voortgewerkt aan de uitbouw van de Flandern I Stellung. Begin oktober 1917, tijdens de Derde Slag bij Ieper, werd de Flandern I Stellung doorbroken tussen Westrozebeke en Beselare, waarop deze stelling haar functie als strategische verdedigingslijn verloor.

Toen de stellingen na de Derde Slag bij Ieper noodzakelijkerwijze herbekeken dienden te worden door de gewijzigde frontsituaties, kwam Stampkot op de kruising van de west-oost gerichte Terrest-Riegel met de Artillerie-Schutz-Stellung te liggen achter de II. Stellung, zoals de voormalige Flandern I Stellung hier nu werd genoemd.

De Doppel-MG-Unterstände

In het najaar van 1917 werd gestart met de bouw van twee gelijkaardige mitrailleurposten op de westelijke flank van de hoogte bij Stampkot. Door deze inplanting waren ze minder gemakkelijk te ontdekken door de vijand. De noordelijke bunker werd opgetrokken onder een camouflageconstructie, terwijl de zuidelijke bunker werd opgetrokken in een bestaande schuur, waarvan de muur achteraan deels afgebroken diende te worden en het dak iets verlengd moest worden om de bunker te verbergen. Ondanks deze camouflagepogingen waren beide bunkers goed waarneembaar vanuit de lucht, zoals blijkt uit bewaarde luchtfoto’s.

In het dagboek van de 2. Kompagnie Pionier-Bataillon 13 staan de voorbereidingen en het begin van de effectieve bouwwerkzaamheden beschreven. Midden oktober 1917 werd gezocht naar geschikte locaties in de Artillerie-Schutz-Stellung van de Flandern I Stellung bij Stampkot voor de bouw van twee Doppel-MG-Unterstände. Er werd tevens uitgezocht waar de bouwmaterialen gemakkelijk uitgeladen konden worden en waar er water kon gevonden worden voor de bouw van de twee bunkers. Om de bouwmaterialen bij de bouwplaatsen te krijgen, werden nieuwe Förderbahnsporen (smalsporen) aangelegd. Deze kregen eind oktober 1917 enkele voltreffers te verwerken, waardoor de werkzaamheden vertragingen opliepen.

Op 18 oktober 1917 zou men daadwerkelijk van start gaan met de bouw van de twee bunkers. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat de mitrailleurs op de bunkers zouden opgesteld worden. Alle muren en het dak zouden een dikte van anderhalve meter moeten hebben. Voor de bouw van de bunker waren 42 verschillende types vooraf geplooide ijzeren staven nodig, gaande van 0,50 tot 9,40cm. In het totaal zou het gaan om 2.983 staven met een totale lengte van 10.251,15 meter. Deze ijzeren staven werden geplooid op het Pionier-Park Sint-Jozef.

De bouwputten dienden tot 1,90 meter diep te zijn, vooraleer de betonwerken van start konden gaan. Eerst werd het ijzer voor de bodemplaat gelegd, vervolgens werd de betonnen bodemplaat gegoten. Daarna begon men met de bouw van de muren.

De 2. Kompagnie Pionier-Bataillon 13 werd op 13 november 1917 afgelost. Op dat moment was men van start gegaan met het gieten van de betonnen muren. Wie deze eenheid afloste, is niet geweten. Deze eenheid veranderde wel het ontwerp van de dubbele mitrailleurposten, in die mate dat er nu een schietopening in de voormuur werd voorzien. Een opening in de frontmuur werd nochtans in de officiële richtlijnen afgeraden, omdat deze de constructie danig verzwakten. Indien er toch gekozen werd voor een schietopening, dan diende deze zo goed mogelijk gecamoufleerd te worden.

Het lijkt alsof het dak nooit volledig werd afgewerkt. Dit valt af te leiden uit de onregelmatige structuur van het dakoppervlak waarin er talrijke voetafdrukken in het beton te zien zijn. Deze voetafdrukken zijn wellicht het gevolg van het aanstampen van het beton, waardoor ook de cohesie met de volgende betonlaag bevorderd zou worden. Volgens de naburige bewoner staken er ook lange tijd wapeningsijzers uit het dak. Het dak is boven de toegangen slechts 65cm hoog.

Het geallieerde Bevrijdingsoffensief

Toen het geallieerde Bevrijdingsoffensief van start ging op 28 september 1918, lag de hoogte bij Stampkot in de aanvalssector van de Groepering Noord. Op de eerste dag werd het beruchte Houthulstbos bijna volledig veroverd. De volgende dag trachtten de Belgen op te rukken tot aan de West-Vlaamse heuvelrug, maar het Duitse verzet was te hevig. Het 24ste Linie viel om 17u aan, maar kon de heuvelkam van Stampkot naar Terrest niet bereiken. Het eindobjectief van de tweede aanvalsdag werd overal behaald, behalve bij Stampkot en Westrozebeke. In de nacht van 29 op 30 september had de vijand de heuvelkam ontruimd, waardoor de 7de infanteriedivisie op 30 september Stampkot toch voorbij kon steken.

De meest zuidelijke mitrailleurpost, die was opgetrokken in de aangepaste schuur, is meer dan 60 jaar geleden opgeblazen met dynamiet.

Beschrijving

Vrijstaande, halfondergrondse betonnen militaire post met een rechthoekig grondplan van 915 x 980 centimeter. De betonnen constructie is gegoten binnen een houten bekisting, waarvan restanten bewaard zijn en op gebogen gegolfd plaatijzer, die binnenin bewaard zijn. Het beton is onder meer versterkt met ronde wapenijzers van 10mm diameter. De verschillende gietlagen tonen aan dat de constructie in minimum vijf verschillende fasen is gegoten.

Het dak is 65cm dik boven de toegangen en bovenaan vrij hobbelig, met indrukken van schoenen. Behalve de twee ventilatieschachten (zie verder) steekt er nog een opening boven een muur.

Twee toegangen, aan noordelijke en zuidelijke zijde, vormen de uiteinden van een gang, die op zijn beurt toegang verschaft tot de twee binnenruimtes. In de gang zitten drie nissen. De binnenruimtes, met een plafond uit gebogen golfplaten, meten ongeveer 300 x 400cm, met een maximale hoogte van 180cm. In elke ruimte steekt een schuin omhoog lopende schacht met betonnen buizen, die in het beton werden gegoten. Aan westelijke zijde werden beide ruimtes met elkaar verbonden, door een opening in de golfplaten en een uitsparing in de tussenmuur en het plafond. Hier zit een grote schietopening, die van binnen 35cm hoog en 120cm breed is, en naar buiten toe verbreedt tot 400cm. Aan de binnenzijde bevindt zich onder het schietgat een platform op 110cm hoogte, voor de opstelling van een mitrailleur.

Halfondergrondse betonnen militaire post in weide bij hoeve Walstraat 30, gekend als de Stampkothoeve. De bunker ligt tegen de westelijke helling van de West-Vlaamse heuvelrug, bijna tegen het hoogste punt van de hoogte bij Stampkot. Gelegen ten westen van Staden, ten oosten van Stadenreke en Houthulst.

Historiek

Duitse mitrailleurspost tegen de hoogte van Stampkot. Vanuit de schietopening is er een breed bereik in westelijke richting. Omwille van de landschappelijke kwaliteiten en dus strategische kwaliteiten werden hoogtes als Stampkot vrij vroeg versterkt. Reeds op militaire stafkaarten van 1 maart 1917 zijn verschillende structuren ingetekend op de hoogte bij Stampkot, onder meer ter hoogte van onderhavige constructie, maar van een stelling is nog geen sprake.

Pas tegen eind 1917 wordt op militaire stafkaarten aangegeven dat Stampkot het kruispunt vormt van een west-oost gerichte 'Riegel' (dwarsstelling), met name de 'Terrest Riegel' en het begin van een noord-zuid gerichte stelling tot ten noorden van Westrozebeke. Deze laatste stelling wordt soms aangeduid met 'Flandern II Stellung 2'. Het noordelijk deel van deze laatste stelling vormt ook een onderdeel van een 'Artillerie-Schutz-Stellung' die een boog maakt tot ten oosten van Oostnieuwkerke. Een noord-zuid lopend smalspoor tot aan de mitrailleurspost maakt de aanvoer van munitie gemakkelijk. Op en rond deze hoogte zijn duidelijk meerdere structuren opgericht. Naar verluidt zouden er lange tijd twee gelijkaardige bunkers op deze hoogte blijven staan, waarvan één werd afgebroken met behulp van dynamiet.

Deze bunker werd pas op 30 september 1918 veroverd, de derde dag van het Geallieerde Bevrijdingsoffensief.

Beschrijving

Vrijstaande, halfondergrondse militaire post met een rechthoekig grondplan van 915 x 980 centimeter. De betonnen constructie is gegoten binnen een houten bekisting (waarvan restanten bewaard) en op gebogen golfplaten (eveneens bewaard binnenin). Het beton is onder meer versterkt met ronde wapenijzers van 10 millimeter diameter. De verschillende gietlagen tonen aan dat de constructie in minimum vijf verschillende fasen is gegoten. Het dak is 65 centimeter dik boven de toegangen en bovenaan vrij hobbelig, met indrukken van schoenen. Behalve de twee ventilatieschachten (zie verder) steekt er nog een opening boven een muur. Volgens de eigenaar zouden er lange tijd wapenijzers uit het dak gestoken hebben, wat kan betekenen dat de constructie nooit is afgewerkt (wat ook de geringe dikte van het dak kan verklaren).

Twee toegangen, aan noordelijke en zuidelijke zijde, vormen de uiteinden van een gang, die op zijn beurt toegang verschaft tot de twee binnenruimtes. In de gang zitten drie nissen/uitsparingen. De binnenruimtes meten ongeveer 300 x 400 centimeter, met een maximale hoogte van 180 centimeter, te wijten aan de gebogen golfplaten waaruit het plafond bestaat. In elke ruimte steekt een schuin omhoog lopende schacht met betonnen buizen, die in het beton werden ingegoten. Aan westelijke zijde werden beide ruimtes met elkaar verbonden, door een opening in de golfplaten en een uitsparing in de tussenmuur en het plafond. Hier zit een grote schietopening, die van binnen hoogte 35 x breedte 120 centimeter meet, en naar buiten toe verbreedt tot 400 centimeter. Daaronder bevindt zich een platform op 110 centimeter hoogte, voor de opstelling van een mitrailleur.