Landhuis in modernistische stijl, eigen woning met bureau van de architect Jan Tanghe, ontworpen in 1959 en gebouwd in 1960. De vrijstaande villa is ingeplant op een ruim perceel grenzend aan de Verenigde Natieslaan, dat deel uitmaakt van een verkaveling in de omgeving van het Maria-Hendrikapark uit de jaren 1950.

Historiek en context

Het gebouw behoort tot de vroegste van het tiental privéwoningen dat Tanghe sinds 1955 als zelfstandig architect realiseerde, vóór de oprichting van het architectenbureau Groep Planning in 1966. Meerdere van deze woningen werden bekroond met architectuurprijzen, zoals de kunstenaarswoning Arno Brys in Sint-Andries (Brugge), die in 1962 een 3de Vermelding kreeg in de Prijs Van de Ven. Vergelijkbaar van opzet kwamen de eigen woning en de woning Brys tot stand in de periode waarin een van de belangrijkste opdrachten uit de vroege loopbaan van Tanghe op stapel stond, het Provinciaal Handels- en Taalinstituut op de Henleykaai te Gent. De eigen woning is representatief voor een hele reeks modernistische architectenwoningen in België, die omstreeks 1960 bij wijze van manifest door beginnende architecten van progressieve strekking werden opgetrokken, onder invloed van internationale tendensen. Zoals meerdere van zijn generatiegenoten ontwikkelt Tanghe in zijn vroege landhuizen een op het Scandinavische modernisme georiënteerde architectuur, die het organische van Alvar Aalto verenigt met het streekgebondene van Arne Jacobsen. Belangrijke kenmerken zijn contextualiteit en betrokkenheid op het omringende landschap, een heldere, logische planopbouw op menselijke schaal met een duidelijke scheiding van de functies, de combinatie van witgeschilderd baksteenmetselwerk, zichtbeton en natuurhout, blinde muren versus transparante glasvlakken rekening houdend met de oriëntatie, en dakvlakken met een breed overstek. Hoewel initieel voorzien op de evolutie van de gezinsnoden, onderwierp de architect zijn woning in de loop der jaren aan enkele verbouwingen en uitbreidingen, die het oorspronkelijke uitzicht aantastten. Vooraan op het terrein werden later nog een tweede woning en een garage toegevoegd, door een binnentuin verbonden met de oorspronkelijke architectenwoning.

Architectuur

De architectenwoning Tanghe heeft een H-vormige plattegrond samengesteld uit twee parallelle rechthoekige volumes die worden verbonden door een glazen sas dienst doend als gemeenschappelijke inkomhal met vestiaire. Tussen beide vleugels in markeert een door blinde gevels afgeboorde patio, waar de inkomdeur en de garagepoort op uitmonden, de scheiding tussen publiek en privé domein. Het hoofdvolume, dat volgens de stedenbouwkundige voorschriften een verdieping moest krijgen, omvat de gezinswoning. Het secundaire volume telt slechts één bouwlaag, en omvat het architectenbureau en de garage. Ingeplant in de noordwestelijke hoek van het terrein, opent het woonvolume zich met een zuidelijke oriëntatie royaal op de tuin, van de achterliggende snelweg geïsoleerd door de blinde noordgevel. De kantoorvleugel is daarentegen als een in zichzelf besloten volume met vrijwel blinde gevels opgevat, van binnenuit opengewerkt door een centrale patio. Het gebouw is opgetrokken uit dragend metselwerk, witgeschilderd zowel buiten als binnen, met vloer- en dakplaten uit gewapend zichtbeton, en schrijnwerk van deuren, vensters, schuifpuien en betimmering uit afzeliahout.

De structuur en de vorm van het woonvolume worden bepaald door het langgerekte en licht hellende lessenaarsdak, dat in het interieur ruimte schept voor een split-level en vide, met als verticaal tegenwicht de hoge schoorsteen van de dubbele open haard. Door de bij het dakvlak aansluitende muurpartijen gelijk met of zelfs voorbij het dakoverstek door te trekken, ontstaat aan de tuinzijde een plastische geometrie van haaks op elkaar staande wanden met een dynamische licht- en schaduwwerking, nog versterkt door het contrast tussen de gesloten massa van het muurwerk en de transparantie van de doorlopende raampartijen. Deze worden beschut door het dakoverstek, dat aan de onderrand tot een soort pergola is opengewerkt. Een oorspronkelijk open terras met buitentrap op de eerste verdieping, aanleunend tegen de blinde noordgevel, werd later tot tegen het dakoverstek dichtgetimmerd. Afgeschermd door een manshoge tuinmuur, trekt een patio de woonruimte in alle privacy door naar buiten, met als extra een open haard op het terras. Voor de verdere tuinaanleg in het verlengde van het woonvolume voorzag het ontwerp een functionele zonering in meerdere niveaus. De open plattegrond van de begane grond omvat volgens de bouwplannen in de zuidelijke helft de woonkamer met haard, vide en trap naar de verdieping, en in de lager gelegen noordelijke helft de eetkamer en speelkamer - met een flexibele harmonicawand als scheiding, en de achter een kastenwand afgezonderde keuken. Bescheiden van oppervlakte bevinden zich op de bovenverdieping een werkhoekje bij de vide, drie slaapkamers en de badkamer. In het strak vormgegeven interieur van de woonkamer, ruimtelijk bepaald door de open haard, de schuine zoldering, de vide en split-level, contrasteren het witte baksteenmetselwerk en het zichtbeton met het warme afzelia-schrijnwerk, het kambalaparket en de donkere bevloering uit Noorse leisteen. Oorspronkelijk bestond het meubilair uit eigentijds design, zoals de Zweedse Dux-zeteltjes en de draadstoelen van Harry Bertoia voor Knoll.

De drieledige plattegrond van de kantoorvleugel omvat ten noorden het architectenbureau en ten zuiden de garage, gescheiden door de vierkante patio met beplanting. Het architectenbureau is op zijn beurt opgedeeld in de tekenkamer met noorderlicht, en het eigen kantoor van de architect. Dit laatste gaat via een glazen schuifpui over in de patio, waarvan de laterale wanden verticaal worden doorbroken.