Dokterswoning in beaux-artsstijl, volgens het bouwdossier een wederopbouwproject van een door oorlogsgeweld geteisterd pand in opdracht van de arts Eugène Van Aubel, naar een ontwerp door de architect Michel De Braey uit 1916. Daarbij werd de nog staande structuur van het pand uit 1866 hersteld, achteraan uitgebreid, van een nieuw gevelfront voorzien en terug onder dak gebracht. Uitgevoerd door de aannemer Eugène Van Beylen in 1917, gingen de werken gepaard met de volledige herinrichting van het interieur.

Historiek en context

Dokter Eugène Van Aubel, verwierf de ruïne vermoedelijk van de vooroorlogse eigenaar, de weduwe Ed. Herkens, die in 1915 zelf het herstel van de aanpalende panden nummers 31 en 33 had aangevat, naar een ontwerp van de architect J.B Suykerbuyk uit 1914. Na stillegging van deze werken door het stadsbestuur wegens het ontbreken van een bouwvergunning, werden beide eigendommen afzonderlijk verkocht.

Het perceel maakt deel uit van het zuidelijke bouwblok van de Van Breestraat, tussen de Lange Leemstraat en de Mechelsesteenweg, dat in 1914 haast volledig werd verwoest tijdens de driedaagse beschieting van Antwerpen door de Duitse artillerie. Dit bombardement dat in de nacht van 7 oktober begon en zonder onderbreking aanhield tot 9 oktober, deed een twintigtal grote brandhaarden in en rond de binnenstad ontstaan, waardoor ganse huizenblokken in vlammen opgingen. Een geheel van twee gekoppelde burgerhuizen in neoclassicistische stijl, volgens de bouwaanvraag uit 1866 gebouwd in opdracht van Eugeen Joors, besloeg de percelen nummers 31 en 33. De elf panden die in de Van Breestraat op de muren na uitbrandden, werden nog tijdens of kort na de oorlog binnen de bestaande perceelstructuur wederopbouwproject, zeven als volledige nieuwbouw (nummers 17 tot 29), twee met behoud van de nog staande structuur achter een nieuw gevelfront (nummers 31 en 33), en twee met herstel van de gevel naar vooroorlogs uitzicht (nummers 35-37).

De dokterswoning Van Aubel behoort tot het latere oeuvre van Michel De Braey, die na de Eerste Wereldoorlog nog een vijftal jaar was geassocieerd met zijn zoon Jan, alvorens omstreeks 1925 een punt achter zijn succesvolle loopbaan te zetten. Zelfstandig architect sinds eind jaren 1880, maakte hij omstreeks de eeuwwisseling naam met prestigieuze hotels in diverse neostijlen of landhuizen in cottagestijl voor de Antwerpse mercantiele burgerij. Tot zijn belangrijkste realisaties behoren de neogotische Anglicaanse kerk Sint-Bonifacius in de Grétrystraat en het in neorenaissancestijl ontworpen Gemeentehuis van Wijnegem. Met een architectuur ontleend aan het laat-18de-eeuwse classicisme, is de dokterswoning Van Aubel representatief voor de beaux-artsstijl die De Braey vanaf de jaren 1905-1910 ontwikkelde.

Architectuur

De rijwoning met een gevelbreedte van vier traveeën, omvat een souterrain en drie bouwlagen onder een gemansardeerd zadeldak. Het vernielde pand vormde de rechter helft van een symmetrisch geheel van twee volgens spiegelbeeldschema gekoppelde huizen, met een door poortrisalieten gemarkeerd, bepleisterd en beschilderd gevelfront. Belangrijkste kenmerken waren de rondbogige koetspoort onder een balkon met ijzeren borstwering, het driehoekige fronton als risalietbekroning, de horizontale geleding met klemtoon op de bel-etage, de stucomlijstingen en het klassieke hoofdgestel. Voor het nieuwe gevelfront is een gecementeerd simili-parement toegepast, op een arduinen plint. De nieuwe compositie behoudt de regelmaat van de ordonnantie, nu met registers van rechthoekige vensters, de horizontale geleding door de puilijst en het klassieke hoofdgestel, en het zijrisaliet met balkon. De Braey voegt een op de late Lodewijk XVI-stijl geïnspireerd geveldecor toe, gekenmerkt door bossage op de begane grond, verdiepte vensters met sluitsteen, en typische ornamenten als stafwerkfriezen, panelen met drop en guirlandes. Het risaliet wordt gemarkeerd door een rechthoekig portaal onder een balkon met acanthusconsoles, en een driehoekig fronton met voluutconsoles ter hoogte van het hoofdgestel. Historisch getrouw ontleend aan 18de-eeuwse modellen is het smeedwerk van de borstweringen op de bel-etage, met rozetten in een patroon van entrelacs. Het houten vensterschrijnwerk is bewaard, evenals de smeedijzeren vleugeldeur en keldertralies.

De belangrijkste structurele ingreep die de plattegrond van het vernielde hotel tijdens het wederopbouwproject onderging, was het vervangen van de vroegere koetsdoorgang door een centrale traphal met vestibule, en een annex voor dienstlokalen. Herbestemd tot dokterswoning met een volledig nieuw interieur, besloeg de artsenpraktijk voortaan de volledige begane grond, volgens de bouwplannen ingedeeld in een wachtkamer, het dokterskabinet met kleedcabines en een 'salle d’appareils'. Achter de traphal - met bovenlicht ter hoogte van de eerste verdieping, en ontdubbeld door de diensttrap - bevonden zich een office en de 'chambre de ménage'. De eerste verdieping omvatte de ontvangstvertrekken, bestaande uit een biljartkamer en fumoir aan straatzijde, een salon aansluitend bij de traphal en een eetkamer met terras en office aan tuinzijde. Bereikbaar via de diensttrap bevonden zich op de tweede verdieping de meisjes- en jongenskamer, een privésalon, en de ouderslaapkamer met balkon en badkamer. Het souterrain herbergde de keuken en de studeerkamer, het dakniveau de twee meidenkamers met badkamer en de zolder.