Historiek en context

Villa in brutalistische stijl gebouwd in opdracht van Jozef Van Goethem, naar een ontwerp door de architect Georges Baines uit 1969. Het bouwperceel maakte deel uit van een 50 m diepe, beboste strook grond aan de zuidzijde van de Acacialaan, die oorspronkelijk tot het centraal in de wijk gelegen Park “Den Brandt” behoorde, en pas omstreeks 1969 door de stad Antwerpen werd verkaveld.

De woning Van Goethem behoort tot de brutalistische fase in het oeuvre van Georges Baines, die vertegenwoordigd wordt door een reeks landhuizen uit de periode 1968-1974. Aan het begin van zijn loopbaan vroeg in de jaren 1950, liet de architect zich opmerken met landhuizen in een sobere, regionaal getinte vormgeving ontleend aan Scandinavische voorbeelden. Hieruit ontwikkelde zich in de loop van de jaren 1960 een elementaire, eigentijdse architectuur, in overeenstemming met de specifieke eigenschappen van de plek en de persoonlijkheid van de opdrachtgevers. Tot deze fase behoren zes van de niet minder dan negen landhuizen die Baines in de Nieuw-Parkwijk "Den Brandt" tot stand bracht: de woning Jack Baines die hij in 1955-1956 voor zijn broer ontwierp aan de Della Faillelaan, de verdwenen, veeleer conventionele woning Lefebvre verderop aan de Acacialaan (voorheen nummer 55) uit 1955, de woning Scraeyen uit 1960 aan de Della Faillelaan, de vandaag sterk verbouwde, L-vormige woning Cornet uit 1963 op de hoek van de Acacialaan (nummer 57) en de Pastoor de Conincklaan, de woning Saeys en de met de Prijs Van de Ven bekroonde woning Jean Reypens beide in 1965 ontworpen voor twee van zijn schoonbroers, en gelegen aan de Della Faillelaan. Naar het einde van de jaren 1960 tekende zich in Baines landhuisbouw een brutalistische neiging af om de architectonische vorm plastisch te differentiëren in expressieve geledingen, als veruitwendiging van de complexiteit en de dynamiek van de plattegrond. Deze woningen manifesteren zich als clusters van geïndividualiseerde bouwvolumes met een eigen bedaking, die het vernaculaire beeld oproepen van een spontaan gegroeide nederzetting, volgens het idee van het huis als een kleine stad. Behalve de woning Van Goethem als meest bescheiden van de drie overige villa’s in de wijk, behoren tot deze fase de tweede woning Jack Baines die de architect in 1968 ontwierp aan de Vijverlaan, en de villa Klein uit 1971 hogerop aan de Acacialaan.

Architectuur

Vrijstaand ingeplant in de diepte van het perceel, is het landhuis opgetrokken uit witgeschilderd baksteenmetselwerk, met houten schrijnwerk en leien als dakbedekking. De constructie omvat een L-vormig hoofdvolume van twee bouwlagen, waartegen een bescheidener volume van één bouwlaag aanleunt. In wezen vertaalt de opstand zich als een cluster van geïndividualiseerde volumes met lessenaarsdak, een projectie van de functionele indeling van het interieur. Verschillend van hoogte en hellingsgraad, worden de samenstellende volumes bovendien onderling ten opzichte van elkaar verschoven. Daarbij hellen de lessenaarsdaken in tegengestelde richting af naar de straat en de tuinzijde, afgezonderd door het lagere, platte dak boven de kern van de woning. Het resultaat is een grillig, complex versneden, driedimensionaal silhouet, volgens het principe van de eveneens uit 1969 daterende, zij het veel ruimer opgezette villa Komkommer in s’Gravenwezel. De op het noorden georiënteerde straatgevel met zijn geknikte dakpartij oogt veeleer gesloten, in tegenstelling tot de breed opengewerkte tuingevel met een glaspui en bandraam op het zuiden. Ook in beide zijgevels wordt het karakter van blinde scheimuren ten volle uitgespeeld. De voortuin vormt de overgang van de straat naar de woning, waarbij vóór het verdiepte inkomportaal een toegangszone wordt afgebakend door wandmassieven, die tegelijk de garage en een open berging afschermen.

De plattegrond is georganiseerd rond het trappenhuis, dat als verticale circulatiezone de kern van de woning uitmaakt. De inkomhal met vestiaire wordt aan straatzijde geflankeerd door de garage waarbij de keuken met wasplaats aansluit, en een kantoor. Over de volledige breedte van de tuinzijde, georiënteerd op het zuiden, strekt zich de woonkamer met annex eetkamer uit, palend aan het terras. Op de eerste verdieping neemt de speelkamer de ruimte boven de garage in, en situeert de badkamer zich boven de keuken. De door een sas afgezonderde slaapkamer van de ouders, en de twee kinderkamers met een tweede badkamertje bevinden zich aan de tuinzijde.