Duitse bunker in een weide ten noordoosten van hoeve Nonnendijk 2 te Damme. De bunker is op grondgebied Maldegem gelegen, net naast de waterloop Groot Haringgat, op minder dan een halve kilometer ten zuidwesten van de grens met Nederland.p>

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

De uitbouw van de Hollandstellung tussen de Damse Vaart en Moerhuize

In een legerbevel van 12 september 1916 werd de uitbouw van de stelling tussen Fort Donaas en de vesting Antwerpen bevolen. Het Marinekorps Flandern was toen verantwoordelijk voor de uitbouw van de stelling tussen de Damse Vaart en het Afleidingskanaal bij Moerhuize, de rest van de stelling werd uitgebouwd door de Etappen-Inspektion 4.

Volgens de plannen van de 1. Marinedivision diende er tussen Moerhuize en de Damse Vaart geen doorlopende stelling aangelegd te worden, maar werden er 21 mitrailleursposten voorzien, die elkaar moesten ondersteunen en via flankerend vuur het Vorgelände moesten bestrijken. Daarnaast werd de bouw van 6 Untertreträume für je 100 Mann voorzien op belangrijke punten. Net zoals in de eerste verdedigingslijn ten noorden van de Damse Vaart werden mitrailleursposten en schuilplaatsen ingericht tot steunpunten (Stützpunkte) en met draadhindernissen omgeven: ze werden aangeduid met Gustav (Spermaliepolder), Karl (Groot Haringgat), Friedrich (Warande) en Mauritz (Leeskensbruggen). Er werden eveneens artilleriestellingen en observatieposten voorzien voor diverse vormen van geschut. Observatieposten ten behoeve van de artillerie werden ook in de infanteriestellingen ingeplant.

Stützpunkt Karl

Deze bunker maakte deel uit van het steunpunt Karl, tegen het Groot Haringgat. De bunker betreft meer bepaald mitrailleurspost 17. Net ten westen van deze mitrailleurspost werd een groot manschappenverblijf voor 100 man opgetrokken, aangeduid met nummer V. Op 700 m ten noorden van mitrailleurspost 17 was mitrailleurspost 18 opgetrokken. Tussen beide bunkers in werd een draadversperring aangelegd, die hoekig uitsprong in oostelijke richting. Op het uiterste oostelijke punt werd vanaf januari 1917 een observatiepost ten behoeve van de artillerie voorzien, aangeduid met 7 a/b. Vanaf november 1917 werd meer westwaarts, langs de Preekboomstraat ook een commandopost, seinpost en post voor radiotelegrafie opgetrokken.

Mitrailleurspost 17

De mitrailleurspost betreft een type bunker dat het vaakst voorkomst in dit deel van de Hollandstellung, tussen de Damse Vaart en Moerhuize. In de naoorlogse inventarisatie door het Belgische leger wordt dit type aangeduid met Type H. Het betreft een betonnen constructie bestaande uit één ruimte van ongeveer 4,8 op 3,5 m met aan weerszijden een L-vormige (geknikte) toegang. De muur aan frontzijde is tot anderhalve meter dik. Vaak zijn deze constructies in een bestaande dijk ingeplant. Bij deze bunkers bevinden zich doorgaans één of meerdere open gevechtstellingen, bestaande uit een betonnen muurtje, met één of meerdere betonnen paaltjes waarop een mitrailleur geplaatst kon worden op een centrale metalen pin. Vermoedelijk zijn deze betonnen muurtjes en paaltjes pas later in de oorlog opgetrokken. Soms, zoals bij deze bunker, zitten er in de muren van de bunker nog openingen. Vermoedelijk dienden de vierkante openingen aan de achterzijde van de bunker voor het versturen van lichtsignalen naar de achterliggende troepen. Deze opening kon afgesloten worden, zie de bewaarde hengsels.

Opvallend zijn de betonnen uitstulpingen op het dak. Dit wijst er op dat de bunker gecamoufleerd werd, zodat hij door de vijand moeilijk waarneembaar was vanuit de lucht of vanaf de Nederlandse grens. Gelijkaardige bunkers met betonnen uitstulpingen werden gecamoufleerd als huis, door op het betonnen dak van de bunker een rieten dak te plaatsen, terwijl er op de muren vensters en deuren werden geschilderd. Andere gelijkaardige bunkers, eveneens met dergelijke uitstulpingen op het dak, werden volledig onder aarde gebracht.

Duitse bunker in een weide ten noordoosten van hoeve Nonnendijk 2 te Damme. De bunker is op grondgebied Maldegem gelegen, net naast de waterloop Groot Haringgat, op minder dan een halve kilometer ten zuidwesten van de grens met Nederland.

Historische beschrijving

De bunker is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door de Duitse marine, vanaf Strobrugge tot Vrasene door de Duitse landmacht. In de sector van de marine werden de constructies opgetrokken aan de hand van beton, dat gegoten werd binnen een houten bekisting. In deze sector bestond de 'Hauptkampflinie' uit een opeenvolging van steunpunten, min of meer parallel met de Belgisch-Nederlandse grens. Hierbij werd handig gebruik gemaakt van oude verdedigingswerken, die doorheen de eeuwen langsheen de grens waren aangelegd.

De constructie maakte deel uit van 'Stützpunkt Karl', tegen het Groot Haringgat. Hier waren oorspronkelijk vier bunkers opgetrokken. Nu is enkel deze 'Mannschafts Eisenbeton Unterstand' of 'MEBU' overgebleven. Het betreft een type, dat meermaals werd opgetrokken door de marine, met twee toegangen aan noordwestelijke respectievelijk zuidoostelijke zijde via een geknikte gang. Naast de toegangen is telkens een kleine opening zichtbaar. De constructie bestaat binnenin uit één ruimte. De vierkante opening aan zuidwestelijke zijde diende voor het versturen van lichtsignalen via een 'Lichtsignalgerät' (seinlamp). Deze opening kon afgesloten worden, zie de bewaarde hengsels. Vermoedelijk dienden de afgeknotte kegels op het dak voor het plaatsen van een vals dak op de constructie ter camouflage.

Manschappenbunker opgetrokken uit gewapend beton behorende tot de Duitse Hollandstellung, meer bepaald 'Stützpunkt Karl'. De bunker is gelegen op grondgebied Maldegem maar best zichtbaar van op Nonnendijk (Damme).

De linie werd opgetrokken in de periode 1916-18 door het Duitse leger dat vreesde voor een geallieerde aanval via het neutrale Nederland. De Stellung liep van Knokke tot Beveren en sloot ter hoogte van Vrasene aan bij de eveneens Duitse Stellung Antwerpen, gebouwd in dezelfde periode. De linie werd slechts zeer beperkt en lokaal in een gevechtssituatie gebruikt.

De bunker is een voorbeeld van de vernieuwende constructiewijze met gewapend beton zoals gebruikt door de Duitse zeemacht en toegepast vanaf Knokke tot Strobrugge. De grote bunker telt twee verblijven voor manschappen ondersteund door zuilen. Een geknikte gang geeft toegang tot de verblijfsruimtes.