Voormalig gemeentehuis uit het derde kwart van de 19de eeuw met achterliggende gemeenteschool van Neerijse, deelgemeente van Huldenberg, gelegen op de hoek van de Dorpsstraat en de Donkerstraat. Tegen de voorgevel van het gemeentehuis bevindt zich een oorlogsgedenkteken van de Eerste Wereldoorlog.

Historiek

Het gemeentehuis en de school zijn gesitueerd in het hart van het dorp. De Dorpsstraat vormt de centrale verkeersader, gelegen op de as tussen Overijse en Leuven. Omstreeks 1853 werd de straat volledig gekasseid door toenmalig burgemeester, baron Auguste d’Overschie (1802-1880). Deze burgemeester kende een grote bezorgdheid en belangstelling voor het gemeentelijk onderwijs. Om het absenteïsme in de gemeenteschool tegen te gaan, richtte hij in 1838 een zondagsschool op. Daarnaast groeide het verlangen tot een afzonderlijke dagschool voor meisjes, die vanaf 1862 ontstond en uitgebaat werd door zusters van Liefde van de Heilige Vincentius a Paulo in een door de baron ter beschikking gestelde woning. De bouw van het gemeentehuis en bijhorende gemeenteschool op de hoek van de Dorpsstraat en Donkerstraat werd in datzelfde jaar geregistreerd in het kadaster. Vanaf 1864 werd een bewaarschool opgericht die in het huis van de Zusters gehuisvest bleef, terwijl de andere meisjesklassen verhuisden naar de gemeenteschool. Een muur zou de jongens- en meisjesafdeling van elkaar scheiden. Pas rond 1885 werden de bewaarschool, evenals de in 1879 opgerichte vrije meisjes- en jongensscholen aangenomen door de gemeente. Het gemeentelijk onderwijs bloeide verder en het aantal leerlingen steeg, waardoor in 1903 een nieuw klaslokaal werd bijgebouwd aan de gemeenteschool. Deze uitbreiding werd kadastraal geregistreerd in 1904 en omvat het schoolgebouw aan de Donkerstraat. In 1911 werd een vierde klaslokaal ingericht om de volledige cyclus van het lager onderwijs te kunnen voorzien. In het begin van de jaren 1930 werd het gemeentelijk onderwijs verder gestimuleerd door de bouw van klaslokalen tegenover de pastorie, bedoeld als klas voor de vierde graad en huishoudschool onder leiding van de zusters.

Het gemeentehuis zou doorheen haar geschiedenis ook dienst hebben gedaan als onderwijzerswoning. Daarnaast was het jeugdhuis ’t Kasseike er gehuisvest, waarvan de naam verwijst naar de bijnaam van de gekasseide Dorpsstraat.

Het gemeentehuis (Dorpsstraat 68) is heden ingericht met drie sociale appartementen. In het achterliggende gebouw en voormalig schooltje (Donkerstraat 1) bevinden zich een gemeentezaal en de plaatselijke openbare bibliotheek. Anno 2015 worden de gebouwen gerenoveerd.

Beschrijving

Boven het straatniveau gelegen dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak (nok evenwijdig aan de straat). Stilistisch aansluitend bij de landelijke Vlaams-Brabantse gemeentehuisarchitectuur uit het derde kwart van de 19de eeuw. Lijstgevel met bovenaan vierkante steigergaten in kalksteen, onder een uitkragende houten kroonlijst op klossen. Rood baksteenmetselwerk in kruisverband, verlevendigd met het gebruik van gesinterde baksteen als modillons onder de kroonlijst en als omlopende waterlijsten met gestrekte uiteinden boven de vensters. Rondboogvormige muuropeningen op de gelijkvloerse verdieping en getoogde bovenvensters, op hardstenen lekdrempels. Benedenvensters met bewaarde luikduimen. Rondboogvormige toegangsdeur in een geprofileerde hardstenen omlijsting, voorafgegaan door een steektrap van tien treden, gevat tussen bakstenen muurtjes. Boven de deur is er een rechthoekige, hardstenen gevelsteen aanwezig. Rechtergevel met twee identiek uitgevoerde bovenvensters en een rechthoekige toegangsdeur in een eenvoudige hardstenen omlijsting. Alle schrijnwerk werd vernieuwd.

Gerenoveerde en achteraan met toegangsportaal uitgebreide achterbouw met voormalige gemeenteschool (nok loodrecht op de Donkerstraat), heden gemeentezaal. De gevel aan de Dorpsstraat sluit vormelijk aan bij het gemeentehuis. De roodboogvormige muuropening onder waterlijst werd gedicht. De andere gevels hebben een gelijkaardig, doch soberder uitzicht met getoogde vensteropeningen zonder waterlijsten.

Achterin gelegen, voormalig schoolgebouw van zes traveeën en één bouwlaag onder een zadeldak (leien, nok evenwijdig aan de Donkerstraat). Lijstgevel afgelijnd door een dubbele muizentand. Rood baksteenparement in halfsteensverband, gecombineerd met hardstenen en bepleisterde gevelonderdelen. Gevel geritmeerd door grote rechthoekige vensters onder metalen I-balken met rozetten, gevat tussen lisenen. Toegangsdeur in de vierde travee. Heden is het rechterdeel van de gevel verborgen achter aangebouwde containers. De voormalige speelplaats wordt afgesloten met deels bewaarde bakstenen muurtjes.

Rechts naast de toegangsdeur van het gemeentehuis zijn een bronzen en een hardstenen gedenkplaat bevestigd. De bronzen plaat is een oorlogsgedenkteken, opgericht omstreeks 1930 ter ere van de oud-strijders van de Eerste Wereldoorlog, afkomstig uit de gemeente Neerijse. De plaat werd vervaardigd door Daeghsels (Leuven). Het gedenkteken vermeldt in hoogreliëf '1830-1930/ DE GEMEENTE NEERYSSCHE/ DANKBAAR aan hare oud-STRYDERS/ van den OORLOG 1914-1918', met daaronder de namen van de oud-strijders in alfabetische volgorde. Langs rechts wordt de plaat geflankeerd door een hardstenen plaat met de inscriptie 'IN MEMORIAM/ Vanwayenberg Julie/ 1872-1900/ KOLONIALE PIONNIER/ gestorven in KONGO/ voor de BESCHAVING'.