erfgoedobject

Duitse bunker

bouwkundig element
ID
217000
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217000
Dit erfgoedobject heeft geen erfgoedwaarde meer. De erfgoedwaarden waarom we het object opnamen in de inventaris, zijn niet meer aanwezig, bijvoorbeeld door verbouwing of sloop.

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Duitse bunker
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie, in tuin van woning gelegen, ten noordoosten van het kruispunt Rollegemstraat en Sint-Elooiswinkelstraat, op 650 meter ten noordoosten van de Sint-Pieterskerk.

Historische beschrijving

Duitse bunker uit de Eerste Wereldoorlog. Vermoedelijk betreft het een commandopost.

Ledegem maakte tijdens de Eerste Wereldoorlog deel uit van het 'Operationsgebiet'. Door de aanwezigheid van het station langs de spoorlijn Roeselare-Menen en de aanleg van bijkomende sporen (waaronder smalsporen) groeide Ledegem uit tot een belangrijk logistiek centrum voor de Duitsers. Via het spoor werden manschappen, munitie, materiaal en bevoorrading van en naar het front aan- en afgevoerd. Eén nieuwe spoorlijn liep ten oosten van en parallel met de spoorlijn Roeselare-Menen, en passeerde ter hoogte van de site met onderhavige bunker.

De 'Ortskommandant' regelde in Ledegem het dagelijks leven en legde de bevolking allerlei opeisingen en verplichtingen op. Veel inwoners werden gedwongen de gemeente te verlaten, terwijl huizen, scholen, de kerk en het station werden opgeëist voor de inkwartiering van militairen en als medische posten. In oktober 1914 bijvoorbeeld werd het 'Reserve-Feldlazarett 94' ingericht in de kerk, het rusthuis en de jongensschool van Ledegem, een maand later werd in Ledegem ook nog 'Feldlazarett 8' (X. Armeekorps) als 'Leichtverwundetensammelstelle' opgericht. Er werd een Duitse begraafplaats aangelegd, die pas aan het begin van de jaren ’50 werd opgedoekt.

Burgers uit onder meer Kortrijk en Dadizele werden in Ledegem tewerkgesteld bij de aanleg van loopgraven en verdedigingswerken en bij het laden en lossen van materiaal en munitie bij het station. Bij het station werd een pionierspark en iets meer noordwaarts een 'Neben Pioniers Park' ingericht met veel barakken en loodsen, terwijl langs het spoor, net ten zuiden van het dorpscentrum een munitiepark met laad- en loskade verscheen. Langs de Sint-Elooiswinkelstraat, net ten westen van het kruispunt met de Rollegemstraat, was het 'Russenlager Ledeghem' ingericht voor Russische krijgsgevangenen, die dwangarbeid dienden uit te voeren. Meer naar het westen op, ter hoogte van het kruispunt van de Papestraat met de Provinciebaan, was een kamp voor burgerlijke gevangenen ingericht. Er was een oefenterrein ingericht ten noorden van de Wevelgemstraat. In de gemeente waren verder nog hoofdkwartieren ingericht.

Tot aan de Derde Slag bij Ieper (31/7 – 10/11/1917) was men van plan om een 'Flandern III Stellung' uit te bouwen, die ten oosten van Ledegem zou passeren. Ten westen van de gemeente liep het tracé van de 'Moorslede-Riegel'. Van de uitbouw van deze stellingen zou evenwel niet veel in huis komen. In de winter van 1917-1918 dienden de plannen veranderd te worden, ten gevolge van de gewijzigde frontsituatie na de Derde Slag bij Ieper. Nu kwam Ledegem net achter de nieuwe 'Flandern I Stellung' te liggen. Ten oosten van de gemeente liep de 'Artillerie-Schutz-Stellung'. Net ten noorden van het kruispunt van de Rollegemstraat met de Sint-Elooiswinkelstraat takte een 'Riegel' (dwarsstelling) af van de 'Flandern I Stellung'.

Ter hoogte van de arbeidershuisjes bij Rollegemstraat 104 bevond zich de 'De Wandeling Afspanning'. Afgaande op een foto van poserende Duitse officieren vóór het etablissement kan verondersteld worden dat deze herberg door officieren gebruikt werd. Wellicht werd deze bunker opgericht ten behoeve van deze Duitse officieren. Ook de inrichting wijst op een heel specifiek gebruik: de bunker verschilt namelijk van de standaard mitrailleursposten die in deze regio veelvuldig zijn opgetrokken. Opvallende elementen zijn het dak van twee meter dikte, de scherfmuurtjes bij de toegangen, de zware hengsels die wijzen op oorspronkelijke zware stalen deuren, het gebruik van teerpapier. Vermoedelijk werd de bunker gebruikt als commandopost.

Beschrijving

Halfondergrondse betonnen militaire constructie met rechthoekig grondplan van grosso modo zeven op acht meter. Het beton is gegoten tegen een houten bekisting. Het dak is ongeveer twee meter dik en helt lichtjes af naar het westen toe.

Aan oostelijke zijde zitten twee toegangen, die via enkele treden naar beneden lopen en naar het midden toe telkens zijn afgeschermd door een lage, schuin aflopende scherfmuur. Aan de andere zijde is deze scherfmuur niet aanwezig (mogelijk afgebroken) en is de buitenmuur opvallend dun. Drie zware hengsels en een metalen deurstijl wijzen op een (nu verdwenen) zware deur aan weerszijden van de gang, haaks op de buitentoegang. Twee deuropeningen in deze gang leiden op hun beurt naar (naar verluidt) twee binnenruimtes, die onderling nog eens met elkaar verbonden zouden zijn via een lage doorgang. In de gang zit een nis tussen de twee deuropeningen. Op het plafond van deze gang zitten resten van teerpapier.

  • Imperial War Museum London, Collectie militaire luchtfoto’s Wereldoorlog I, Britse luchtfoto 31/7/1918 (geraadpleegd in het Kenniscentrum In Flanders Fields Museum, dianummer 19122, FID 15931).
  • Memorial Museum Passchendaele 1917, Zonnebeke, Collectie militaire stafkaarten, Map showing progress in the Ypres area, Ed. 6, 10/1917; Abschnitt Moorseele. Nachrichtenmittel im Abschnitt der Div. A., 27/1/1918; Abschnitt Moorseele. Artillerie-Aufstellung der Div. A., 30/1/1918; Ypres – Courtrai, juli 1918.
  • Captured German Trench and Operations Maps from the National archives [CD-rom uitgegeven door The Naval & Military Press], Stellungskarte Ieperen, Blatt XXII, 6/10/1917; Stellungskarte Ieperen, Blatt XXIV, 7/11/1917.
  • Mapping the Front: Ypres. British mapping 1914-1918: Great War Trench Map DVD Collection [DVD uitgegeven door de Western Front Association, in association with the Imperial War Museum, 2008], Belgium, 28 NE, Ed 9a, 5/12/1917, Ed 10A, 11/9/1918; Enemy’s supply system, 12/4/1918;
  • SOEN N. 2006, De bezetting en bevrijding van Ledegem, in: Heemkundige Kring Liedengehem Jaarboek 2006.
  • BAEKELANDT W. 2006, Ledegem in beeld tijdens WO 1, in: Heemkundige Kring Liedengehem Jaarboek, 2006.

Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Duitse bunker [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217000 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.