erfgoedobject

Ensemble in art-nouveaustijl

bouwkundig element
ID
217182
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217182

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Ensemble in art-nouveaustijl
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Zurenborg: deel Berchem
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Op de scherpe hoek van de Guldenvlies- met de Waterloostraat tekende architect Jacques De Weerdt in 1904 het ontwerp voor twee art-nouveauwoningen in opdracht van De Lamotte, die toen in de Zwijgerstraat op het Zuid woonde. In hetzelfde jaar liet deze eigenaar ook een nieuwe eigen woning tekenen door De Weerdt in de Waterloostraat, eveneens in art nouveau. Een jaar later liet De Lamotte in dezelfde straat de woning Napoleon bouwen, ook getekend door De Weerdt.

De art-nouveauperiode breekt voor architect De Weerdt pas aan in 1904, waarmee deze woningen tot zijn vroegste ontwerpen in deze stijl behoren. Op dat moment zijn de meeste andere Antwerpse art-nouveau-architecten, zoals Jos Bascourt, al over hun hoogtepunt heen. Het is opmerkelijk dat De Weerdt zijn lokale collega-architecten niet als voorbeeld gebruikt. In plaats daarvan opteert hij voor de Brusselse art nouveau als inspiratiebron. De woning op nummer 56 is bijvoorbeeld geïnspireerd op de woning Les Hiboux, in 1899 ontworpen door Edouard Pelseneer. We herkennen duidelijk de twee puntige topstukken die het dakvenster flankeren. In het hoekpand op nummer 58 is de vormgeving van de ramen te herkennen als een invloed van Henry Van de Velde.

De woning op nummer 56 telt drie bouwlagen onder een leien mansardedak. De lijstgevel is bekleed met witte baksteen, met een lage blauwe hardstenen plint en op de begane grond een houten winkelpui onder ijzeren latei en met smeedwerk in art nouveau. Op de eerste verdieping is een drielicht voorzien onder ijzeren latei, op de tweede verdieping een gelijkaardig vormgegeven tweelicht. De smeedijzeren borstwering op de eerste verdieping heeft een art-nouveaubelijning. Het meest opvallende aspect van deze woning is het dakvenster dat tussen twee origineel vormgegeven punten is gevat, geïnspireerd op de woning Les Hiboux in Brussel. Het houtwerk van de pui, de deuren en de vensters is goed bewaard; de decoratie in de fries onder de kroonlijst is verdwenen.

De hoekwoning heeft de naam "De Leeuw van Waterloo", daarmee verwijzend naar het leeuwenbeeldje dat de geveltop in de hoektravee bekroont. In de Waterloostraat zijn behalve deze woning nog de woning Napoleon van De Weerdt en de woning De Slag van Waterloo van architect Smet-Verhas aan dit historische thema gewijd. De hoekwoning telt twee bouwlagen en twee zijgevels van twee brede traveeën die symmetrisch rondom de centrale hoektravee zijn geschikt. De gevels kregen een parement van gele baksteen, met elementen in witte natuurstenen die de gevels aflijnen. De begane grond van dit pand is net als de dakverdieping helemaal verbouwd. De zijgevels kregen een houten kroonlijst op slanke modillons. Op de begane grond segmentboogvensters onder een waterlijst in zwarte baksteen met natuurstenen hoekstenen, boven twee- en drielichten van rechthoekige vensters, onder muurvelden waaruit de versiering is verdwenen. Smalle zwarte bakstenen banden verbinden deze bovenvensters. Alle vensters op de verdiepingen hebben witte natuurstenen lekdrempels met art-nouveauvormgeving.

De hoektravee van De Leeuw van Waterloo is als voorgevel uitgewerkt, en is ook van ver in de straat zichtbaar. We kunnen deze gevel beschouwen als de art-nouveau-transpositie van een traditionele neo-Vlaamserenaissance-topgevel. Witte natuurstenen overhoekse pinakels, topstukken en het beeld van de leeuw bekronen het geheel. Op de eerste verdieping een ronde erker op natuurstenen sokkel, die tevens de overluifeling van de vroegere voordeur vormt. De erker is bekroond met een smeedijzeren leuning in art nouveau, voor het balkon waarop een breed rondboogvenster in natuurstenen omlijsting uitgeeft. Het schrijnwerk van deuren en ramen is overal nieuw.

  • Stadsarchief Antwerpen, Bouwdossiers, 1904 # 2089.
  • S.N. 2013: Herwaarderingsplan Zurenborg, deel II: Inventaris, 62.

Auteurs: Plomteux, Greet; Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ensemble in art-nouveaustijl [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/217182 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.