is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Parochiekerk Sint-Johannes en Amandus
Deze vaststelling is geldig sinds
Vrijstaande, georiënteerde kerk omgeven door kerkpleintje met brede oprit en parkeergelegenheid, vroeger kerkhof.
Pas in 1803 verwierf Oppuurs de toelating een zelfstandige parochie op te richten (zie inleiding ). De nodige grond voor kerk, pastorie en hof werd geschonken en dankzij de milde steun van baron Snoy, werd op eigen kosten een bidplaats gebouwd, gewijd aan de patroonheiligen van de aartsbisschop van Mechelen, de Rocquelaure. Eerstesteenlegging van deze classicistische kerk op 6/6/1803 door Philippus Guislenus Snoy en echtgenote Maria Alexis Francisca Van der Gracht (zie gedenksteen in gevel, rechts van ingangsportaal).
Oorspronkelijk opgevat als een longitudinale, transeptloze zaalkerk met driezijdige koorsluiting; sacristie en bergplaats onder lagere aanbouw, grenzend aan koor. Later voltooide westtoren, ingehuldigd op 18/7/1825. Uit plaatsgebrek werden, na aanslepende discussies wat betreft de esthetische oplossing, uiteindelijk tussen 1959-1961 aan de oostzijde vergrotingswerken uitgevoerd naar ontwerp van C. Spiessens uit Bornem namelijk koor, sacristie en bergplaats werden afgebroken en een transept werd toegevoegd; het eerste kerkhof rondom de kerk en het ijzeren hekwerk voor de kerk (zie oude postkaarten) moesten hierbij wijken voor de aanleg van het kerkpleintje.
Verankerde baksteenbouw op natuurstenen plint onder leien zadeldak (nok loodrecht op de straat). Schip van vijf traveeën met aan de westzijde een ingebouwde, vooruitspringende toren en een tot transept verbrede oostzijde. Vierledige toren met zandstenen onderbouw waarin rechthoekig omlijst houten portaal, mozaïek en segmentbogig venster gevat zijn; ovale omlijste oculus; rondbogige galmgaten op doorlopende dorpel, omlijste steigergaten onder klokvormige, octogonale ingesnoerde torenhelm (leien) met spits (zie Puurs). Westgevel met zandstenen negblokken. Noordelijke en zuidelijke gevels met omlijste segmentboogvensters met dorpel en ontlastingsboog.
Breed transept van baksteen en gewapend beton met verticale vensterpartijen: hoge kruising met koepel onder zacht hellend tentdak, bekroond door een octogonale naaldspits; transeptarmen onder lager, afgeknot schilddak, ruimer uitgebouwde noordelijke transeptarm, bronzen reliëf (1960) met inscriptie door S. Van Sintjan op westzijde van de zuidelijke transeptarm.
Interieur: éénbeukig schip, eindigend op transept. Schip met bepleisterd tongewelf en gordelbogen; zichtbare opengewerkte torenconstructie; bekleding met parementsteen daterend van vergrotingswerken in 1959-1961; noordelijke transeptarm met ingebouwde zijkapellen, achterliggende bergruimten en sacristie; vlak bepleisterd plafond in transeptarmen, vlak houten plafond ter afscherming van de kruisingskoepel en kleine gebedsruimte in de zuidelijke transeptarm dateren van veranderingswerken in 1991-1992.
Mobilair. Schilderijen: Heilige Familie met kleine Johannes en aartsengel Michaël, 17de eeuw, Vlaamse school; Laatste Avondmaal, sine dato, reproductie door F. Anseele. Beeldhouwwerken: eiken beeld van de Heilige Johannes, 17de eeuw; witgeschilderd houten engelenbeeld, 18de eeuw; witgeschilderde terracotta beeldengroep van de Calvarie, 18de eeuw (?), opgeborgen; twee houten vergulde beelden met allegorische voorstelling van het Geloof en de Hoop, circa 1803, opgeborgen; (buiten, zuidzijde) monumentale arduinen beeldengroep op sokkel met onleesbaar opschrift.
Meubilair: overwegend 18de-eeuws gerecupereerd meubilair, houten gemarmerd en verguld hoofdaltaar, circa 1803; eiken koorgestoelte van de 18de eeuw; eiken communiebank, 18de eeuw, heden dienst doende als balustrade op het oksaal; eiken preekstoel, 18de eeuws; twee eiken biechtstoelen, midden 18de eeuw; arduinen oopvont; eiken binnendeur van het portaal, 18de eeuw; gekleurde glasramen door Kamiel Claes, 1947.
Bron: DE SADELEER S., KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. 1995: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Puurs, Klein-Brabant, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet; De Sadeleer, Sibylle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Oppuursdorp
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Johannes en Amandus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2198 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.