Gotische kerk gelegen binnen een ommuurd kerkhof dichtbij de burcht, het "Prinsenhof". Aanvankelijk behoorde Kuringen tot de primitieve parochie Hasselt.

De huidige ijzerzandstenen westtoren dateert uit de 15de eeuw, terwijl het koor en de kruisbeuk circa 1500 gebouwd werden. De vroegere gotische midden- en zijbeuken, zoals zij voorkomen op een ets van Remacle Leloup, werden omstreeks 1763 in opdracht van Augustina van Hamme, abdis van Herkenrode, door de Luikse architect B. Digneffe (1724-1784) verbouwd en vergroot. 19de-eeuwse herstellingen en verbouwingen van 1872 tot 1874. De toren werd in 1901 vernieuwd en kreeg in 1929 zijn huidige portiek. De huidige sacristie met kapel werd circa 1965 ten zuidoosten van de kerk bijgebouwd.

Driebeukige kruiskerk met westtoren. Baksteenbouw op ijzerzandstenen plint met verwerking van kalksteen en mergelsteen voor de omlijstingen en hoekbanden.

Gotische toren van ijzerzandsteen op ijzerzandstenen sokkel, 14de - eerste kwart 15de eeuw, neogotisch portaal (1929) met korfboogdeur en ingeschreven spitsbogig bovenlicht met tracering. Twee mergelstenen druiplijsten verdelen de toren in drie geledingen; twee spitsboogvormige galmgaten in elke zijde van de derde geleding. Achtkantige ingesnoerde naaldspits met uurwerk op de westzijde en bekroond door een verguld kruis met windwijzer en haan.

Ten zuiden, aangebouwd semi-polygonaal traptorentje met driepasvenstertje in mergelstenen omlijsting, en mergelstenen bovenbouw onder leien bedaking. Overluifeld eikehouten kruisbeeld (16de eeuw) tegen de blinde westgevel van de zuidzijbeuk (diverse bouwnaden).

In de zuidgevel laten sporen in het metselwerk de oorspronkelijke hoogte van de zijbeuken voor de verbouwing van 1763 zien, die zijbeuken en middenbeuk onder een dak bracht. Boven de dichtgemetste, vroegere zuiddeur, wapenschild van abdis van Hamme met het jaartal 1763 en spreuk REGIQUE DEOQUE. Drie classicistische rondboogvensters met hoekblokken, onder dichtgemetste mergelstenen steigergaten; houten kroonlijst op klossen; ten westen, mergelstenen hoekband in het verlengde van de ijzerzandstenen band die aansluit bij de plint.

Noordelijke zijbeuk met zelfde opstand als zuidelijke, doch zonder sporen van verbouwing van een vroegere zijbeuk.

Gotische zijpuntgevel van de transeptarm uit de eerste helft van de 15de eeuw, afgezet met mergelstenen hoekblokken; spitsboogvenster met geprofileerde omlijsting en negblokken. De twee schouderstukken vertonen geprofileerde hoekblokken en kraagstenen. Tussen de rode bakstenen zijn zwart geglazuurde bakstenen geplaatst in een ruitmotief. Boven de bandvormige onderdorpel bevindt zich een kalkstenen gevelsteen met niet identificeerbare wapenschilden. In de oostgevel van het transept, een dichtgemetst spitsboogvenster waarboven een geprofileerde mergelstenen kroonlijst.

In het zuidoosten, tegen de apsis en de transeptarm, lage bakstenen kapel, gebouwd door de prins-bisschop Erard van der Marck (1505-1538) met in de zuidgevel twee rechthoekige kalkstenen vensters met diefijzers en in de oostgevel sporen van een dichtgemetste deur. Noordelijke zijpuntgevel van de kruisbeuk met zelfde opstand.

Gotisch koor op ijzerzandstenen plint, met driezijdige koorsluiting, uit de eerste helft van de 15de eeuw, gestut door middel van zware steunberen met mergelstenen banden. Drie spitsboogvensters (koorsluiting) met bandvormige onderdorpel, gedicht in 1763 bij de plaatsing van het nieuw altaar. Reliëf op de tweede steunbeer met voorstelling van prins-bisschop Joris van Oostenrijk, die zijn hart schenkt aan Sint-Gertrudis van Nijvel. Half gedichte spitsboogvensters in de zuidelijke en noordelijke koorgevels. Mergelstenen kroonlijst.

Smalle noord-oostsacristie, eveneens op ijzerzandstenen plint, en onder lessenaarsdak, aanleunend tegen de transeptarm; hoekband deels van mergelsteen, deels van ijzerzandsteen. Rechthoekig kalkstenen venster met diefijzers in de oostmuur en gedichte mergelstenen nis in de noordgevel.

Classicistisch interieur met neoclassicistisch doksaal boven de ingang, gedragen door twee gietijzeren zuilen. Toscaanse zuilenrij op vierkante sokkel tussen midden- en zijbeuken gekornist hoofdgestel en aansluitend spitstongewelf met classicistische stucversiering over de middenbeuk; plafond op korte gekorniste kroonlijst en Toscaanse pilasters (noord- en zuidwanden) over de zijbeuken. Twee samengestelde pilasters op de scheiding met de kruisbeuk. In het kruisribewelf boven de kruising, wapenschild van abdis van Hamme, uitgevoerd in gepolychromeerd stucwerk. Koor van één travee met straalgewelf. Ten zuiden van de apsis, toegangsdeur tot de kapel van Erard van der Marck, thans omgevormd tot doopkapel.

Mobilair: Laatgotisch, eikenhouten kruisbeeld (eerste helft 16de eeuw) tegen de westgevel van de zuidelijkezijbeuk; Christus-op-de-Koude-Steen, gepolychromeerde zandsteen (17de eeuw); in het transept, gepolychromeerd, gotisch triomfkruis (tweede helft 15de eeuw).

Classicistische eiken zijaltaren in Luikse stijl met altaardoek met de voorstelling van Sint-Gertrudis tussen Sint-Petrus-en-Paulusbeelden, door J. Delcour.

Gotisch reliëf en erachter de begraafplaats van het hart van prins-bisschop Joris van Oostenrijk en kardinaal van Groesbeek.