Teksten van U-vormige vakwerkhoeve

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/22335

U-vormige vakwerkhoeve ()

De vakwerkhoeve heeft een schuur-woonhuisvolume uit 1861 met haaks daarop stal/schuurvleugels uit 1920, zodat de hoeve ten laatste in 1920 haar huidige U-vormige constellatie kreeg.

Historiek

De hoeve wordt voor de eerste maal kadastraal geregistreerd in 1861 als een langwerpig, parallel met de Broekstraat gelegen, volume op de plaats van de huidige noordoostvleugel (schuur-woonhuis). Ten noorden van dit volume bevond zich een omgrachte hoeve, de zogenaamde ‘Jeuk ferme’. Dit hof wordt reeds weergegeven op de Ferrariskaart (1770-1778), maar blijkt grotendeels verdwenen op het moment dat de langwerpige hoeve langs de Broekstraat voor de eerste maal gekadastreerd werd. In 1920 wordt de hoeve in haar huidige U-vorm opgetekend, waarbij haaks op het bestaande volume twee (stal)vleugels verschijnen met een klein volume (bakhuis?) ten oosten. Vervolgens tonen de mutatieschetsen van 1956 en 1972 enkele perceelswijzigingen, waarbij het oostelijk volume niet meer gedocumenteerd wordt. De hoeve zelf ondergaat geen volumewijzigingen. Op de mutatieschets van 1977 wordt de rechtervleugel versmald weergegeven, wat echter niet kan waargenomen worden op het terrein. Volgens de daaropvolgende mutatieschetsen onderging de hoeve sindsdien geen volumetrische wijzigingen meer tot op heden. Tenslotte verschijnt op de kadastrale mutatieschets van 1995 een bijgebouw ten noordoosten van het hoevecomplex, wat kan geassocieerd worden met een atelier.

Beschrijving

De U-vormige hoeve is iets achteruit gelegen in een bocht van de Broekstraat en zou eertijds dienst gedaan hebben als koewachterswoning. De hoeve bestaat uit een langwerpige noordoostvleugel en een haakse zuidoost- (rechts) en noordwestvleugel (links). De volumes zijn opgetrokken in gepikt stijl- en regelwerk met witgekalkte lemen vullingen op een lage bakstenen stoel.

De parallel met de straat gelegen noordoostvleugel met schuur-woonhuis ordonnantie omvat zes traveeën onder een zadeldak met Vlaamse pannen. De voorgevel telt – voor zover waarneembaar tussen de haakse stalvleugels in – vijf gepikte stijlen en twee regels. De muuropeningen zijn oorspronkelijk en bestaan uit drie deurtjes, twee kleine bolkozijnen en een klein venstertje. De vensteropeningen zijn vervat tussen regels boven- en onderaan. Het authentieke schrijnwerk is behouden. De achtergevel gaat schuil onder een recente aanbouw (veranda) over de volledige lengte van de vleugel, maar heeft een gaaf bewaarde vakwerkstructuur met behoud van de oorspronkelijke muuropeningen. De zijgevels bevatten enkele kleine bolkozijnen.

De haakse zuidoostvleugel (stal/schuur) telt drie traveeën onder een zadeldak met Vlaamse pannen. De muuropeningen bestaan in de voorgevel (erfzijde) uit twee kleine venstertjes en een deuropening, en in de achtergevel uit drie kleine venstertjes. Tegen de rechter zijgevel, die een pannen beschieting van de topgevel heeft, bevindt zich een latrine.

De haakse noordwestvleugel (varkensstal) onder mank zadeldak met Vlaamse pannen omvat eveneens drie traveeën en telt drie deurtjes, waarvan twee gekoppelde, voor wat de voorgevel betreft.

Interieur

De schuur-woonhuis ordonnantie van de langwerpige noordoostvleugel is behouden. Beide gedeelten bevinden zich langs weerszijden van een centrale inkomhal met troggewelven. Het langs de rechterzijde gelegen woongedeelte behield de traditionele indeling, als bestaande uit twee vertrekken (woonkamer en slaapkamer) gescheiden door een dubbele schouw met een haard in de woonkamer en een kachel in de slaapkamer. De scheidingsmuren bestaan uit vakwerkwanden met lemen vullingen. Authentieke elementen zijn verder het plafond met troggewelven, alsook het houten schrijnwerk van de deuren in de woonkamer. De deur tussen de inkomhal en de woonkamer dateert mogelijk uit de 18de eeuw. Het is niet duidelijk of deze afkomstig is van een andere, oudere context (‘Jeuk ferme’?) en herbruikt werd of dat de hoeve zelf teruggaat op een oudere kern. Het schuurgedeelte langs de linkerkant van de inkomhal doet dienst als opslagruimte. De vakwerkstructuur, met de oorspronkelijke ankerbalkgebintes, werd gaaf behouden evenals het schrijnwerk van de deuren. Een ladder geeft toegang naar de zolderruimte boven de inkomhal en het woonhuis. Een klein vertrek achter de inkomhal herbergt de keuken. De woonfunctie werd uitgebreid naar de aangebouwde veranda.

Net als de noordoostvleugel, behielden de haakse stalvleugels hun oorspronkelijke indeling. De rechtervleugel bestaat uit een gangetje met ernaast een heringerichte (stal?)ruimte. Daarachter bevindt zich een schuurgedeelte over de volledige breedte van de vleugel, waarin de oorspronkelijke ankerbalkgebintes bewaard werden. Een trap leidt naar een platform. De linkervleugel deed oorspronkelijk dienst als varkensstal en behield deze indeling.

  • ILSBROUX F. 1990: De plattelandsgemeente Stevoort tot aan de Franse Revolutie, s.l., 31.
  • S.N. 2006: Landelijk vakwerk in Hasselt, Hasselt, 22.
  • SAUWENS S. 1976: Stevoort, s.l., 6.
  • SCHLUSMANS F. 1981: Bouwen door de eeuwen heen. Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Deel 6n 1 (A-Ha). Provincie Limburg. Arrondissement Hasselt, Gent, 485.

Bron: Beschermingsdossier DL002558, Hasselt deelgemeenten vakwerkhoeven (digitaal dossier)
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: S.N. 2009: U-vormige vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/155366 (geraadpleegd op ).


U-vormige hoeve ()

Voormalige koewachterswoning. U-vormige hoeve onder zadeldaken (Vlaamse pannen), uit de 19de eeuw. Stijl- en regelwerk met witgekalkte lemen vullingen op een lage, bakstenen stoel.

Woonhuis van zes traveeën, met gepikte stijlen (acht) en twee regels; twee deurtjes en kleine bolkozijnen. Achtergevel voorzien van enkele schoren, twee deurtjes en enkele kleine venstertjes, waarvan een bolkozijn.

De rechtervleugel bevat de stal (drie traveeën), de linkervleugel de varkensstal onder mank zadeldak. Restauratie is aan de gang.


Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n1 (A-Ha), Brussel - Gent.
Auteurs:  Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Schlusmans F. 1981: U-vormige vakwerkhoeve [online], https://id.erfgoed.net/teksten/22335 (geraadpleegd op ).