erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Katharina met kerkhof

bouwkundig element
ID
2296
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2296

Juridische gevolgen

Beschrijving

Kerk met omringend, deels omhaagd kerkhof, gesitueerd op een verhevenheid in de dorpskern (wegens overstromingsgevaar).

Historiek

Parochie opklimmend tot de 12de eeuw, mogelijk 11de eeuw. Weinig gegevens met zekerheid gekend over de oudste bouwgeschiedenis; de kerk zou echter in 1784 heropgebouwd en vergroot zijn en in 1786 toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, als nieuwe patroonheilige in plaats van Heilige Katharina, die echter in 1982 opnieuw de hoofdpatrones werd. Kerk in 1858-1859 vergroot (kruisbeuk en koor) naar ontwerp van 1857 van J. Schadde; diverse herstellingswerken naar ontwerp van L. Blomme, E. Careels en G. Careels in het vierde kwart van de 19de eeuw en eerste kwart van de 20ste eeuw; zwaar beschadigd in 1940, naar ontwerp van J. Van Loon hersteld in 1965 en naar ontwerp van E. De Mol gerestaureerd in 1989.

Beschijving

Driebeukige, neogotische kruiskerk van bak- en zandsteen met ingebouwde zandstenen toren waarvan de basis mogelijk opklimt tot de 14de eeuw, leien bedaking. Schip van vijf traveeën, transept van één travee en koor van twee rechte traveeën met driezijdige sluiting, aanhorigheden in kooroksels. Neogotische spitsbogige meerlichten. Vierkante toren van vier geledingen onder ingesnoerde naaldspits gemarkeerd door kordons, bovenste geleding met blinde spitsboogfries en decoratieve daklijst.

Interieur

Bepleisterd en beschilderd interieur met spitsbogen op zuilen met polygonale basis en koolbladkapiteel. Kruisribgewelven met geornamenteerde sleutels in middenbeuk, kruisgewelven in de zijbeuken en straalgewelf in het koor met aan zuidzijde tribune van 1859, opgericht voor baron Duvivier.

Mobilair. Schilderijen van de Vlaamse School: Aanbidding der herders (17de eeuw), Goddelijk huwelijk van de H. Herman Jozef (17de eeuw) en Geboorte van Christus (begin 18de eeuw). Overwegend witgeschilderde houten heiligenbeelden uit 18de- en 19de eeuw. Gekleed, gepolychromeerd houten beelden: Onze-Lieve-Vrouw met Kind (17de eeuw) en Sint-Rochus (midden 19de eeuw). Neogotisch, eiken altaar met gebeeldhouwd retabel van circa 1859. Witte, marmeren communiebank (begin 18de eeuw) samengesteld uit vijf decoratieve, opengewerkte panelen afkomstig uit het Antwerpse Falconklooster. Twee classicistische (18de eeuw) en twee neogotische (19de eeuw) biechtstoelen. Orgel met gebeeldhouwde orgelkast (tweede helft 17de eeuw), eveneens afkomstig uit het Falconklooster. Romaanse en 19de-eeuws doopvont. Afsluiting van de tribune in het koor van eik en smeedijzer met wapenschild, door A. Van Aerschodt (1860).

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, Ruisbroek, Onze-Lieve-Vrouw, dossier 2, 2bis, 4, 5, 6, 8.
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Willebroek, Antwerpen, 1975, 37-39.
  • MEUL V., Jozef Schadde (1818-1894). Provinciale architect van het arrondissement Mechelen van 1853 tot 1869, Onuitgegeven licentiaatsverhandeling KUL, 1992, 171-181.

Bron: DE SADELEER S., KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. 1995: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kanton Puurs, Klein-Brabant, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kerkhof

Omhaagd, grotendeels geruimd en vergroend kerkhof omheen de kerk.

Historiek

De kerk met het omgevende kerkhof staan afgebeeld op de laat-18de-eeuwse Ferrariskaart. De keermuur ten oosten van de kerk om het hoogteverschil met de straat op te vangen staat eveneens aangeduid. Volgens twee postkaarten, de ene uit 1905 en de andere ongedateerd, was het kerkhof ten zuiden afgesloten door een metalen hekken. Beide postkaarten tonen een ander hekken. In 1905 is het hekken opgehangen aan een bakstenen hekpijler en op de ongedateerde kaart aan een gietijzeren hekpijler. Een derde postkaart, eveneens ongedateerd toont dat het kerkhof ten noorden steeds omhaagd was.

Beschrijving

Omhaagd, grotendeels geruimd kerkhof omheen de parochiekerk. Tegen de kerkmuur zijn graftekens te vinden uit de 19de eeuw en verspreid over het kerkhof bleven enkele hardstenen naoorlogse graftekens bewaard, meestal van het zerk-en-stèle-type, soms aangevuld met applicaties in graniet of marbriet.  

Tegen de zuidelijke kerkmuur staan een reeks stèles uit de 19de eeuw.

De hardstenen eclectische grafstèle voor de oud-burgemeester van Mechelen Philippus De Pauw (+1864) heeft in de voet een verdiepte drielob met de afbeelding van een viooltje. Het lichaam met de witmarmeren halfronde tekstplaat loopt uit op een gelobd kruis.

Het neoclassicistische grafteken voor Petrus De Pauw dateert uit 1865. Het is een rechthoekige hardstenen portiekstèle bestaande uit een plint, sokkel met de afbeelding van een ouroboros met een kroon, een palmtak en een olijftak. De wangen van het portiek zijn versierd met twee schedels en de bekroning heeft een met akroteria geflankeerd fronton. Het timpaan herbergt de afbeelding van een gevleugelde zandloper.

Twee zeer gelijkaardige 19de-eeuwse neoclassicistische hardstenen stèles met halfrond afgewerkte bovenzijde en een omgekeerde toorts in de omlijsting. Het ene grafteken behoort toe aan een pastoor gezien het symbool van de kelk met een stralenkrans ondersteund door serafijnen en het andere aan een adellijk persoon gezien het wapenschild.

Tot slot is er een neogotische stèle, verjongend naar boven toe en uitlopend op pinakels en een kruis. Het grafteken heeft een spitsboogvormige witmarmeren tekstplaat en in de wimberg een vijfhoekige ster.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • BOEKHANDEL VERELST – TIELEMAN s.d.: Ruisbroek – Sauvegarde Kerk [online], https://www.delcampe.net (geraadpleegd op 22 juli 2021).
  • CHOBE & WALSCHAERTS s.d.: Ruisbroek a.d. Ruppel kerk en pastorij [online], https://www.delcampe.net (geraadpleegd op 22 juli 2021).
  • NELS 1905: Ruysbroeck-lez-Puers L’église [online], https://www.delcampe.net (geraadpleegd op 22 juli 2021).
Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Katharina met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2296 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.