erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Niklaas en Sint-Pieter

bouwkundig element
ID
23018
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/23018

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voorbeeld van Rijn-Maasromaanse architectuur, gebouwd circa 1180-1190. Na de Franse bezetting verwaarloosd en vervallen. In 1874 werd begonnen met de restauratie onder leiding van architect A. Van Assche. De restauratie bestond in een vrijwel volledige wederopbouw waarbij de oorspronkelijke materialen stelselmatig werden vervangen door nieuwe; de buitenmuren der zijbeuken werden volledig heropgebouwd, alle ornamenten van ijzerzandsteen dateren uit de restauratieperiode, de dwerggalerij aan het koor, en het portaal zijn toevoegingen van de restaurateur die niet beantwoorden aan een vroegere toestand. De gewelven der zijbeuken waren bewaard in mergelsteen en werden op dezelfde manier heropgericht; boven de middenbeuk bevatte slechts één travee nog het oorspronkelijke romaanse gewelf, de overige waren van baksteen; bij de restauratie werden alle gewelven gereconstrueerd naar het oorspronkelijke model. De sacristie dateert eveneens uit de periode der restauratie en is een ontwerp van de restaurateur.

De plattegrond beschrijft een vierkant westelijk blok van twee traveeën, een driebeukig schip van vier traveeën waarvan de zijbeuken aan de oostzijde van absidiolen zijn voorzien, een koor van een rechte travee en een halfronde absis; vrijstaande sacristie ten zuidoosten. De ruwbouw is van tufsteen, met afwerking van ijzerzandsteen.

Pseudo-basilicale opstand, met vierkant, onafgewerkt westblok, thans bekroond door een houten, met leien bedekte dakruiter; dit westelijk gedeelte is afgewerkt met ijzerzandstenen hoekbanden en rondboogfriezen, en voorzien van een plint met ijzerzandstenen afzaat; zadeldak (leien); aan weerszij, bijgebouwtje van twee traveeën onder lessenaarsdak. De westgevel heeft een neoromaans, ijzerzandstenen rondboogportaal dat het vroegere, classicistische portaal vervangt; erboven een rondboogvenster met een afgeschuinde omlijsting van afwisselend een laag zandsteen en ijzerzandsteen; laatst genoemd motief wordt herhaald aan het bovenvenster, dat een bifora is met een gecementeerd deelzuiltje met ijzerzandstenen kapiteel; de westgevels der beide bijgebouwtjes zijn voorzien van rondbooglisenen.

Schip en zijbeuken onder zadeldak (leien) en lessenaarsdaken; kroonlijst op consoles, versierd met hoofdjes; de zijgevels zijn geritmeerd door middel van lisenen en spaarvelden; zandstenen rondboogvensters met afgeschuinde onderdorpel. De absidiolen zijn voorzien van rondboogvormige lisenen en een rondboogvenster.

De rechte koortravee - onder zadeldak (leien) - heeft aan elke zijde een rondboogvormige lisenen.

De absis is voorzien van lisenen gedragen door colonnetten met ijzerzandstenen kapiteel (gestileerd bladwerk) op met lijstwerk versierde sokkeltjes op een hoge, geprofileerde plint; rondboogvensters met afgeschuinde onderdorpels. Hierboven een neoromaanse dwerggalerij met rondboogarcade op dunne zuiltjes met ijzerzandstenen teerlingkapiteel; de bogen hebben afwisselend een laag tufsteen en een laag ijzerzandsteen. De sacristie is een rechthoekig gebouwtje van twee traveeën onder zadeldak (leien); de westelijke geveltop heeft een versierd, doch sterk verweerd topstuk; in west- en oostgevel een gekoppeld rondboogvenster met deelzuiltje; in de zijgevel twee rondboogvensters met afgeschuinde neg en onderdorpel.

Overwelving door middel van kruisgewelven tussen brede, rondboogvormige gordelbogen steunend op pilasters met ijzerzandstenen imposten, en opgetrokken uit afwisselend een laag tufsteen en een laag door middel van een ijzerzandstenen lijst. Rondboogvormige scheibogen op samengestelde pijlers met vierkante sokkels en ijzerzandstenen imposten; twee pijlers en de bogen der twee oostelijke traveeën zijn voorzien van dezelfde ijzerzandstenen afwerking als de pilasters. Gelijkaardige overwelving der zijbeuken, met halve koepel boven de absidiolen. Rechte koortravee met kruisgewelf tussen rondboogvormige gordelbogen en dito muraalbogen; rondbooglisenen in de buitenmuren. De absis is afgedekt met een halve koepel.

Mobilair, Schildering op hout, Marteldood van Sint-Erasmus (17de eeuw); Sint-Anna-ten-Drieën, gepolychromeerd hout (circa 1550); Christus aan het Kruis, witgeschilderd hout (19de eeuw?). Doopvont met romaans bovengedeelte (13de eeuw) en recente sokkel. Romaanse grafsteen, kalksteen en marmer.

  • DARIS J., Notes sur Saint-Trond , in Notices sur les églises du diocese de Liège, V, 1874, p. 64.
  • HELBIG J., L'Eglise romane de St. Pierre à Saint-Trond , in Bulletin de la Gilde de S. Thomas et de S. Luc, 1879, deel 2.
  • SCHAEPKENS A., L'église de Saint-Pierre à Saint-Trond , in Messager des sciences historiques de Belgique, 39, 1861, p. 269-288.
  • THIJS A., Doorheen het aloude Sint- Truiden, VIII, St.-Truiden, 1963, p. 12-18.
  • TIMMERS J.J.M., De Kunst van het Maasland, Assen p. 86, 123, 126, 214.
  • Archieven en plannen van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n2 (He-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Niklaas en Sint-Pieter [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/23018 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.