erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Amands

bouwkundig element
ID
23798
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/23798

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerde neoromaanse kerk uit het derde kwart van de 19de eeuw. De parochie van Sint-Amands werd in 1871 opgericht wegens de bevolkingsexplosie rond het station. Tussen 1869 en 1872 werd de Sint-Amandskerk opgericht naar ontwerp van architect J. Schadde (Antwerpen) ten oosten van het de Coninckplein, op een perceel geschonken door Baron G. de Coninck de Merckem. In 1936 werden twee zijportalen in de tweede travee van het schip bijgebouwd. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werden de sacristie, het dak van het koor en de westtoren beschadigd; de in Tweede Wereldoorlog vernielde glasramen van het schip en het transept werden tussen 1961 en 1963 vervangen door M. Martens (Brugge). Het oorspronkelijk beschilderd interieur werd gewit. De toren werd onder leiding van architect Allaert gerestaureerd in 1979-1980. In 1997-1998, werd het interieur herschilderd.

Het plattegrond ontvouwt: voorgeplaatste vierkante westtoren en driebeukig basilicaal schip van zes traveeën met ten noordwesten doopkapel en ten zuidwesten kapel in eerste smalle travee. Noord- en zuidportaal in tweede travee. Uitspringend transept met armen van twee traveeën en vlakke sluiting, een hoofd- en twee zijkoren van twee smalle travee met halfronde sluiting. Ten zuiden sacristie en ten noorden bergplaats. Donkerrode baksteenbouw op sokkel van arduin, gebruik van witte steen in de westtoren en -gevel: onder meer voor speklagen, zuilen en tandfries. Schip en transept onder leien zadeldak, zijbeuken onder lessenaarsdak, koren bedekt met halfkegelvormig dak (leien). De westgevel en de toren zijn aan de pleinzijde het meest uitgewerkt, met uitvoerig gebruik van natuursteen. Vierkante westtoren van vier geledingen met omlopende waterlijsten met tandlijst op consoles. Op elkaar gestelde steunberen met versnijdingen, eindigend op kruisbloem in de tweede geleding en overgaand in zuilen met bladkapiteel in de derde geleding. Opengewerkte eerste geleding: aan noord-, zuid- en westkant rondboogportaal in een geprofileerde omlijsting rustend op vier zuiltjes. Tweede geleding: rondbogig drielicht en roosvenster in een rondbogige omlijsting op zuilen met kapiteel. Derde geleding: gekoppelde rondbogige galmgaten en ronde wijzerplaat in een rondbogige omlijsting. Onderaan een opengewerkte balustrade met rondbogen. Vierde geleding: overgang van vierhoekig naar achthoekig grondplan door middel van rondboogarcade op de hoeken van het vierkant. Zuiltjes op de acht hoeken waartussen een rondboogopening. Naaldspits (leien) bekroond met ijzeren kruis. Aan weerszijden van de toren, verlagende zijvleugel met klimmend boogfries en hoeksteunberen bekroond met natuurstenen blok. Bakstenen schip van zes traveeën gemarkeerd door steunberen in de zijbeuken, tandlijst en muizentand onder de kroonlijst. In de transeptgevels, twee rondboogvensters in eerste geleding en drielicht met rond venster in tweede geleding. Koor met drie rijen van vijf rondboogvensters.

Interieur: ingangspartij in smalle westelijke travee met doksaal voorzien van een geajoureerde borstwering met twaalf apostelkruisen steunend op een brede korfboog. Ten noorden en ten zuiden van de ingang, een kapel met hang- en straalgewelf met geaccentueerde ribben op zuilen. Aansluitend schip van vijf traveeën geritmeerd door rondbogige scheibogen op bundelpijlers. Driedelig triforium waarboven rondbogige bovenlichten. Middenbeuk voorzien van houten tongewelf op gordelbogen. In de zijbeuken, opengewerkte pijlers en rondboogvensters op afzaten. Zelfde opstand in het transept en hoofdkoor doch met triforium van twee gekoppelde bogen. Zijbeuken overwelfd door middel van bepleisterde hangkoepels. Transept en hoofdkoortravee voorzien van gordelbogen op halfzuilen die het houten tongewelf opvangen. Zijkoortravee: bepleisterde hangkoepels; kruising: bepleisterd kruisribgewelf. Absiden onder bepleisterde straalgewelven met sterk geprononceerde ribben op kordonlijst rustend op halfzuilen.

Mobilair. Hoofdaltaar met retabel; tabernakel (1947) naar ontwerp van M. English en A. Lowyck (Brugge), uitgevoerd door A. Dewaele (Brugge) en R. Blomme (Blankenberge); Sint-Jozefaltaar (1881) door M. Verlinden (Roeselare), altaar van Sint-Amandus (1879 toegeschreven aan K. Dupon, Roeselare), altaar van Heilige Maria (1879) door M. Verlinden, altaar van Heilige Livinus, 1888; twee neogotische biechtstoelen en twee deels neoromaans, deels neogotische exemplaren (begin 20ste eeuw); kruisweg (1873) door P. Devriendt, preekstoel naar ontwerp van A. Van Assche (Gent), vervaardigd in atelier van K. Dupon (1888-1890); orgel door Ch. Potvlieghe-De Maeyer (Denderwindeke) van 1994. De non-figuratieve glasramen in het schip (1961) en de transepten (1962-1963) zijn van M. Martens (Brugge). Het roosvenster op de westzijde is naar ontwerp van J. Seaux en uitgevoerd door M. Martens. Figuratieve 19de-eeuwse glasramen in het koorgedeelte.

  • Stadsarchief Roeselare Fonds Kerkfabrieken-Erediensten, rek V, sectie E, Doos 17.
  • Archief Monumenten en Landschappen Brussel, plannenfonds Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, provincie West-Vlaanderen, Roeselare, parochiekerk St.-Amands.
  • CALLEWAERT F., De Sint-Amandskerk te Roeselare, in De Gidsenkring, XXXIII, 1995, 5, p. 3-18.
  • HUYGHEBAERT J., Geschiedenis van de Sint-Amandsparochie te Roeselare 1872-1972, Roeselare 1972.
  • HUYGHEBAERT J., De tweelingparochies van Sint-Amands en O.L.V. te Roeselare om en bij de oprichting (1862-1882).
  • MUYLAERT F. (o.l.v.), Kerken in West-Vlaanderen, 1. Parochiekerken, decanaten Izegem, Lichtervelde, Roeselare, Staden, Tielt, Torhout, s.d; Roeselare, St.-Amands, p. 48-49.
  • ROOSE-MEIER B., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie West-Vlaanderen, Brussel, 1976, 1977, 1978, 1979, Kanton Roeselare, p. 25-26.
  • ROOSE P., Persoonlijke notities.

Bron: DE GUNSCH A., METDEPENNINGHEN C., TANSENS A. & VANNESTE P. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Roeselare, Kanton Roeselare, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 17n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline; Tansens, Annick; Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

De parochiekerk werd met ingang van 29 december 2014 onttrokken aan de eredienst.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Orgels kerk Sint-Amandus

  • Is deel van
    de Coninckplein


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Amands [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/23798 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.