Voormalige kasteelsite, thans V.Z.W. Mariënstede, gelegen ten zuidoosten van de basiliek, een relatie die reeds van oudsher bestaat. Vermoedelijk 19de-eeuws kasteel op site van de verdwenen middeleeuwse waterburcht van de heren van Dadizele met opper- en neerhof, omgeven door walgracht zie Sanderus.

Heerlijkheid in handen van voornoemde familie tot in 1478. Vervolgens in het bezit van de heren van Komen om tenslotte van circa 1500 tot het einde van het ancien régime in handen te zijn van de familie de Croix. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het kasteel bij beschietingen zwaar beschadigd: nadien werd het volledige noordelijke gedeelte afgebroken en de overige vleugels werden hersteld. De laatste adelijke bewoner was Markies de Bouillé. In 1953 verkocht aan de V.Z.W "Bisdom Brugge", waarna het kasteel dienst deed als retraitehuis zogenaamd "Maria Assumpta". De gebouwen werden uitgebreid ten gevolge van de nieuwe functie; twee vleugels die de torens flankeren, een kapel en een wandelpand. Op de plaats van de vroegere boomgaard werd het Rosarium aangelegd (zie Plaats).

Het domein, omvat het kasteel, ten westen, een hovenierswoning, ten noordoosten, de voormalige rentmeesterwoning (afgebroken in 1984), de aanpalende conciërgewoning met torentje en koetshuis (nu het gemeentelijk domein "het Torreke"), ten zuidwesten, de orangerie, die eerst dienst deed als vergaderlokaal en later als chirolokaal.

Omwald kasteel gelegen in een park in landschappelijke stijl, waarschijnlijk uit de eerste helft van de 19de eeuw (zie Vander Maelenkaart), met brede zijdelingse gracht die in het zuiden uitmondt in een vijver. Het park omvat twee dreven, waarvan de eerste vertrekt aan de ingang van het kasteel en de tweede, de zogenaamde "Kastanjedreef", begint achteraan het kasteel en kronkelt naar de vijver. Ook ijskelder. Zeer grote variatie aan loofbomen. Toegang tot kasteel en park via bakstenen bruggetje, gemarkeerd door ijzeren hek tussen bakstenen pijlers.

Plattegrond: zuidoost-georiënteerde U-vormige vleugel uit de 19de eeuw, mogelijk teruggaand op oudere kern; huidig uitzicht onder meer resultaat van de tweede restauratiecampagne van 1885. Tegen de achtergevel uitbreiding van 1955 rondom binnentuin; tegen zuid- en oostgevel gelijktijdige aanbouwen. 19de-eeuws gedeelte, namelijk eigenlijke kasteelvleugel in eclectische, historiserende stijl zie geblokte hoekbanden, horizontale banden en omlijstingen van getoogde muuropeningen.

Dubbelhuis van zeven traveeën en twee bouwlagen op plint van natuursteen; leien zadeldak met dakkapellen onder tentdak. Lijstgevel met linker risaliet uitlopend op trapgevel als pendant van centraal getrapt dakvenster met klokje. Geheel gedomineerd door twee voorgeplaatste hoektorens met drie verdiepingen onder hoogopgaand leien schilddak met ijzeren vorstkam en windvaan. Houtwerk met roedeverdeling. Bakstenen rondboogarcade als nieuwe toegang en lage bijgebouwen van 1955 omsluiten de hoektorens.

Gelijkaardige achtergevel gemarkeerd door risaliet van drie traveeën uitlopend op trapgevel zie ook zijgevels. Uitbreidingen van 1955: ten noorden als kloosterpand opgevatte uitbreidingen met twee lage wandelvleugels onder plat dak en vleugel van anderhalve bouwlaag onder lateien zadeldak; dakruiter. Volledig aangepast interieur.