Van 1968 tot 1971 realiseerde het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen een nieuw gebouw op de hoek van de Oranjeberg en de Gouvernementstraat naar ontwerp van Francis Serck en Groep Planning met Jan Tanghe.

Historiek

Voorheen bevond zich op de hoek een boekhandel en aan de Oranjeberg een herenhuis dat door de provincie gebruikt werd als tolkenschool. Deze gebouwen werden begin 1970 gesloopt en in de herfst van datzelfde jaar werd het nieuwe, polyvalente gebouw al in gebruik genomen, eerst als tolkenschool en later als administratief gebouw (zoals gepland).

In een tweede fase zou het gebouw uitgebreid worden met een gelijkaardig volume aan de Gouvernementstraat 24-28 en de Borreputsteeg 3-11. Het voorontwerp voor deze tweede fase werd door dezelfde ontwerpers opgemaakt in 1973-1974 met een identieke gevelarchitectuur maar bleef onuitgevoerd omwille van erfgoedbehoud.

Begin 21ste eeuw werd de bovenste verdieping vervangen door een nieuwbouw.

Beschrijving

Het PAC Gent kan getypeerd worden als brutalistische integratiearchitectuur. Het bestaat uit een licht verhoogde kelderverdieping, drie bouwlagen en een dakpaviljoen.

Aan beide zijden wordt de overgang met de naburige gebouwen gevormd door een hoger oplopende en vooruitspringende betonnen trapkoker die nog benadrukt wordt door een terugspringende, flankerende travee. Daarnaast bevinden zich respectievelijk drie traveeën aan de Gouvernementstraat en negen aan de Oranjeberg, en een inspringende hoektravee.

De gevel wordt gekenmerkt door het repetitief gebruik van geprefabriceerde betonnen balken en T-vormige kolommen met daartussen eenvoudige houten ramen. Die hebben een verticale roedeverdeling, wat het mogelijk maakte om de binnenwanden te verplaatsen (module van 60 cm). De keldervensters en de poort in de terugspringende travee naast de trapkoker aan de Oranjeberg zijn afgewerkt met verticale houten spijlen. Het dakpaviljoen bestond oorspronkelijk om structurele redenen uit hout en werd afgedekt met tien geprefabriceerde tonvormige dakelementen in polyester.

De ingang, nu in de aanpalende woning, bevond zich oorspronkelijk naast de trapkoker aan de Gouvernementstraat en gaf uit op een lange centrale hal van 26 op 6 m. Daarrond waren vier lokalen gelegen (aan de straatzijden) en een auditorium van 12 op 12 m (achter de naburige huizen in de Gouvernementstraat). Op de eerste en tweede verdieping bevonden zich vijf lokalen, op de derde drie.

Bespreking

Het PAC Gent wordt beschouwd als een cruciaal werk uit de beginperiode van Groep Planning. Dit bureau, dat in 1966 werd opgericht door Jan Tanghe, Jacques Pêtre, Ignaas Deboutte en Willy Canfyn, zou de volgende decennia uitgroeien tot één van de meest invloedrijke bureaus in Vlaanderen en België. Bij dit gebouw speelde de aandacht voor de omgeving voor het eerst een doorslaggevende rol waardoor de omslag werd gemaakt van een objectgerichte architectuur naar verwevenheid met de gebouwde omgeving of het landschap.

In de tweede helft van de jaren zestig kwamen de ontwerpers van Groep Planning tot de vaststelling dat de sobere oervormen van de moderne beweging en het functionalisme verworden waren tot clichés door overmatig en oppervlakkig gebruik. In plaats daarvan stelden ze het belang voorop van de menselijke en sociale context in al zijn dynamiek en complexiteit om zo te komen tot een architectuur die geïntegreerd is in de stedenbouw en in de maatschappelijke context. De eerste werken van Groep Planning tonen nog steeds het gebruik van moderne vormen maar ook een streven om die modernistische taal meer flexibel en menselijk te maken, met aandacht voor plastische waarde en aangepast aan de situatie. In het geval van het PAC Gent worden moderne elementen zoals prefabricage, repetitie en zichtbeton, gecombineerd met een perfecte integratie in de stedelijke historische context door het respecteren van gabarieten en rooilijnen, de plastische kwaliteit van de basismodule en van de travee, de mogelijkheid om ritmisch aaneen te sluiten, het spelen met het reliëf van de gevel, de aandacht voor aansluitingen en hoeken, de band met de grond en de hemel, en het respect voor schaal en zin voor contrast. De trapkokers zorgen bovendien voor aansluiting bij de naburige panden en de geprefabriceerde betonnen elementen lijken zelfs te refereren aan de bossage poortomlijsting van het provinciegebouw aan de overzijde van de Gouvernementstraat.

Drie bouwlagen hoog hoekhuis met plat dak in beton. Door de groep Planning in de jaren 1960 ontworpen.