Historiek
Eerste kapel opgericht aan de weg van Mechelen naar Aarschot. Volgens J. Verbesselt in de 13de eeuw ontstaan als patronaatskerk in het grote ontginningsgebied van het Waverwoud. In 14de eeuwse oorkonden vermeld als "de prochie van Onze-Lieve-Vrouwe tot Berentrode op de Boene heyde".
Kerk in 1578 geplunderd en afgebrand door Staatse troepen, heropbouw in de periode 1601-1610, in 1760 en volgende vergroot met zijbeuken (ingehuldigd in 1779) en een toren (einde 18de eeuw). Gesloopt in 1905 en in 1905-1907 vervangen door het huidige gebouw naar ontwerp van E. Careels van 1903, gerestaureerd in 1983-1987 naar ontwerp van I. De Brabander.
Beschrijving
Neogotische, georiënteerde, driebeukige kruisbasiliek van zes traveeën, transeptarmen van één travee en koor van één rechte travee met vijfzijdige sluiting; vierkante zuidoostelijke toren met vijf geledingen en polygonale top onder ingesnoerde naaldspits, aansluitende sacristie; polygonale doop-, modo rouwkapel ten noordwesten, ronde traptoren ten zuidwesten. Opgetrokken uit witte hardsteen afkomstig uit de Waalse steengroeven van Montauban gelegen vlakbij het station van Buzenol; complexe leien bedaking en vrij ingewikkelde volumewerking; markerende steunberen en kordons. Neogotische meerlichtvensters en dito rondboogvensters (sacristie) met uitgewerkte tracering. Westelijke zijde met korfboogpoort onder spitsbogig boogveld met Onze-Lieve-Vrouwebeeld op saterkopconsole en neogotisch maaswerk gevat in één doorlopende geprofileerde omlijsting. Soortgelijke zij-ingang met Sint-Rochusbeeld in de zuidelijke transeptarm.
Deels bepleisterd interieur, beuken van elkaar gescheiden door natuurstenen spitsboogarcaden op zuilen met polygonale arduinen sokkel en koolbladkapiteel naar Brabantse traditie. Bakstenen kruisribgewelven met beschilderde ribben, straalgewelf in het koor. Zuidelijke transeptarm met gedenkplaten van restauratie en bouw van de kerk.
Mobilair
Onze-Lieve-Vrouw met de Rozenkrans en Sint-Rochus door E. Quellin (17de eeuw), Sint-Carolus Borromeus (17de eeuw, Vlaamse School), Heilige Ambrosius van Milaan (18de eeuw) en Kruisweg door J.D. Coninckx (1822). Beeld Sint-Anna-ten Drieën (16de eeuw) afkomstig uit de Sint-Annakapel. Gepolychromeerde houten beelden van Onze-Lieve-Vrouw (16de eeuw), Heilige Lucia (19de eeuw) en Heilige Rochus (19de eeuw). Sint-Anna-ten-Drieën van 1989 door E. Horckmans.
Voormalig, neogotisch hoofdaltaar van witte Franse zandsteen uit de bouwperiode door P. De Roeck (begin 20ste eeuw), nieuw eiken hoofdaltaar naar ontwerp van H. Vanhasbroeck van 1987 met verwerking van de panelen van de vroegere 18de-eeuwse preekstoel. Neogotische eiken communiebank (1905-1907). Eiken, 18de-eeuwse biechtstoelen. Orgel van Jos Stevens (1910).
- Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Cel Monumenten en Landschappen Brussel, Archief Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, plannen, Bonheiden, Onze-Lieve-Vrouwekerk.
- Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Antwerpen, Cel Monumenten en Landschappen, Bonheiden, Onze-Lieve-Vrouwekerk.
- RAES E., De Kerkenbouw te Bonheiden tussen 1331 en 1987. Historiek van de kerkgebouwen en hun bedienaars, Bonheiden, 1987.
- RAES E., Inhuldiging van het gerestaureerde schilderij O.-L.-Vrouw van de Rozenkrans en van het O.-L.-Vrouwebeeld en het St.-Rochusbeeld, Brochure, Bonheiden, 1993.
- JANSSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Antwerpen, Kanton Heist-op-den-Berg, Brussel, 1973, p. 15-17.
