erfgoedobject

Kasteel Zellaer

bouwkundig element
ID
2515
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2515

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel Zellaer
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Kasteel Zellaer
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als erfgoedlandschap Vallei van de Bruine Beek
    Deze aanduiding is geldig sinds

Beschrijving

Het kasteel is gelegen in een bosrijk park, grenzend aan de Oude Baan.

Historiek

Oorspronkelijk feodaal waterslot naar verluidt midden 13de eeuw opgericht door Wouter Berthout, terwijl er anderzijds begin 13de eeuw ook sprake is van een Arnold van Zellaer als eerste bewoner. Het goed werd achtereenvolgens bewoond door diverse adellijke families. Op de 1692 gedateerde afbeelding van R. Whitehand staat "Castellum Zellaert" als een waterkasteel met ophaalbrug, hoektorens en hoge trapgevels.

Op de tekening van A. Van den Eynde van 1851 is het middeleeuwse uitzicht verdwenen en wijzen het middenrisaliet en het mansardedak op 18de-eeuwse verbouwingen. In het laatste kwart van de 19de eeuw werd het toen sterk vervallen kasteel gesloopt en in 1885 vervangen door de huidige pseudo-middeleeuwse waterburcht opgetrokken met stenen afkomstig van de forten van Vilvoorde, naar ontwerp van de Mechelse architect Heugenbaarts.

Volgens de literatuur is het een kopie van een 15de-eeuws Loirekasteel. Sinds het derde kwart van de 20ste eeuw ingericht als diocesaan bezinningscentrum.

Beschrijving

Omgracht middeleeuws geïnspireerd kasteel van 1885 met omringend park toegankelijk via een ijzeren hek aan de Oude Baan; op het einde van een brede toegangsweg, tegen de Zellaerdreef in noordwesten van het park gelegen kasteel met bijgebouwen ten zuidoosten. Massief, omgracht natuurstenen kasteel op rechthoekige plattegrond gemarkeerd door drie ronde hoektorens en één vierkante donjon-achtige toren ten noordwesten, complexe leien bedaking.

Gebruik van karakteristieke "middeleeuwse" elementen zoals overkragende bovenverdieping op consoles, kantelen en schietgaten. Overwegend rechthoekige muuropeningen onder meer bol- en kruiskozijnen. Oostzijde met vrijstaand poortgebouwtje: gedrukte spitsboogdoorgang in getoogde nis tussen polygonale torentjes met overkragende, gekanteelde top, schietgaten; via een stenen boogbrug leidend naar het centrale, hoger ingangsrisaliet met getoogde poort. Zuidgevel met brede meerlichten en polygonale traptoren. Westgevel met heden gedicht terras met gedrukte spitsbogen, houten verbindingsbrug.

Neogotisch interieur met in het voormalig woongedeelte een Vlaamse schouw van witte steen, balkconsoles met familiewapens en houten neorenaissance-lambrisering, in het voormalige salon Mechels goudleder, lambrisering met houtsnijwerk en een houten plafond met polychromie. Kapel ingericht in de voormalige hal.

Ten zuidoosten: L-vormige bijgebouwen met oorspronkelijk een koetshuis en een paardenstal. Verankerde lijst- en trapgevels van bak- en natuursteen met markante, hogere hoektoren, in aangepaste stijl met pseudo stijl- en regelwerk en houten weergang, leien bedaking. Rechthoekige en gebogen muuropeningen.

  • ARREN P., Van Kasteel naar Kasteel, deel 5, Kapellen, 1993, p. 40-42.
  • KOCKEN M., Mechelen volgens Van Den Eynde, Mechelen, 1982, p. 212.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 1997: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Mechelen, Kantons Duffel - Heist-op-den-Berg, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 13n4, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

In 1962 kocht de vzw Gemeenschapsretraites - Foyer de Charité het kasteel en het domein aan. Tot 2016 organiseerde deze Foyer de Charité bezinningsmomenten en retraites op het domein. Vandaag heeft de gemeenschap zich teruggetrokken in de vernieuwde Gemeenschapswoning, het voormalige jeugdverblijf van het domein langsheen de Zellaerdreef.

Op 12 september 2017 werd Kempisch Landschap erfpachter van het kasteel en het domein voor een termijn van 54 jaar. De gemeente werd op datzelfde moment eigenaar van 20% van het domein.

  • Informatie verkregen tijdens het openbaar onderzoek over de vaststelling van de inventaris bouwkundig erfgoed van de provincie Antwerpen, 2018.
Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteel Zellaer [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/2515 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.