Wolweverskapel ()

De Wolweverskapel hoorde bij het godshuis van de wolwevers, een opvanghuis voor oude en zieke wevers. Van het hele complex blijven nu alleen nog de kapel en de keuken over. Het gebouw kreeg doorheen de tijd verschillende nieuwe bestemmingen en doet inmiddels dienst als winkelruimte.

Historiek

De kapel, die in gotische stijl werd opgetrokken, dateert uit de 14de eeuw en stond ten dienste van de gilde van de wolwevers. Het gebouw was toegewijd aan de Heilige Leonardus. De exacte stichtingsdatum is niet gekend, maar de eerste vermelding van de Wolweverskapel duikt op in 1372. De kapel hoorde bij een godshuis (een opvanghuis voor oude en zieke wevers) dat onder meer een dormitorium en een ziekenzaal omvatte. Hiervan zijn echter alleen de kapel en het rechthoekig gebouwtje achter de kapel (het calefactorium ofwel de keuken) bewaard gebleven.

Het gehele dak en de klokkentoren werden gerestaureerd in 1710. Dit werd bekostigd door de 'Broederschap van de Allerheiligsten en Zoeten Naam Jezus', die toestemming van de wolwevers hadden om de kapel te mogen gebruiken voor missen.

De teloorgang van de Wolweverskapel kwam er in 1796, toen de goederen van de wolwevers overgedragen werden aan de Commissie van Burgerlijke Godshuizen (het latere OCMW).

Vanaf de vroege 19de eeuw werd de Wolweverskapel gebruikt voor geheel andere toepassingen:

  • De eerste herbestemming vanaf 1816; omvorming tot verkoopzaal.
  • Herbestemming van 1821 tot 1871; vleeshal waar vleeshouwers hun vleeswaren konden etaleren.
  • Herbestemming van 1883 tot 1894; metamorfose tot Eden-theater, gespecialiseerd in onder andere opérettes en chansonettes.
  • Herbestemming vanaf 1912; ombouwing tot brasserie-cinema-concert 'Café Lé Carillon', de kapel werd opgekleed met gewapend beton.
  • Herbestemming van 1934 tot 1980; Cinema Savoy, plaatsing van valse wanden en vals plafond voor betere akoestiek.

Toen de Wolweverskapel in 1999 werd verkocht, was het oorspronkelijke interieur door de ingrijpende veranderingen van vorige herbestemmingen onherkenbaar geworden. Aangezien de kapel in een commerciële zone ligt, werd beslist om een winkel in de kapel te herbergen. Een karkasrestauratie in 2001-2002 onder leiding van architectenbureau Ro Berteloot herstelde de gevels en daken, waardoor de kapelruimte weer vrij kwam te liggen. In de kapel werden ook reeds gekende muurschilderingen blootgelegd. Door de hoge restauratiekosten besliste de eigenaar om de schilderingen opnieuw af te dekken. Om de schilderingen niet te beschadigen en om de kapelruimte zichtbaar te laten, maakt de winkel gebruik van een vrijstaande constructie zonder de structuur van de kapel ergens te raken. De indeling van de winkel zou bovendien moeten verwijzen naar de traditionele indeling van een kerk, met een centrale ruimte en zijruimten.

Beschrijving

De negen traveeën tellende voorgevel met drie bouwlagen werd omstreeks 1829 gebouwd voor de Wolweverskapel. Vandaag is de gevel in drie ongelijke partijen verdeeld met in het midden de toegang tot de voormalige Wolweverskapel. Het betreft een bepleisterde en beschilderde lijstgevel, verticaal gemarkeerd door een middenrisaliet van drie traveeën met pilasters en imposten en horizontaal geleed door cordonbanden die de rechthoekige vensters met stucomlijsting verbinden. Een eenvoudig hoofdgestel sluit de gevel af. De gewijzigde begane grond bevat moderne winkelpuien.

Achter de oostelijke voorgevel bevindt zich de voormalige Wolweverskapel. Het betreft een bakstenen gebouw onder een steil pannen zadeldak en verdwenen torentje. Oorspronkelijk had het gebouw een vijfzijdig oostelijk koor, heden ingebouwd en voorzien van de bepleisterde 19de-eeuwse lijstgevel in de Kortedagsteeg.

De westelijke puntgevel is vlak en wordt geflankeerd door twee octogonale hoektorentjes met verdwenen bekroning. Er zijn sporen van muuropeningen en de dakhelling van het vroeger aanleunend gebouw en van een spitsboogvenster onder het gedichte oculus.

In de zijgevel worden de traveeën geritmeerd door bakstenen steunberen met dubbele versnijding en hoge spitsboogvensters. De gevelbekroning geschiedt door middel van een geprofileerde stenen kroonlijst.

Aanleunend tegen de westkant bevindt zich een éénlaags rechthoekig gebouw met behouden rondboogdeur en rechthoekige getraliede vensters, het zogenaamde Calefactorium of het enige resterende deel van het godshuis, omvattende een deel van de keuken met bewaarde binneninrichting.

  • Stadsarchief Gent, Atlas Goetghebuer, D.59/F.105, nummer 13-15.
  • BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4NA, Brussel - Gent.
  • VAN TURTELBOOM S. & DE HOUWER V. 2009: Van Wolweverskapel tot kledingzaak, in: In ander licht: Herbestemming van religieus erfgoed, M&L Cahier 17, Brussel, 100-104.

Auteurs:  De Houwer, Veerle; Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Van Turtelboom, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wolweverskapel [online], https://id.erfgoed.net/teksten/170572 (geraadpleegd op ).


Wolweverskapel ()

Negen traveeën brede voorgevel met drie bouwlagen omstreeks 1829 (?) gebouwd voor de Wolweverskapel. Heden in drie ongelijke partijen verdeeld met in het midden de toegang tot "Cinéma Savoy"; waarvan de zaal zich in de kapel bevindt. Bepleisterde en beschilderde lijstgevel, verticaal gemarkeerd door een middenrisaliet van drie traveeën met pilasters en imposten en horizontaal geleed door cordonbanden die de rechthoekige vensters met stucomlijsting verbinden. Een eenvoudig hoofdgestel sluit gevel af. Gewijzigde begane grond met links en rechts van de bioscoopluifel moderne winkelpuien.

Achteraan, voormalige "Wolweverskapel". Gotische kapel uit de 14de eeuw, van de Gilde der Wolwevers gewijd aan de Heilige Leonard, behorende bij het godshuis dat eind 18de eeuw verbeurd verklaard werd en waarvan enkel een rechthoekig gebouwtje achter de kapel bewaard bleef. Na het verval van de gilde (16de eeuw) werd de kapel voor talrijke doeleinden gebruikt: tussen 1821 en 1871 werd ze onder meer ingericht als Klein Vleeshuis na de sloping van het Klein Vleeshuisgebouw op de hoek van de Kortedagsteeg en de Vogelmarkt; verder als hal voor eetwaren, caféconcert, autogarage en tenslotte als cinema gebruikt.

Bakstenen gebouw onder een steil zadeldak (pannen) en verdwenen torentje. Oorspronkelijk vijfzijdig oostelijk koor, heden ingebouwd en voorzien van de bepleisterde 19de-eeuwse lijstgevel in de Kortedagsteeg (nummers 10-14). Vlakke westkant met puntgevel, geflankeerd door twee octogonale hoektorentjes met verdwenen bekroning; sporen van muuropeningen en dakhelling van vroeger aanleunend gebouw en spitsboogvenster onder gedichte oculus.

In de zijgevel worden de traveeën geritmeerd door bakstenen steunberen met dubbele versnijding en hoge spitsboogvensters; gevelbekroning door middel van een geprofileerde stenen kroonlijst.

Van het interieur blijft weinig of niets bewaard. Eind 19de eeuw werden muurschilderingen uit eind 14de-15de eeuw ontdekt, ter plaatse bewaard doch ontoegankelijk.

Aanleunend tegen de westkant, heden éénlaags rechthoekig gebouw met behouden rondboogdeur en rechthoekige getraliede vensters, zogenaamd Calefactorium of het enige resterende deel van het godshuis, omvattende een deel van de keuken met bewaarde binneninrichting.

  • Stadsarchief Gent, Atlas Goetghebuer, D.59/F.105, nummers 13-15.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. met medewerking van LINTERS A. & DAMBRE-VAN TYGHEM F. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4na, Brussel - Gent.
Auteurs:  Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Wolweverskapel [online], https://id.erfgoed.net/teksten/25175 (geraadpleegd op ).