De pastorie van Sint-Jacob werd in 1952 deels afgebroken en heropgebouwd naar plannen van Valentin Vaerwyck en Jean Hebbelynck, met recuperatie van bestaande elementen zoals de barokke, 18de-eeuwse deuromlijsting.

Historiek

De eerste gekende geestelijke van de Sint-Jacobsparochie, kapelaan Lambrechts, woonde midden 13de eeuw in een huis met tuin aan de Ottogracht. De daaropvolgende 600 jaar betrokken de priesters, pastoors en kapelaans van deze parochie verschillende huizen in de omgeving van de kerk tot pastor Ludovicus-Franciscus Robette in 1850 het huis aan de Steendam 11 kocht. Twee jaar later schonk hij het huis aan de kerkfabriek die rond de eeuwwisseling ook de achterliggende grond kocht en liet ommuren. Tijdens de bevrijding van 6 tot 13 september 1944 raakten de ramen en het dak van de pastorie beschadigd maar deze schade werd hersteld na de oorlog. In 1952 diende de volledige voorzijde van de pastorie echter afgebroken te worden voor de verbreding van de straat (rijweg 14 van Tilburg naar Rijsel). De voorgevel werd heropgebouwd met recuperatie van de blauwhardstenen deuromlijsting uit de 18de eeuw (inclusief bovenlicht en smeedijzeren balkonbalustrade) en ook in het interieur bleven naar verluidt enkele waardevolle elementen van de oorspronkelijke woning bewaard (twee Louis XVI-schouwen met versierde schoorsteenmantels en plafonds).

De plannen voor deze verbouwing werden opgemaakt door Valentin Vaerwyck en Jean Hebbelynck die eerder al samenwerkten, onder andere voor het provinciehuis in Gent. Het gebouw vertoont de typische mengeling van traditionele en moderne elementen die kenmerkend is voor het oeuvre van beide ontwerpers, evenals hun aandacht voor een kwaliteitsvolle afwerking zoals het gevelbeeld van de Gentse beeldhouwer Oscar Sinia.

Beschrijving

De pastorie van de Sint-Jacobsparochie is gelegen aan de Steendam en heeft een ommuurde tuin die doorloopt tot aan de Bibliotheekstraat. De voorgevel van deze woning staat een tweetal meter naar achter ten opzichte van de woning aan de rechterzijde, waarvan de zichtbare zijmuur op dezelfde wijze is afgewerkt als de voorgevel van de pastorie. In deze hoek bevindt zich een klein plantsoen met een hek in buismetaal.

De pastorie is een dubbelhuis van vijf traveeën onder een mansardedak (pannen) met een symmetrisch uitgewerkte voorgevel. De centrale travee telt twee bouwlagen en heeft een uitgewerkte kroonlijst op klossen en een houten dakkapel met driehoekig fronton. Aan weerszijden van die centrale travee bevindt zich een zijrisaliet van drie bouwlagen dat bovenaan horizontaal geritmeerd wordt door blauwhardstenen waterlijsten en een plat dak. Het parement bestaat uit een donkerkleurige baksteen in kettingverband en een plint in blauwe hardsteen (met keldervensters) die aansluit bij de deuromlijsting met deurlicht. Ook de vensters van de middentravee hebben een omlijsting in blauwe hardsteen. De vensteropeningen zijn rechthoekig met verkleinende ordonnantie in de derde bouwlaag. De deur heeft een spiegelboogvormig beloop in geblokte omlijsting met sluitsteen, imposten en neuten, en een bekroonde druiplijst waarboven een getralied bovenlicht, gekantonneerd door voluten. Alle vensters bewaren het oorspronkelijke, witgeschilderde schrijnwerk met kleine, rechthoekige roedeverdeling, op de begane grond en de eerste verdieping met kruis en tandlijst, in de plint met diefijzers. Op de hoek van de rechtertravee bevindt zich op de eerste verdieping een beeld van de heilige Jacobus als pelgrim, gerealiseerd in 1953 door Oscar Sinia. De achtergevel is gelijkaardig uitgewerkt maar iets soberder en meer functioneel.

De planindeling van de pastorie is vrij klassiek met centraal een inkom en vestibule, links het salon en de aansluitende eetzaal en rechts vooraan bureaus, daarachter de trapzaal en in een éénlaagse uitbouw de keuken met een bureau/eetplaats. Op de eerste verdieping bevinden zich drie kamers aan de straatzijde en aan de achterzijde de trap, een badkamer en een vierde kamer rond een centrale gang-hal. De tweede verdieping telt vijf kamers/zolders rond een centrale gang.

Opvallend zijn de uitgewerkte en grotendeels uitgevoerde plannen voor de tuinaanleg met een centrale vijver. In de twee hoeken van de tuin, aan de Bibliotheekstraat werden nog twee aparte volumes voorzien: een garage (uitgevoerd) en een magazijn-bergplaats (niet-uitgevoerd). Aan de Bibliotheekstraat wordt de tuin afgesloten door een muur in rode baksteen op een breukstenen plint, geritmeerd door vijf lisenen die hoger oplopen tot decoratieve torentjes met smeedijzeren decoratief hekwerk tussen. De bakstenen muur wordt verder verlevendigd door een bakstenen tandlijst, blinde nissen met tudorbogen en rechts een garagepoort, ook onder tudorboog.