De Tuinwijk Ganzenkoor was de eerste realisatie van de Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope woningen van Duffel (sinds 1977 Volkswoningen van Duffel). Eenvoudige tuinwijk met pleinvorming (close) in 1923 gebouwd naar ontwerp van gemeentelijk bouwmeester Jos De Roeck.

Bouwgeschiedenis

De Tuinwijk Ganzenkoor, vlak bij het station van Duffel, is de eerste realisatie van de in 1921 opgerichte lokale Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope woningen van Duffel (sinds 1977 Volkswoningen van Duffel), een coöperatieve vennootschap ontstaan in het kader van de woningnood en de heropbouw na de Eerste Wereldoorlog. De opdracht voor de bouw van de sociale woonwijk werd toegekend aan Jos De Roeck, die op dat ogenblik gemeentelijk bouwmeester van Duffel was. Op een terrein gelegen tussen de toenmalige buurtspoorweg en de bestaande straat Ganzenkoor ontwierp De Roeck een eenvoudige kleine wijk van 34 eengezinswoningen. In 1923 werd de bouwaanvraag goedgekeurd en startte aannemer Uitterhoeven-Borremans uit Sint-Kathelijne-Waver de werken. Nog hetzelfde jaar werd de wijk voltooid en in 1924 werden de eerste woningen verhuurd.

Beschrijving en typering

De wijk Ganzenkoor is beïnvloed door de tuinwijkgedachte die in de vroege jaren 1920 de sociale huisvesting kenmerkte. Zowel aanleg als woningtypologie zijn typerend voor de kleinschalige tuinwijkjes die lokale bouwmaatschappijen realiseerden in de rand van kleinere gemeenten en dorpen. Het Ganzenkoor is gebouwd volgens het type van de "close" met omsloten pleinvorming in een achterin gelegen terrein, bedoeld om de gemeenschapszin te bevorderen. Aan de straatzijde integreert de wijk zich met terugspringende rooilijnen in de bestaande bebouwing.

Voor de tuinwijkgedachte typerende wijkopbouw op basis van uniforme blokken met aaneengesloten rijwoningen (van twee traveeën en één bouwlaag) in spiegelbeeldschema, met variërende bloklengte (vier, zes of tien woningen). De blokken zijn opgesteld in halfopen bebouwing met voortuintjes (oorspronkelijk omhaagd, anno 2014 overwegend verhard).

Aan de Ganzenkoor twee blokken van telkens tien woningen met in het midden een doorgang naar het plein geaccentueerd door twee hoekwoningen. Aan het T-vormig plein op de lange kant een blok met zes woningen en op de korte kanten telkens een blok met vier woningen, met zij- en achterpaden die de woningen aan de achterzijde ontsluiten. Hoofdkenmerk van de tuinwijkgedachte is het centrale plein waar de woningen op uitgeven; oorspronkelijk met groenaanleg, anno 2014 echter een verharde parkeerplaats. De hoekpercelen waren oorspronkelijk bestemd tot respectievelijk speelplein en moestuinen (anno 2014 bebouwd met garages en een woning op Ganzenkoor 46b). Ook aan de oorspronkelijk niet bebouwde toegangsstraat tot het plein werden op storende wijze garages ingeplant.

Elk blok tuinwijkwoningen is volledig symmetrisch opgebouwd uit een middengedeelte met rijwoningen onder mansardedak (nok evenwijdig aan de straat), gevat tussen twee hoekwoningen met puntgevels (zadeldak loodrecht op de straat). Typerend gevarieerd gevelbeeld met een afwisseling van lijst- en puntgevels en in de mansardedaken gevatte dakkapellen (anno 2014 vaak gewijzigd). Eenvoudige woningen opgetrokken in bruinrode baksteen in kruisverband op een plint in donkere baksteen (rollagen). Rechthoekige muuropeningen met lekdorpels in blauwe hardsteen; vensters oorspronkelijk met kleinroedeverdeling en beluikt (nergens bewaard). Beperkte decoratieve elementen zijn de oculi in de topgevels (veelal dichtgemetseld), de doorlopende rollagen ter hoogte van lateien, dorpels en horizontale raamindelingen, en een eenvoudige baksteenpolychromie. De woningen hebben door diverse ingrepen hun uniformiteit grotendeels verloren.

Evaluatie

Eenvoudige tuinwijk met oorspronkelijk een architecturale en stedenbouwkundige waarde, die anno 2014 echter beperkt is. Met name het uniforme gevelbeeld en het tuinwijkkarakter zijn door individueel uitgevoerde ingrepen en gevelbehandelingen, en door verharding en bebouwing van open ruimte en voortuintjes grotendeels verloren gaan. Volumewerking en globale opbouw van de wijk bleven echter bewaard. De wijk Ganzenkoor heeft ook een historische waarde, als eerste realisatie van de Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope woningen van Duffel.

Erfgoedelementen die de erfgoedwaarde anno 2014 nog onderbouwen zijn de algemene volumeopbouw, het gevelbeeld met de variatie van punt- en lijstgevels en de aanleg van de wijk (stratenpatroon met pleinvorming). De woning op nummer 46B is een latere toevoeging en heeft geen erfgoedwaarde. Oorspronkelijk was hier gemeenschappelijke groenruimte voorzien.