erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Martinus met kerkhof

bouwkundig element
ID
26259
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/26259

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historiek

Oudste vermelding van de kerk van Baarle in 1025. Bouw van een nieuwe kerk na de opheffing van Baarle als zelfstandige gemeente. Een eerste ontwerp van 1806 van architect P.D. Velleman werd niet uitgevoerd. In 1831 vergroting van de kerk met zijbeuken. In 1855 toevoeging van laatste twee traveeën, nieuwe westgevel en bakstenen bekleding van de huidige neogotische kerk naar ontwerp van F. Cardon, soms ten onrechte toegeschreven aan priester-architect J.-A. Clarysse. Inwijding van de kerk op 21 september 1857. Sacristieën vermoedelijk van circa 1862 en 1893 naar ontwerp van architect Van Waeyenbergh. De kerk toegewijd aan de Heilige Martinus, kent ook een speciale verering van de Heilige Maurus, aangeroepen tegen reuma.

Beschrijving

De plattegrond omvat een driebeukige transeptloze hallenkerk met westelijke geveltoren, rechthoekig koor met driezijdige sluiting versterkt door steunberen, flankerende sacristieën, te noorden heden gebruikt als berging.

Eenvoudig neogotisch kerkje vermoedelijk gebouwd op de funderingen van een éénbeukig romaans kerkje met rechthoekige koorsluiting. Typische westgevel met ingebouwde vierkante toren geschraagd door versneden steunberen, overgaand in de tweede geleding in een achtkant met spitsboogvormige galmgaten en bekroond met naaldspits (leien). Voorts gewone spitsboogdeur en -vensters, zowel in de westgevel als in de gevels van de zijbeuken en het koor.

Interieur

Verzorgd, bepleisterd kerkinterieur. Spitsboogvormige scheibogen op zuilen met entasis en kapiteel met achtkantige abacus. Spitstongewelf met gordelbogen. In zijbeuken kruisribgewelven, aan de kant van de zijgevels rustend op Toscaanse pilasters.

Mobilair

Fraai neogotisch hoofdaltaar van Sint-Martinus (1865) en zijaltaren van Heilige Maagd en Heilige Anna (1873) naar ontwerp van J. Bethune, uitgevoerd door L. Blanchaert, in steen. Eveneens twee koorbanken naar ontwerp van J. Bethune. Verder neogotische preekstoel van Octaaf De Clercq (1897), twee biechtstoelen van gebroeders De Clercq (1895) en orgel van Ch. Agneessens (1865). Geschilderde kruisweg op koper.

  • Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg, dossier 1317.
  • DE POTTER F. - BROECKAERT J., Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, reeks I, deel 2, Gent, 1864-70, p. 122.
  • Drongen, vroeger en nu, eerste deel, p. 12-13.
  • VAN CLEVEN J.F., J.-A. Clarysse (1814-1873), priester-architect. Een studie van zijn kerkelijke bouwkunst (onuitgegeven licentiaatsverhandeling R.U.G.), Gent, 1975.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nd, Brussel - Gent.
Auteurs: Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Vergroend kerkhof ten zuiden van de parochiekerk met een collectie aan 20ste-eeuwse grafstenen.

Ten zuiden van de kerk ligt het kerkhof. De Chaerte vande Prochie van Barele uit 1705-1710 suggereert een beboomd rechthoekig kerkhof omheen de kerk. De voetwegel, vandaag bekend als het Sint-Mauruspad, staat eveneens op de kaart aangeduid en loopt langs het kerkhof. De Atlas der Buurtwegen (1841) toont dan weer dat het pad over het kerkhof liep. Vandaag is het noordelijk deel van het kerkhof, tussen kerk en Baarledrop een parking. Ook ter hoogte van het westportaal van de kerk verdween het kerkhof.

De site is vandaag grotendeels geruimd en ingericht als parkzone. Langs wat ooit een omlopend en een oost-west georiënteerd dwarspad was, bleven een selectie van voornamelijk hardstenen graftekens bewaard. De graftekens variëren van stèles afgetopt met een kruis en omheinde graftuinen (de hardstenen paaltjes bleven soms bewaard) tot stèles met een (verhoogde) zerk. Er bleven eveneens enkele granieten graftekens bewaard die de naoorlogse evolutie van het grafteken tonen. Verschillende graftekens zijn voorzien van applicaties in diverse materialen. Als geheel geven ze een fragmentair beeld van een 20ste-eeuws plattelandskerkhof.

Er is één graf voor piloot C.M. Alan-Mahon (+1915) met een typisch natuurstenen stèle opgericht door de Commonwealth War Grave Commission. De inventaris opgemaakt door de stad Gent in 1981 vermeldt de graftekens van de families de Kerchove d’Ousselghem en van Solvyns.

Het terreinonderzoek werd uitgevoerd in 2017.

  • Rijksarchief Gent, Kaarten en plannen, nummer 998, Chaerte van de prochie van Barele. Kaart van Baarle nabij Drongen, dat eigendom was van de Gentse Sint-Pietersabdij, opgemaakt door Reynax, gezworen landmeter, 1705.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • CAPITEYN A. & DECAVELE J. 1981: In Steen en Brons van Leven en Dood, Gent, 232-233.
  • Geoportaal Onroerend Erfgoed, Orthofoto’s 2005-2007 en meest recent, Baarledorpstraat, Drongen [online], https://geo.onroerenderfgoed.be/ (geraadpleegd op 20 juli 2020).
Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Martinus met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/26259 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.