erfgoedobject

Kasteeldomein van Moregem

bouwkundig / landschappelijk element
ID
28147
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/28147

Juridische gevolgen

Beschrijving

Kasteelensemble van 1792-1798, op site van verdwenen waterkasteel van 1588 met neerhof en drie opeenvolgende bruggen, volgens Sanderus zogenaamd "Praetorium De Mooreghem", gebouwd door K. van Spiere in renaissancestijl. Grachten werden gevoed door de Molenbeek.

Het domein kwam in de 18de eeuw in het bezit van de familie Van Hoobrouck. Kasteelensemble als "speelhof" in Lodewijk XVI- en Directoirestijl opgetrokken in 1792-1798 in opdracht van baron E. F. Van Hoobrouck de Mooreghem. Vermoedelijke ontwerpers van kasteel en kasteelpark: respectievelijk architect J. Pisson (Gent) en architect F.L.J. Verly (Rijsel). Ten noordwesten, ommuurd park in landschappelijke stijl, wijzigingen in de 19de eeuw: plaatsen van ijzeren brug (naar verluidt met gekroond monogram en jaartal 1877), en uitbreiding met bossen tot jachtgebied. Circa 1920 werd vroegere toegangsweg ten noordoosten verplaatst naar zuidwesten, en in 1953 werd het park herschapen in een populierenaanplant.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezet en beschadigd. De laatste adellijke bewoonster was barones Ruzette-van Caloen de Basseghem. In 1953 verkocht, sedertdien met merkwaardige bestemming, namelijk uitbating bestemd voor kleinveeteelt; kasteel onbewoond, verwaarloosd en gebruikt als magazijn, dienstgebouwen deels gebruikt als woonhuis.

Het domein omvat het kasteel (nummer 5), een sierlijk ijzeren hek, portierswoning (nummer 6A), dienstgebouwen (nummer 6), een ijzeren brug, een grotto, sas (?), ijskelder, watermolen (tot 1852-1853), een hoeve (aangepast) en een kapel (zie verder).

Noordoostelijk georiënteerd kasteel, ingeplant op circa één derde van de diepte van het park. Sober rechthoekige bakstenen volume met souterrain en onder schilddak (leien). Hoofdgestel met houten modillons en geprofileerde kroonlijst. Strenge geometrie; in achtergevel doorbroken met ronde uitbouw. Vijf traveeën breed en drie traveeën diep en twee en een halve bouwlaag op sokkel met imitatiebanden boven een souterrain. Gebruik van witte en blauwe natuursteen voor plinten, dorpels, dekstenen, cordons en siervazen. Grijsbepleisterde gevels op donkere plint en (vaag zichtbare) okerkleurige geprofileerde deur- en vensteromlijstingen.

Voorgevel met symmetrische halfronde koetsenoprit, hellend tot middengedeelte van drie traveeën waarvoor luifel van jaren 1880 rustend op geprofileerde consoles en rechthoekige geprofileerde pijlers met bolbekroning op kroonlijsten. Drie centrale rondbogige deurvensters met versierde sluitstenen en persiennes; voorts rechthoekige vensters met houten ramen; beneden met kroonlijst op voluutvormige consoles met rozetten en koordmotief in Lodewijk XVI-stijl.

Achtergevel van vijf traveenissen met afgeronde brede en steile arduinen trap naar ronde centrale uitbouw van drie traveeën met rondbogige deurvensters. Overige vensters zijn rechthoekig. Kelderverdieping met in oostelijke zijgevel ingang tot centrale gang met gedrukte bogen, rechts voorraadkelders en een office en links onder de rotonde ruime wijnkelders omgeven door een ringvormige stapelruimte. Bel-etage: rechthoekige vestibule (1) en rond salon (2) waarrond trap en kamers. Toegang van vestibule en salon: geprofileerde triomfboog geflankeerd door gegroefde pilasters met doorlopende kroonlijst op voluutvormige consoles. Vloer van witte marmer en blauwe hardsteen in concentrische ruiten. 19de-eeuwse muurschildering in lichte oker met "ton-sur-ton" motieven. Rond salon met parketvloer en illusionistische muurschilderingen: rechthoekige nissen met voorstellingen van Diana en zeven bosnimfen waarboven kleine camaieutaferelen met antieke figuren, tussen Ionische zuilen geschilderd in marmerimitatie; bekronend gemarmerd hoofdgestel. Verder ook trompe-l'oeil-schilderingen met een doorkijk in het landschap. Eetkamer (3) met directoireschouw met antiquiserende beschildering. "Fumoir" (4) met 19de-eeuwse imitatie-houtschildering. Kapel (5) met marmerimitatie. Bergplaats (6). Ruim trappenhuis (7) met marmer- en trompe-l'oeil-schildering en balustervormige trappaal, plafondschildering met wolkenlucht en afbeelding van een luchtballon. Bureau (8) met beglaasde wandkast. Op de tweede bouwlaag, zijn rond de biljartzaal alle kamers geordend; onder andere twee ovale "chambres jumelles" waarvan de rechts met een neoclassicistche schouw. Kamers en slaapkamers met een alkoof op de tweede verdieping. Zolder met eiken gebint en houten hijstoestel.

Ten noordwesten, vroegere dienstgebouwen. Twee symmetrisch uitgewerkte vleugels in quasi L-vorm met centrale duiventoren onder geknikt tentdak. Linker vleugel, onder meer vroegere stallen onder pannen schilddak; rechter vleugel, licht okerkleurig beschilderd vroeger koetshuis en personeelswoning; nu woning onder plat dak. Baksteenbouw van vier traveeën breed en drie traveeën diep en drie bouwlagen met kroonlijst, gevelbanden en rechthoekige muuropeningen. In beide vleugels één gevelzijde met drie gevelhoge rondbogen gevat in rechthoekige gevelnis.

Ten noordoosten, grotto; resten van gewelfde doorgang van bak- en Doornikse steen (recuperatiemateriaal?) met uitgespaarde nissen.

Vroegere portierswoning, aan straat gelegen woning in vroege neogotiek, thans gerenoveerd. Rechthoekige bakstenen gebouw van twee bouwlagen onder plat dak. Spitsbogige muuropeningen en nissen. Aan achtergevel hoger oplopende centrale uitbouw met spitsboogfries.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen Oost-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, archief.
  • VAN TYGHEM F., VAN CLEVEN J., Het kasteel van Moregem bij Oudenaarde, 1792-1798, een merkwaardig ensemble uit de "Directoire"-tijd, Gentse bijdragen tot de Kuntsgeschiedenis, 27, Gent, 1988, p. 39-78.

Bron: VERBEECK M. & TACK A. 1998: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Oudenaarde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Tack, Anja
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kasteeldomein van Moregem [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/28147 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.